กรมพระแสงต้น
มีหน้าที่รักษาเครื่องราชูปโภคที่เป็นศัสตราวุธ เช่น พระแสงดาบ พระแสงหอก พระแสงปืน
นอกจากนี้ยังมีหน้าที่เชิญพระแสงต่างๆ ตามเสด็จพระราชดำเนินที่ต่างๆ ด้วยตั้งแต่สมัยอดีตถึงปัจจุบัน
อย่างเมื่อคราวพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ ๗ เสด็จเลียบมณฑลพายัพ
ก็มีพนักงานพระแสงตามเสด็จด้วย เช่นเดียวกับกรมวัง หรือมหาดเล็ก
กรมพระแสงต้น ดูแลรักษาพระแสงศัสตราวุธ ตลอดจนควบคุมดูแลการเบิกและคืนพระแสงต่างๆ
จากมหาดเล็กและข้าราชการกรมวัง
การเชิญพระแสงต่างๆ ในกระบวนเสด็จนั้น เป็นหน้าที่มหาดเล็กมาแต่เดิม
ดังปรากฏหน้าที่ในตำราหน้าที่มหาดเล็กของเก่า ต่อมาภายหลังจึงได้ให้ข้าราชการกรมวัง
ปฏิบัติหน้าที่
อนึ่ง พนักงานเชิญพระแสงตามเสด็จนั้น ฝ่ายหน้าผู้เชิญคือมหาดเล็ก และมีระเบียบวางไว้ว่า
"ถ้าจะถวายเครื่องแลพระแสง ให้ผู้น้อยส่งผู้ใหญ่ถวาย อย่าให้ผู้น้อยล่วงผู้ใหญ่ขึ้นไปถวาย
ถ้าจะเชิญเครื่องแลพระแสง แลรับต่อพระหัตถ์ก็ดี ให้จบศีรษะเอางานเสียก่อน
จึ่งถวายพระแสงถวายเครื่องรับเครื่องเชิญเครื่อง พระแสงแลเครื่อง ถึงลับพระที่นั่งให้เอางานก่อนจึ่งเชิญ
ถ้าเชิญพระแสงเข้ามาถวายแลตามเสด็จ อย่าให้กลับคมกลับปลายพระแสงเข้ามาต่อพระที่นั่ง
ถ้าจะเชิญพระแสงดาบ พระแสงกระบี่ตามเสด็จ ให้เชิญสองมือ ให้คมลงไว้ข้างบ่า
อย่าให้ถือมือเดียวพาดบ่าดุจแบกดาบขุนนาง ถ้าจะเชิญเครื่องแลตามเสด็จในท้องพระโรง
แลที่เสด็จออกปูเสื่อปูพรม ให้คุกเข่าคลานอย่าให้เดิน...
"อนึ่ง พระแสงง้าวทอดที่ข้างใน แลพระแสงกระบี่ พระแสงดาบทรงอยู่ที่ข้างในนั้น
เดือนหนึ่งสองเดือน ให้หัวหมื่นนายเวรจ่าหุ้มแพร เชิญพระแสงคู่ผลัดเข้าไปกราบบังคมทูล
พระกรุณาผลัดออกมาชำระ...
"ถ้าแต่งพระบรรทมแลที่เสด็จออกพระตำหนักพลับพลาแห่งใดๆ นั้น
มหาดเล็กพนักงานเชิญพระแสงง้าวล่วงไปทอดที่ ถ้าเสด็จทอดพระเนตรเสือนั้น
พระแสงหอกบั้งถอดฝักไว้ พระแสงง้าวถอดกัลเม็ดไว้
"อนึ่ง ถ้าเสด็จไปประพาส ถ้าแลทรงประพาสให้มหาดเล้กคอยรับพระแสงกระบี่
พระแสงดาบทรง ครั้นทรงรัดพระองค์แล้วจึ่งถวายพระกั้นหยั่น ต่อทรงเครื่องต้นพระมาลาฝรั่งแล้ว
จึ่งถวายพระแสงดาบเชลยแล................................................(ขี้เกียจคัดต่อ)
ต่อมา ระเบียบการเชิญพระแสงได้มีรายละเอียดเพิ่มเติมอีกมาก ผู้ใคร่รู้ไปหาอ่านเอาเถิด
(จะไปถามท่านผู้อาวุโสก็ได้นะ เผื่อท่านจะใจดีอธิบายให้ฟัง
)
