ฝากบ้านงาม ๆ ให้อ่าน
ย้อนรอยสถาปัตย์สยาม ที่ "เรือนพระยาศรีธรรมาธิราช"
ความโดดเด่นในการก่อสร้างและตกแต่ง ของ "เรือนพระยาศรีธรรมาธิราช" ทำให้เรือนหลังนี้มีความสำคัญในฐานะอาคารที่แสดงถึงพัฒนาการของรูปแบบสถาปัตยกรรมและศิลปกรรมที่ปรากฎในสยามประเทศ
พระยาศรีธรรมาธิราช (เจิม บุณยรัตพันธุ์) นับว่าเป็นข้าราชการชั้นผู้ใหญ่ที่พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงโปรดปรานมากที่สุดผู้หนึ่ง ท่านได้รับราชการในกระทรวงนครบาลและได้รับพระราชทานเลื่อนตำแหน่งราชการเรื่อยมา จนกระทั่งได้ดำรงตำแหน่งเป็นปลัดทูลฉลอง กระทรวงมหาดไทย และได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์เป็นพระยาศรีธรรมาธิราช เช่นเดียวกับต้นสกุลของท่านคือเจ้าพระยาศรีธรรมาธิราช (บุญรอด)
"เรือนพระยาศรีธรรมาธิราช" คือ "บ้าน" ที่พระยาศรีธรรมาธิราชได้สร้างขึ้นเป็นอาคารที่พักอาศัย เรือนหลังนี้สร้างในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฏเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 6 ปัจจุบันอยู่ภายในบริเวณของโรงเรียนสีตบุตรบำรุง ถนนรองเมือง ซอย1 แขวงรองเมือง เขตปทุมวัน กรุงเทพมหานคร ความโดดเด่นในการก่อสร้างและตกแต่ง ทำให้เรือนหลังนี้มีความสำคัญในฐานะอาคารที่แสดงถึงพัฒนาการของรูปแบบสถาปัตยกรรมและศิลปกรรมที่ปรากฎในสยามประเทศ
ปัจจุบันเรือนพระยาศรีธรรมาธิราช อยู่ในการดูแลของสำนักงานทรัพย์สินส่วนพระมหากษัตริย์ โดยทางโรงเรียนสีตบุตรบำรุงเป็นผู้เช่าพื้นที่เพื่อสร้างเป็นที่ทำการและอาคารของโรงเรียนตั้งแต่ปีพ.ศ.2490
ที่ผ่านมาเคยมีการเสนอให้รื้อเรือนหลังนี้เพื่อสร้างอาคารเรียนแบบสมัยใหม่ขึ้นแทนที่ โชคดีที่มีการเจรจาจนกระทั่งเกิดกระบวนการอนุรักษ์เรือนหลังนี้ ซึ่งกำลังอยู่ระหว่างการบูรณะให้กลับมาคงความงดงามเช่นเดียวกับในช่วงเวลาที่ท่านเจ้าของเรือนยังมีชีวิตอยู่
"เคยมีการขอรื้ออาคารหลังนี้ตั้งแต่ประมาณ 10 ปีที่แล้วเพื่อจะสร้างอาคารสมัยใหม่ขึ้นมาแทน เราเข้าไปดูแล้วก็ต้องบอกว่ารื้อไม่ได้เพราะตรงนี้มีความสำคัญ และอยู่ในรายชื่ออาคารอนุรักษ์ กรมศิลปากรขึ้นทะเบียนโบราณสถานหรืออยู่ระหว่างดำเนินการขึ้นทะเบียน ก็ใช้เวลาเจรจากันต่ออีก 5 ปี จนได้ข้อตกลงว่าจะอนุรักษ์อาคารนี้ไว้ ทางมูลนิธิไทยจีนที่เป็นเจ้าของโรงเรียนก็ให้งบประมาณ 12 ล้านบาท ทางเราก็ตั้งคณะกรรมการเข้าไปดูการก่อสร้าง เดิมถูกทาสีทับไว้พอเราขูดสีออกก็พบว่ามีภาพเขียนสีบนผนังปูนทั้งชั้น 1 และชั้น 2 ถ้าดูภายนอกเหมือนโรงเรือนธรรมดาแต่ภายในวิจิตรอลังการมาก ต่อไปหลังจากบูรณะอาคารเสร็จเรียบร้อยอาคารนี้จะเป็นแหล่งเรียนรู้ของนักศึกษาศิลปะและสถาปัตยกรรมได้อย่างดี" อรนุช อิ่มอารมณ์ หัวหน้ากองอาวุโส กองโครงการอนุรักษ์ สำนักงานทรัพย์สินส่วนพระมหากษัตริย์
คุณค่าทางสถาปัตยกรรมของ "เรือนพระยาธรรมาธิราช" รูปแบบอาคารเป็นอาคารทรงสี่เหลี่ยมผืนผ้าสไตล์โคโลเนียล มีการยื่นระเบียงหรือ "ฉนวน" ออกมาเพื่อระบายอากาศ แต่สิ่งที่โดดเด่นคือรูปแบบการตกแต่งอาคารแบบที่เรียกว่า "อีเคล็กติก" (Eclectic) หมายถึงการไม่เดินตามรูปแบบศิลปะแบบใดแบบหนึ่งโดยเฉพาะ แต่ผสมผสานศิลปกรรมและสถาปัตยกรรมหลากยุคสมัยหลายสกุลมาประกอบเข้าด้วยกันได้อย่างลงตัว
"ในสาส์นสมเด็จ ซึ่งเป็นจดหมายโต้ตอบ ระหว่างสมเด็จฯ กรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์กับสมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ มีการบันทึกเกี่ยวกับพระยาศรีธรรมาธิราชว่าท่านเป็นคนที่ละเอียดละออมาก และที่สำคัญคือเป็นคนแปลก ชอบหาของแปลกๆ มา แต่แปลกในทางที่ดีนะครับ ก็คงสะท้อนออกมาเวลาท่านสร้างบ้าน เพราะพอดูข้างนอกก็กลมกลืนดีไม่มีอะไร แต่พอดูข้างในซ่อนงานที่น่าสนใจไว้เยอะมาก คือการเอาองค์ประกอบทางศิลปะหลายๆ อย่างมาไว้ด้วยกัน ดูแล้วเรียบง่ายแต่รายละเอียดอลังการมาก" ดร.ยงธนิศร์ พิมลเสถียร ที่ปรึกษาด้านการอนุรักษ์ สำนักงานทรัพย์สินส่วนพระมหากษัตริย์ กล่าว
อ่านเพิ่มเติมที่
http://www.alepaint.com/update_details.php?cate=TVRjPQ==&txtNo=T0RNMg==&pageC=TVE9PQ==&id=TVE9PQ==&file=ZFhCa1lYUmxMbkJvY0E9PQ==&chk=1343349365
