ข้อสำคัญอยู่ที่คุณkmintคิดว่าตนเองมีจิตวิญญาณของนักประวัติศสาตร์ หรือนักสังคมวิทยา นักการเมือง ?
ถ้าเป็นอย่างแรก คุณสงสัยในข้อเท็จจริงตามประวัติศาสตร์อย่างไร ก็ควรจะค้นหาให้ถึงที่สุด หากได้หลักฐานมั่นคงขึ้นมาใหม่ ก็เชื่ออย่างใหม่ ส่วนว่าตนเองเชื่อแล้วจะทำให้คนอื่นเชื่อเช่นนั้นด้วย โดยวิธีการอย่างไร นั่นเป็นอีกประเด็นหนึ่ง
แต่ถ้าจิตวิญญาณของคุณไม่ถึงขั้นนั้น ก็แล้วไป คนส่วนใหญ่ในโลกนี้ก็เลือกที่จะเชื่อในเรื่องที่ต้องกับจริตของตนเท่านั้น
ถ้าจิตวิญญาณของผมไม่ถึงขั้นนั้น (ซึ่งก็แล้วไป

)
แล้วแบบนี้ต้องถามกลับถึงผู้เขียนประวัติศาสตร์จะได้หรือไม่(ซึ่งท่าน หรือ กลุ่มคนเหล่านั้นอาจเสียชีวิตไปแล้ว แต่คนที่ยังนิยมความเชื่อเหล่านี้น่าจะมีอีกเยอะ)
ว่า ได้ใช้ จิตวิญญาณของนักประวัติศสาตร์ หรือนักสังคมวิทยา นักการเมือง ในการเขียนหรือในการชำระประวัติศาสตร์
หรือมีจุดประสงค์ของจิตวิญญานชนิดใดเล่า ในการเขียนหรือแต่งขึ้น ซึ่งผมว่าสำคัญกว่าผู้อ่านหรือผู้ศึกษาประวัติศาสตร์ เพราะมีแนวโน้มจะชี้จูงผู้คนเป็นจำนวนมากให้คล้อยตามได้
เราจะมีวิธีแยกผู้เขียนเหล่านั้นว่าเป็นประเภทใดได้โดยวิธีใด ครับอาจารย์
ด้วยความเคารพ