ภรรยาเล็ก

[Wandee]

        ภรรยาเล็กในที่นี้ตรงข้ามกับคำว่าภรรยาหลวง หรือเอกภรรยา  หรือภรรยาใหญ่

มิใช่ภรรยาของคนชื่อเล็กแต่อย่างใด


        ได้หนังสืออนุสรณ์มาประมาณ ๒๐ เล่ม     อ่านแล้วสามครั้ง     เห็นว่าเรื่อง

ภรรยาเล็กนี้เหมาะกับการสนทนา   จึงนำมาเล่าพอชวนคุย

[Wandee]

        อำมาตย์ตรี  หลวง .​​....  เป็นนายอำเภออยู่เกือบ ๒๐ ปีในจังหวัดภาคใต้      ท่านเป็นบุตรของ

พระยาคนหนึ่ง     ไปรับราชการบิดาก็เป็นห่วง  สั่งนักสั่งหนาว่าจะแต่งงานก็ต้องให้พ่อแม่จัดการให้นะ

ท่านก็ให้คำมั่น

เมื่อท่านไปรับราชการเป็นนายอำเภอ  อายุ ๒๔ ปี   ทั้งหนุ่มทั้งโสด    ใครๆคิดว่าคงมีอนาคตก้าวไปไกล

ในราชการจึงมีคนมาสมัครสมัยนี้ก็คงเรียกว่าเป็นแฟน    แต่สมัยโน้นเขาไม่ได้ฟรีกัน    เขาส่งแค่หน้าม้าหรือ

แม่สื่อมาทาบทามโดยไม่เห็นตัว   ไม่ใช่แค่สองสามราย     มากรายเสียด้วย     บางรายเป็นสาวแก่กว่านายอำเภอ

๒๐ ปีก็มี    บางรายผู้ใหญ่ส่งคนมาเชิญให้ไปคุยกันว่ามีธุระจะปรึกษา     แต่ไม่เห็นมีธุระอะไร            บางราย

ก็เข้ามาหลังบ้านขนปลาเค็มและมะพร้าวมาให้มารดา   บางรายก็ส่งสำรับถึงหน้าอำเภอ

        แต่นายอำเภอถือประเพณีเคร่ง   หัวโบราณ    เมื่อจะมีเหย้าเรือนก็ต้องให้ผู้ใหญ่ตกแต่งให้      บิดาก็ยังอยู่

และเป็นขุนนางชั้นผู้ใหญ่ด้วย

[Wandee]

เรื่องนี้ยังไปไม่ถึง "ภรรยาเล็ก"   อีกนานค่ะ

ท่านเจ้าของประวัติท่านเล่าไว้น่าสนใจ


        อยู่มาวันหนึ่ง   นายอำเภอก็ขันแตก    สาวคนนี้ขาว  รูปร่างหน้าตาค่อนข้างสวยอายุ ๑๗ ปี

มีญาติเป็นคฤหบดีในจังหวัดนั้น      ต่อมาคฤหบดีก็มาหานายอำเภอบอกว่าเรื่องนี้มีคนรู้เห็น  เป็นการเสียชื่อเสียงขอให้รับมาอยู่

แม้นว่าจะไม่ใช่ลูกเมีย  เป็นคนใช้ก็ได้

        นายอำเภอตอบว่าเป็นการจำเป็นอย่างยิ่งที่จะทำอย่างนั้นไม่ได้   เพราะบิดาทราบจะเสียใจมาก       ทางเขาก็เห็นด้วยแต่พยายามอ้อนวอน

ให้รับมาอยู่ด้วย       นาบอำเถอก็บ่ายเบี่ยงเลี่ยงหลบ   บอกว่าขอไปแต่งงานก่อน  อาจจะรับมาอยู่ทีหลัง

อีก ๒ - สามวันหญิงแก่คนหนึ่งก็มาบอกว่า  พ่อแม่เขาไลาออกจากบ้าน   ตอนนี้ขนของออกมากองไม่ทราบจะไปไหน       

นายอำเภอเกรงเรื่องจะอื้อฉาว       เลยยอมให้มาอยู่ที่บ้านนึกว่าสัก ๖ - ๗ วันก็จะส่งกลับบ้าน

[Wandee]

        นายอำเภอก็มากรุงเทพเพื่อดูตัวคู่หมายที่อยู่ระหว่างไว้ทุกข์    เรื่องก็เลยเงียบไป

ท่านเล่าเรื่องการปกครอง  การรับเสด็จ  การทำถนน   การประสานงานกับส่วนราชการต่าง ๆ

ต่อมาภรรยาแต่งงานของท่านเข้ากรุงเทพด้วยกิจธุระเสมอ   ทำให้ท่านได้ภรรยาเล็กคนหนึ่ง

ภรรยาคนแรกนั้นได้เลิกลาไป

        ชอบใจที่นายอำเภอใช้คำว่า  ภรรยาเล็ก

เคยได้ยินแต่นางเล็ก ๆ ที่ปรนนิบัติท่านเจ้าคุณเช่น อาบน้ำถูตัวที่ท่าน้ำ   ชงน้ำชา  อยู่งานนวด

จะถือว่าเป็นเมียน้อยก็ยังไม่เชิง


        ลักษณะภรรยานั้นที ๓ ประการคือ เมียกลางเมือง  ที่พ่อแม่จัดการให้

เมียที่ชายขอหญิงมาเลี้ยงหลั่นเมียหลวงลงมา   เรียกว่าเมียกลางนอก

เมียกลางทาษีคือชายช่วยไถ่ตัวมา

[Wandee]

อ่านประวัติขุนนางชั้นผู้ใหญ่  บางท่านมีท่านผู้หญิงถึง ๒ คน  เอ๊ะ!  ท่านนับอย่างไร

บางครั้งท่านผู้หญิงทั้งสองเป็นพี่น้องบิดาเดียวกัน   ก็เข้าใจได้ว่าทางสกุลจะหาบุตรเขยที่เกริกเกียรติ

อีกคนมาจากไหน   เพราะฝ่ายหญิงก็มีทรัพย์สินติดตัวมาไม่น้อย