ละเวงวัณฬาเทวี เหตุใดจึงเป็นฝรั่งครองเมืองลังกา

[bahamu]

สุนทรภู่ รู้จักฝรั่งเป็นอย่างดีว่ามีหลายชาติ โปรตุเลส วิลันดา
เหตุใดถึงให้ราชาชาวสิงหลเป็นฝรั่ง แทนที่จะเป็นแขกด้วยกัน หรือเป็นการเสียดสีแฝงนัยยะ

สมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ ทรงพระนิพนธ์อธิบายเรื่องพระอภัยมณี ว่าพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้า รัชกาลที่ 5 ทรงมีกระแสพระราชดำรัสว่า 
"...เรื่องพระอภัยมณีนั้น สุนทรภู่ไม่ได้แต่งเรื่องเดาตามอำเภอใจ แต่มีเค้ามูลจากเรื่องอาหรับราตรีเรื่องหนึ่ง ที่กษัตริย์อิสลามยกทัพไปตีเมืองของนางพระยา
ที่ถือศาสนาคริสตัง พบกันตัวต่อตัวในกลางศึก แล้วเลยรักใคร่กัน เช่นเดียวกับที่พระอภัยมณีพบนางละเวง ในสนามรบแล้วรักกัน เป็นต้น..."

http://www.oknation.net/blog/chai/2007/08/24/entry-1

[samun007]

ส่วนตัวเดาว่าไม่น่าจะใช่อย่างที่ยกมาครับ

เพราะว่าศรีลังกาโดนอังกฤษเข้ายึดครองตั้งแต่ พ.ศ. ๒๓๕๘  ในขณะที่พระอภัยมณีแต่งโดยประมาณเมื่อปี พ.ศ. ๒๓๖๔ - ๒๓๖๖ และใช้เวลากว่า ๒๐ ปีจึงจะแต่งแล้วเสร็จในปี พ.ศ. ๒๓๘๘

เพราะฉะนั้นสุนทรภู่ ย่อมต้องทราบเรื่องของอังกฤษมายึดครองศรีลังกาเป็นอย่างดีครับ

[bahamu]

ฝ่ายจีนจามพราหมณ์ฝรั่งแขกอังกฤษ    สุจริตรักพระองค์ไม่สงไสย
ได้กำปั่นภรรยาทั้งข้าไท                    เหมือนเกิดใหม่มั่งมียินดีนัก
ต่างทูลว่าถ้าแม้นเมืองผลึก              ต้องทำศึกกับลังกาอาณาจักร
จะเจ็บแค้นแทนพระคุณการุญรัก        สาพิภักดิ์ต่อเจ้ากินข้าวเกลือ

สุนทรภู่น่าจะรู้ว่าฝรั่งไม่ใช่ราชาแห่งลังกา แค่มายึดแต่ทำไมต้องให้เป็นให้ได้ หรือเพื่อความสะดวกในการแต่งต่อ เพราะไม่มีข้อมูลภูมิศาสตร์ทางยุโรป ดูจะพิกล เพราะสุนทรภู่ประณีตกับงานมาก

นางละเวงวัณฬาธิดาท้าว            ก็รุ่นสาวควรจะได้ไอศวรรย์
สืบกษัตริย์ขัติยวงศ์ตามพงศ์พันธุ์    เห็นพร้อมกันถ้วนทั่วตัวขุนนาง
จงจัดแจงแต่งมณฑปใส่ศพเจ้า    ล้วนเครื่องขาวโขมพัสตรตามขัดขวาง
ใส่รถทองสองรถพระกลดกาง    พวกขุนนางพร้อมเพรียงอยู่เคียงรถ
ทหารแห่แตรสังข์ทั้งหลังหน้า    ให้โยธาทุกพวกถอดหมวกหมด
ตามภาษาฝรั่งตั้งประณต            แล้วแห่รถศพมาถึงธานี

ฝ่ายโฉมยงค์ละเวงวัณฬาน้อย    ให้เศร้าสร้อยโศกทรวงดวงสมร
จึงตรัสตอบขอบคำที่ร่ำวอน    การนครควรคู่กับผู้ชาย
เราเป็นหญิงยิ่งเป็นเจ้าชาวสิงหฬ    ทุกตำบลจะบังอาจประมาทหมาย
จงจัดกันบรรดาเสนานาย            ช่วยสืบสายสมบัติกษัตรา
อันเรานี้มิขออยู่จะสู้ม้วย            ไปเกิดด้วยบิตุเรศกับเชษฐา
นางตรัสพลางทางสอื้นกลืนน้ำตา    พวกเสนาน้อยใหญ่พิไรทูล
อันคนอื่นพื้นแต่ไพร่มิใช่กษัตริย์    สุดจะจัดขึ้นเป็นปิ่นบดินทร์สูร
แม่เป็นหญิงจริงอยู่แลแต่ตระกูล    สิบประยูรปกเกล้าชาวลังกา

เชื่อว่าสุนทรภู่ อยากชนะฝรั่งถึงแต่งให้พระอภัยได้พระนาง แถมยังสื่อเรื่องความรักได้ดี คือ "รักไม่มีพรมแดน" ไม่ว่า คน เงือก ยักษ์ ฝรั่ง รักได้หมด มีหางก็รักได้ ชาติพันธุ์ ศาสนาไม่เป็นประเด็นกับความรัก

[เพ็ญชมพู]

สุนทรภู่แต่งเรื่องพระอภัยมณีในขณะที่ความสัมพันธ์ระหว่างสยามกับอังกฤษยังอยู่ในขั้นร้อนระอุ สิงโตอังกฤษจะตะปบช้างน้อยสยามเสียเมื่อไรก็ไม่รู้

เรื่องพระอภัยมณีนี้อาจเรียกชื่ออีกอย่างหนึ่งได้ว่า ศึกเมืองผลึก-ลังกา โดยเมืองผลึกเป็นตัวแทนสยาม ส่วนลังกานั้นคืออังกฤษ พระอภัยมณีเป็นตัวแทนพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว นางละเวงวัณฬาคือควีนวิคตอเรีย

ในความเป็นจริงนั้นสยามมิอาจหาญต่อกรอังกฤษแม้แต่น้อย   เรื่องพระอภัยมณีประดุจดั่งความฝันของสุนทรภู่ที่หมายพลิกสถานการณ์ในชีวิตจริงให้กลับสู่อีกด้านหนึ่ง พระอภัยมณี (รัชกาลที่ ๔) ยกทัพเมืองผลึก (สยาม) ไปโจมตีลังกา (อังกฤษ) จนถึงถิ่น ได้รับชัยชนะ ทั้งยังได้นางละเวง (ควีนวิคตอเรีย) มาเป็นพระมเหสีเสียอีก

เป็นการ แปลงสนามรบให้เป็นสนามรัก

ละเวงวัณฬาขึ้นครองราชย์ต่อจากพระราชบิดาเมื่อพระชันษา ๑๖ ปี

นางถือตราราหูคู่พระ                เพช็รรัตนรุ้งพร่างสว่างไสว
ทรงกระบี่มีโกร่งโปร่งเปลวไฟ       จึงปราไสเสนาบรรดามี
เราขอบคุณขุนนางต่างตำแหน่ง     ช่วยตบแต่งให้บำรุงซึ่งกรุงศรี
อายุเราเล่าพึ่งได้สิบหกปี            เป็นสตรีไม่ชำนาญการสงคราม

ใกล้เคียงกับควีนวิคตอเรีย (พระชันษา ๑๘ ปี)

 

[bahamu]

ลังกาถ้าแทนอังกฤษจริง คงไม่น่าจะอ้างชาวสิงหล เพราะคนละเผ่ากัน ทำไมไม่เป็นฝรั่งทั้งหมด
ถ้าจะเปรียบกับอินเดียคงพอได้ เพราะเป็นเมืองขึ้นเขา แบบเดียวกับลังกา

สมัยต้นกรุง มีข้อสัญญากับอังกฤษ นายของแขกอินเดีย ซึ่งเอาเปรียบรัฐไทย

พ.ศ. 2329 พระยาไทรบุรี คือ อับดุลละ โทกุรัมซะ ตกลงเซ็นสัญญาให้อังกฤษเช่าเกาะหมาก (ปีนัง) และสมารังไพร
ซึ่งเป็นดินแดนที่อยู่ตรงข้ามเกาะหมากปีละ 1,000 เหรียญ

พ.ศ. 2365 มาร์ควิส เฮสติงส์ (Marquis Hestings) ผู้สำเร็จราชการอังกฤษที่อินเดีย
ได้ส่งนายจอห์น ครอว์เฟิร์ด (John Craeford) หรือที่คนไทยเรียกว่า “การะฟัด”

โดยขอให้ไทยยกเลิกการผูกขาดและลดหย่อนภาษีบางอย่าง  และให้ไทยยอมรับอธิปไตยของไทรบุรี  โดยเฉพาะการที่อังกฤษเช่าเกาะหมาก (ปีนัง) และสมารังไพร  
กับขอทำแผนที่ และศึกษาข้อมูลเกี่ยวกับประเทศไทย เช่น เรื่องพันธุ์พืช   พันธุ์สัตว์  และสภาพประชากรของไทย  
เพื่อทำรายงานเสนอรัฐบาลอังกฤษ ปรากฎว่าการเจรจาคราวนี้ไม่ประสบความสำเร็จ  เนื่องจากเหตุผลต่อไปนี้(บางส่วน)

1. ครอว์ฟอร์ดไม่พอใจที่ไทยไม่ยอมอ่อนน้อมต่อังกฤษเหมือนพวกชวาและมลายุ  
ส่วนไทยก็ไม่พอใจที่อังกฤษแสดงท่าทางเย่อหยิ่งข่มขู่ดุหมิ่นข่มดุหมิ่นไทย  ไม่เหมือนกับพวกจีนที่ปฏิบัติตนอ่อนน้อมยินยอม  ทำตามระเบียบต่างๆ อย่างดี

2.ไทยไม่ยอมตกลงปัญหาดินแดนไทรบุรีที่อังกฤษขอร้อง

3. ครอว์ฟอร์ดทำการสำรวจระดับน้ำตามปากอ่าวไทยเพื่อทำแผนที่  ทำให้ไทยไม่พอใจ


พ.ศ. 2368 สนธิสัญญาเบอร์นี  ผู้สำเร็จราชการอังกฤษประจำอินเดียได้ส่งร้อยเอกเฮนรี่  เบอร์นี่ (Henry Berney)  ซึ่งคนไทยเรียกว่า บารนี

ในทางการเมือง อังกฤษต้องการให้ไทยช่วยรบกับพม่า และส่งยานพาหนะให้แก่อังกฤษ ตลอดจนต้องการให้สุลต่านไทรบุรีกลับไปครองเมืองดังเดิม
และให้ไทยเลิกแผ่อำนาจลงไปใต้เมืองปัตตานี ส่วนในทางการค้า อังกฤษต้องการให้ไทยผ่อนปรนการผูกขาดการค้าและเรียกเก็บภาษีอาการในการค้า
ให้เหมือนกับที่พ่อค้าไทยมีเสรีภาพทางการค้าเมื่อค้าขายกับอาณานิคมอังกฤษ

ไทยได้เปรียบจากการตกลงครั้งนี้

http://www.kwc.ac.th/0e-book%20ThaiKingdom/10RaTaNaGoSin6-1-3.htm


เชื่อว่าสุนทรภู่ ต้องรับอิทธิพลจากการเจรจาความเมืองมาใส่ในพระอภัยแน่นอน จึงจำเพาะเลือกลังกา เพราะอาจไม่เป็นที่สังเกตุจนเกินไป ขายงานได้

[SILA]

          คุณสุจิตต์ วงษ์เทศ เขียนเรื่องเกี่ยวกับพระอภัยมณีไว้หลายตอน
หนึ่งในนั้นคือ

                        นางละเวงวัณฬา คือ “ควีนวิกตอเรีย” ของอังกฤษ


               นางละเวงวัณฬา ในพระอภัยมณีของสุนทรภู่ ได้ชื่อจากพระนามควีนวิกตอเรียของอังกฤษ
(ครองราชย์ระหว่าง ค.ศ. 1837-1901 ตรงกับ พ.ศ. 2380-2444 ตั้งแต่แผ่นดินรัชกาลที่ 3 ถึงรัชกาลที่ 5)
             ควีนวิกตอเรียแห่งอังกฤษ โปรดให้ช่างเขียนวาดภาพเหมือนของพระองค์ แล้วพระราชทาน
ฉบับก๊อบปี้ให้บ้านเมืองต่างๆ จนตกมาถึงกรุงสยามแล้วน่าจะล่วงรู้ถึงสุนทรภู่ด้วย
 
                ไกรฤกษ์ นานา เล่าเรื่องภาพเขียน “จ้าววิลาด” (วิลาด เป็นชื่อที่คนไทยเรียกตามภาษาปาก
หมายถึงประเทศอังกฤษ) ไว้ในหนังสือ ค้นหารัตนโกสินทร์ 2 เทิดพระเกียรติ 100 ปี วันสวรรคต รัชกาลที่ 5
จะคัดมาให้อ่านดังนี้

                หลังจากที่ควีนวิกตอเรียแห่งอังกฤษเสวยราชสมบัติแล้ว พระนางได้ทรงโปรดให้ เชื้อเชิญ
วินเตอร์ฮอลเตอร์ จิตรกรฝีมือดีชาวเยอรมัน (ปรัสเซียเดิม) เข้ามาวาดพระรูปถวาย ต้นแบบของพระรูป
ที่เขาวาดก็คือพระบรมสาทิสลักษณ์ขนาดเต็มพระองค์ ในวันบรมราชาภิเษก พ.ศ. 2380 (ค.ศ. 1837)
เมื่อควีนมีพระชนมายุ 18 พรรษา
                ควีนโปรดปรานพระรูปภาพนี้มาก มีพระบัญชาให้เขาวาดซ้ำ (ทำซ้ำอีกรูปหนึ่ง ในลักษณะเดียวกัน)
แต่เปลี่ยนเครื่องทรงออกเล็กน้อย โดยเปลี่ยนมงกุฎเพชรเป็นมงกุฎดอกหญ้า และไม่ทรงสวมพระภูษาคลุมไหล่
พระรูปควีนภาพ “ต้นแบบจำแลง” นี้มีอยู่จริงปัจจุบันเก็บรักษาไว้ภายในพระราชวังบักกิ้งแฮม ลอนดอน

[SILA]

           แต่ในภายหลังนายวินเตอร์ฮอลเตอร์ได้นำต้นแบบจาแลงรูปนี้ ไปทาซ้ำบนแผ่นกระดาษ
ด้วยกรรมวิธี “พิมพ์หิน” ที่เขาชำนาญเพื่อถ่ายสาเนาออกเป็นหลายๆ ภาพ สาหรับพระราชทาน
ไปให้ขุนนางชั้นผู้ใหญ่และทูตานุทูตโพ้นทะเล
             รูปที่ตกมาถึงเมืองไทยน่าจะเป็นรูปที่ข้าหลวงใหญ่อังกฤษในอินเดียมอบให้พระยาไทรบุรี
เป็นที่ระลึก หรือเพื่อทูลเกล้าฯ ถวายเข้ามายังกรุงเทพฯ อีกต่อหนึ่ง พระยาไทรบุรี (ตนกูดายี)
จึงได้นาเข้ามาถวายประมาณปี พ.ศ. 2384 หรือ พ.ศ. 2387 พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว
ทรงมีพระราชบัญชาให้ติดไว้ภายในท้องพระโรงกลางของพระที่นั่งอมรินทรวินิจฉัยเพื่อประดับพระบารมี
คนไทยในสมัยนั้นเรียก รูปจ้าววิลาด
        
              ต่อมาอีก 6 รัชกาล กินเวลาไม่ต่ากว่า 165 ปี (พ.ศ. 2387-2552) รูปจ้าววิลาดตกทอด
ลงมาถึงรัชกาลที่ 9 ปัจจุบันเก็บรักษาและเปิดให้คนเข้าชมได้ภายใน “ห้องของเล่น” ณ พระที่นั่งวิมานเมฆ

              สุนทรภู่ต้องรู้เรื่องควีนวิกตอเรียกับภาพเขียน “จ้าววิลาด” จึงสร้างบุคลิกนางละเวงวัณฬา
ให้วิลิศมาหราคล้ายกัน แล้วให้มีรูปวาดนางละเวงที่เจ้าเมืองทั้งหลายรวมทั้งพระอภัยมณี “หลงรูปนางละเวง” ด้วย

(รูปประกอบบทความเป็นรูปเหมือนข้างต้น ต่างแต่รายละเอียดเครื่องประดับ,ฉากหลัง และ
เป็นรูปครึ่งองค์แค่เอว)

[SILA]

           พระอภัยมณีได้รูปเขียนนางละเวง (จากเจ้าละมาน) เมื่อเห็นก็หลงใหลรูปเขียนนั้น
มีบทพรรณนาดังนี้

                         ฝ่ายองค์พระอภัยเจ้าไตรจักร       ยิ่งหลงรักรูปเสน่ห์ในเลขา
                   ถึงยามหลับทับไว้ริมไสยา                ครั้นเวลาฟื้นองค์ก็ทรงชม
                   โฉมแฉล้มแก้มคางสาอางเอี่ยม          ประโลมเลียมลืมสุรางค์นางสนม
                   ทุกคืนค่าราลึกนึกนิยม                    จะใคร่ชมเชยประโลมโฉมวัณฬา
                   .......
                   แล้วกลับมาหากระดาษที่วาดรูป          ประโลมจูบพักตร์น้องให้ผ่องใส
                   เข้าสู่ที่คลี่กระดาษรูปวาดไว้              ให้คลั่งไคล้เคลิ้มอารมณ์ไม่สมประดี

             สุนทรภู่ไม่ได้แต่ง “ตำา” แต่แต่ง “นิยาย” ฉะนั้นย่อมเอาชื่อจากที่ต่างกันมาอยู่รวมกันได้
เพราะเป็นเรื่องสมมุติทั้งนั้น เช่น ละเวงวัณฬา ตั้งจากชื่อ วิกตอรีอา(Victoria) ฯลฯ

[SILA]

จากกระทู้อาหารโบราณ รายการอาหารจากนางละเวง พาให้แวะเข้ามาเพิ่มเติมกระทู้เก่านี้

ภาพจาก สุจิตต์ วงษ์เทศ : พระอภัยมณี make love, not war วรรณกรรมต่อต้านสงครามล่าเมืองขึ้น

             https://www.matichon.co.th/columnists/news_185495

[เทาชมพู]

 

[เทาชมพู]

นางละเวง
https://sites.google.com/a/silpakorn.edu/characters-in-literature/reuxng-phra-xphay-mni/nang-laweng-wan-la

[นโม ตสฺส]

ในเรื่องพระอภัยมณี สุนทรภู่บอกว่าตอนแรกฝรั่งไม่ใช่เจ้าพื้นถิ่นเกาะลังกาเดิม แต่เข้ามาอยู่ทีหลัง

 ด้วยคิรีนี้เป็นหลักลังกาทวีป      ยอดเหมือนกลีบจงกลมณฑลสถาน
ครั้นถึงสิบห้าวันก็บันดาล              เป็นฝนซ่านโซมสาดไม่ขาดคราว
โซ่เหล็กล่ามสามสายฝ่ายเหนือใต้      ต่างกระไดปีนป่ายเหนี่ยวสายสาว
จึงนับถือลือเลื่องเป็นเรื่องราว      มีรูปเจ้าสิงคุตร์สุดคิริน
เมื่อแรกตั้งลังกาลงมาเกิด              กล่าวกำเนิดน่าฟังหวังถวิล
ว่ารูปทรงองค์สิงคุตร์บุตรพระอินทร์      ดำเหมือนนิลกินถั่วงากินสาคู
ครั้นสิ้นเหล่าชาวลังกาจึงฝรั่ง      ยกมาตั้งทั้งเจ๊กจีนจึงกินหมู
แต่ก่อนเขาเล่ามาถึงเราจึงรู้              เท็จจริงอยู่กับผู้เฒ่าที่เล่ามา ฯ

[เทาชมพู]

ว่ารูปทรงองค์สิงคุตร์บุตรพระอินทร์      ดำเหมือนนิลกินถั่วงากินสาคู

น่าจะมีเค้าพวกทมิฬ หรือชาวอินเดียตอนใต้  ไม่กินเนื้อสัตว์

ครั้นสิ้นเหล่าชาวลังกาจึงฝรั่ง      ยกมาตั้งทั้งเจ๊กจีนจึงกินหมู
แต่ก่อนเขาเล่ามาถึงเราจึงรู้                      เท็จจริงอยู่กับผู้เฒ่าที่เล่ามา ฯ
 
ฝรั่งเข้ามาครอบครองอินเดียและลังกา?