เจ้าจอมมารดาสาย สุกุมลจันทร์ ในรัชกาลที่ ๕

[benzene]

เจ้าจอมมารดาสาย สุกุมลจันทร์  เป็นธิดาของพระยาสุรินทรราชเสนี และเป็นน้องสาวของเจ้าจอมมารดาสุด
เป็นนางละครหลวงรุ่นเล็กในราชสำนักรัชกาลที่ ๔ ก่อนที่จะถวายตัวเป็นเจ้าจอม
เจ้าจอมมารดาสาย ขึ้นชื่อว่าเป็น "นางเอกละครแถวหน้า" อีกท่านหนึ่งในราชสำนักรัชกาลที่ ๔-๕ ด้วยเพราะรูปร่างหน้าตาสะสวย และมีความสามารถในการรำที่โดดเด่น
เมื่อมีการประดิษฐ์ท่ารำ ชุด ฉุยฉายกิ่งไม้เงินทอง ในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
เจ้าจอมมารดาสาย ก็เป็นอีกท่านหนึ่งที่ได้รับการถ่ายทอดท่ารำ และคาดว่าน่าจะเป็นตัวแสดงฉุยฉายนี้คู่กับเจ้าจอมละม้าย สุวรรณทัต ด้วยเพราะท่านทั้งสองเป็นนางละครรุ่นเดียวกัน มีความสามารถโดดเด่นเหมือนกัน และเป็นที่ร่ำลือเรื่องความงามของหน้าตา

เจ้าจอมมารดาสายเป็นนางละครหลวงรุ่นเล็ก ในรัชกาลที่ ๔ ต่อมาได้เป็นครูละครหลวงในรัชกาลที่ 5 และคณะละครวังสวนกุหลาบอีกด้วย
มีความสามารถสูงในการรำบทบาทตัวละครเอกในเรื่องต่างๆ วิชาความรู้จากเจ้าจอมมารดาสาย ที่ตกทอดมายังกรมศิลปากร และวิทยาลัยนาฏศิลป
ตลอดจนสถาบันการศึกษาด้านนาฏศิลป์อื่นๆ และยึดเป็นรูปแบบมาถึงปัจจุบัน  มีดังนี้
๑ รำที่มีกิ่งไม้เงินทองประดับ เช่น รำกลมกิ่งไม้เงินทอง รำฉุยฉายกิ่งไม้เงินทอง
๒ รำฝรั่งคู่ ทั้งตัวพระ และตัวนาง
๓ ท่ารำอวดฝีมือของตัวละครเอกต่างๆ เช่นพระอุณรุฑ และนางอุษา จากละครใน เรื่อง อุณรุฑ , พระอรชุน และนางเมขลา จากละครใน เรื่อง รามเกียรติ์

[เทาชมพู]

มีเกร็ดเพิ่มอีกนิดหน่อยค่ะ
พระยาสุรินทรราชเสนี ( จั่น  สุกุมลจันทร์) มีธิดาที่ได้เป็นเจ้าจอมมารดาถึง 3  ท่านด้วยกัน   ท่านทั้งสามนี้คือ เจ้าจอมมารดาสุ่น(ท้าววนิดาพิจาริณีในรัชกาลที่ 5 ) เจ้าจอมมารดาสุด  และเจ้าจอมมารดาสาย
เจ้าจอมมารดาสุ่น มีพระองค์เจ้า 1 องค์คือพระองค์เจ้า(หญิง)ประพาฬรัศมี
เจ้าจอมมารดาสุด มีพระองค์เจ้า 1 องค์เช่นกัน คือพระองค์เจ้า(หญิง) วรลักษณาวดี
ส่วนเจ้าจอมมารดาสาย มีพระองค์เจ้าหญิง แต่สิ้นพระชนม์หลังประสูติเพียง 1 วัน

[benzene]

ขอขอบคุณอาจารย์เทาชมพูมากๆ ครับ
รูปนี้ได้มายากมากๆ เพราะไม่ปรากฏรูปอื่นของท่านเลย นอกจากรูปนี้ และที่ภาพคุณจอมดูไม่ละเอียดเท่าไร ก็เป็นเพราะถ่ายมาจากล็อคเกต
ที่ท่านมอบให้ศิษย์นางละครของท่าน คือ คุณครูจำเรียง พุธประดับ ศิลปินแห่งชาติ
ทราบมาว่าคุณครูจำเรียงได้เรียนกับเจ้าจอมมารดาสาย และเจ้าจอมละม้าย ท่านทั้งสองถ่ายทอดวิชาความรู้และบทบาทนาฏศิลป์ไทย "บทบาทละครนาง" ให้กับคุณครูจำเรียง
เสียดายที่คุณครูจำเรียงไม่มีภาพคุณจอมละม้าย