ทวิภพ ๒๕๔๗ The Siam Renaissance การเดินทางครั้งใหม่ของมณีจันทร์

[NAVARAT.C]

ช่วงที่เขาเอาพระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าฯ ฉลองพระองค์นายพลเรือเต็มยศ เสด็จพระราชดำเนินตามวงแตรวงเหมือนงานบวชนาค ไปปรากฏพระองค์ในงานเลี้ยงของฝรั่งเพื่อแนะนำพระองค์เองและพระราชโอรสพระองค์โต พระองค์เจ้ายอร์ชวอชิงตัน ไปไหนละครับ ไม่เห็นเอามา

ผมรอจะเข้าร่วมสัมนาตรงนี้

[siamese]

^
 

[เทาชมพู]

ตามมาวางบนเสื่อ

[siamese]

..

[SILA]

ช่วงที่เขาเอาพระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าฯ ฉลองพระองค์นายพลเรือเต็มยศ เสด็จพระราชดำเนินตามวงแตรวงเหมือนงานบวชนาค ไปปรากฏพระองค์ในงานเลี้ยงของฝรั่งเพื่อแนะนำพระองค์เองและพระราชโอรสพระองค์โต พระองค์เจ้ายอร์ชวอชิงตัน ไปไหนละครับ ไม่เห็นเอามา

ผมรอจะเข้าร่วมสัมนาตรงนี้

          เรียนคุณ NAVARAT C จำได้ว่า ช่วงที่กล่าวถึงนั้นเป็นส่วนหนึ่งของฉากงานราตรีสโมสร
และเป็นเวอร์ชั่นฉายในโรง
            เมื่อมาเป็นดีวีดี ช่วงนี้ไม่มีเหลือแล้ว ครับ

[NAVARAT.C]

อ้อ

สงสัยตอนนั้นคงโดนสัมนามาหนักแล้ว

[SILA]

          คุณ siamese ปูเสื่อ และอาจารย์จัดของว่างมาพร้อมแล้ว
เรียนเชิญคุณนวรัตนเปิดการสัมนาด้วยครับ อย่าให้ชาวเรือนรอเก้อ  

[NAVARAT.C]

อ้าว รอผมหรือครับ ผมนึกว่าถ้าเขาถอนแล้ว ก็ให้มันผ่านๆไป

แต่ถ้าคุณSILAจะให้ผมเอ่ยถึงบ้าง ก็อยากจะบอกว่า ผมตำหนิทีมงานผู้สร้างอย่างแรง มีอย่างที่ไหนหรือ พระมหากษัตริย์ไทย ถึงจะเป็นพระองค์ที่สองก็ตาม จะลดพระเกียรติยศไปอวยฝรั่งขนาดนั้น

ลองคิดตามดู

เขาจัดงานเลี้ยงราตรีสโมสรกัน  ตัวแสดงแต่งเครื่องยศใหญ่มีแตรวงนำหน้า ก็จะต้องตั้งรูปขบวนก่อนใช่ไหม ขนาดแถวลูกเสือจะไปทอดผ้าป่ายังวุ่นวายน่าดู  นี่จะไปตั้งแถวกันที่ไหน คงไม่ได้เดินออกมาจากวังมั้ง ถ้ามาตั้งแถวหน้างานแล้วจะไปSurprise ฝรั่งมันได้ยังไง ผมดูในหนังเห็นเขาจัดให้ตัวแสดงเดินเข้าจังหวะมายืนเก้ๆกังๆ รอเจ้าภาพตาลีตาเหลือกออกไปรับ แล้วแทนที่จะเข้าไปเหยียบบ้านสักหน่อย  กลับแนะนำตัวเองและเรียกลูกชายไปจับไม้จับมือกับเขาด้วย  ยิ่งกว่าเจ้าประเทศราชเข้าสวามิภักดิ์ และเขาก็ไม่เชิญแม้แต่จะให้กินน้ำเย็นๆสักแก้ว  จึงต้องสั่งให้ขบวนกลับหลังหัน ให้แตรวงนำออกไปเซื่องๆ

ไม่รู้เขาเอาสติปัญญาส่วนไหนคิดฉากนี้ออกมานำเสนอได้ขนาดนั้น ด้วยสิทธิ์พิเศษของคนไม่มีมันสมองมั้ง ดูแล้วไม่ทราบว่าต้องการอะไร จะเชิดชูเกียรติของคนไทยก็ไม่ใช่แน่นอน  หรือเพียงจะสอนประวัติศาสตร์ให้คนดูว่าเมืองไทยสมัยนั้นมีพระมหากษัตริย์๒พระองค์ แต่ก็ทำได้ประดักประเดิดมาก

พระมหากษัตริย์พระองค์ที่๑ เสด็จให้เห็นในหนัง เป็นขบวนพยุหยาตราโดยสถลมารค พระมหากษัตริย์พระองค์ที่๒ ออกฉากครั้งแรก ทรงเครื่องแบบนายพลทหารเรือเต็มยศ ทรงม้าคู่กับหมอบลัดเลย์  แค่นี้ก็จะเสร่อจะแย่แล้ว เจอฉากหลังเข้าให้ ผมถึงกับหงายท้อง ความดีที่หนังพอจะมีอยู่ก็หาไม่ค่อยเจออยู่แล้ว  ความรู้ความเข้าใจของผู้สร้างเกี่ยวกับสถาบันพระมหากษัตริย์ ต้องให้สอบตกแบบให้อภัยไม่ได้

พอจำกันได้ไหม  มีคนบอกว่าเรื่องAnna and the Kingนั้น ถ้าให้คนไทยทำคงจะดีกว่าฝรั่งแน่นอน  พอเจอเรื่องนี้เข้า ผมว่า ใครที่คิดอย่างนั้นก็เลิกคิดไปได้เลย

[siamese]

^
แบบว่ารีบเก็บเสื่อแทบไม่ทัน 

[เทาชมพู]

ยกทิงเจอร์ทั้งชุด ขวดใหญ่ขวดเล็กมารักษาแผลให้คนทำหนังค่ะ

สะกิดใจว่าพระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าฯ ท่านทรงทราบธรรมเนียมฝรั่งดี   งานราตรีสโมสรสถานทูตฝรั่ง ถ้าเขาไม่ทูลเชิญมาเป็นทางการ จะเสด็จไปเองได้หรือ    จะเรียกว่าเซอร์ไพรส์หรืออะไรก็ฟังไม่ขึ้น

[ติบอ]

ไม่ได้เข้ามาอ่านเสียหลายวัน
แต่ก็เพิ่งได้คุยกับผู้ใหญ่ท่านหนึ่งไปเรื่องหนังเรื่องนี้

ท่านปิดจบด้วยข้อคิดว่า 'สังคมไทยยังเป็นสังคมลักลั่น คนบ้านเราจะซ้ายก็ไม่ซ้าย จะขวาก็ไม่ขวา หา position ของตัวเองไม่ค่อยเจอะ'
แล้วก็ยิงหนังเรื่องนี้ว่า 'มันก็เลยสะท้อนออกมาในผลงานของสังคม เหมือนหนังเรื่องนี้น่ะแหละ จะหนังก็ไม่หนัง สารคดีก็ไม่สารคดี ที่แย่หน่อยคือชื่อมันทวิภพ แต่หนังมันยังไม่เป็นทวิภพเลย ดูแล้วเหมือนทิวเพศเสียมากกว่า' แล้วท่านก็คุยเรื่องอื่นต่อไป...


ขออนุญาตยืมทิงเจอร์ทั้งเซตจากความคิดเห็นด้านบน ของ อ.เทาชมพู มาใช้อีกสักหน่อยนะครับ 

[SILA]

'สังคมไทยยังเป็นสังคมลักลั่น คนบ้านเราจะซ้ายก็ไม่ซ้าย จะขวาก็ไม่ขวา หา position ของตัวเองไม่ค่อยเจอะ'

          คิดว่า 'คนบ้านเรา' หลายคนที่เขาไม่เลือกข้าง เขาก็มีเหตุผลของเขานะ อาจเพราะ
เขาไม่สนใจ ทำไมต้องซ้ายหรือขวา หรืออาจเพราะไม่มีข้างไหนน่าเลือกไปเข้าอยู่ด้วย ฯลฯ
            เขาก็หา position ของเขาเจอนะ คือไม่ไปเข้าข้างไหน ซ้ายหรือขวา

(สมัยก่อนโน้น ฝ่ายซ้ายจะบอกว่า พวกที่เรียกตัวเองว่าเป็นกลางนั้น ก็คือพวกขวานั่นแหละ)

จะหนังก็ไม่หนัง สารคดีก็ไม่สารคดี

 

             เป็นประเภทแบบ mockumentary ก็แล้วกัน

(หมายถึง นิยาย-เรื่องแต่งที่ถูกนำเสนอในรูปแบบสารคดี แต่ทวิเพศนี้ มีทั้งเรื่องแต่ง เรื่องจริง)       

[เทาชมพู]

ความจริงเสน่ห์ของบันเทิงคดี  เช่นนิยาย (fiction)  และสารคดี (non-fiction) มีด้วยกันทั้งคู่  แต่ในลักษณะต่างกัน     ถ้าทำหนังที่ทำจากนิยายเป็นหลัก  เสน่ห์อยู่ที่บทบาทและฝีมือการแสดงของพระเอกนางเอก    ฉากและเหตุการณ์เป็นพื้นหลังรองรับ   ตัวประกอบเป็นผงชูรส
หนังบางเรื่องคนดูติดใจ  ทั้งๆเล่นกันอยู่สองคนคือพระเอกนางเอก ตั้งแต่ต้นจนจบ  มีตัวประกอบเดินผ่านเข้ามาในฉากคนละนิดคนละหน่อย  เพราะพระเอกนางเอกเล่นได้จูงใจคนดูให้รัก เศร้า ดีใจ เสียใจไปกับบทบาทเขา     อย่างนี้เรียกว่ารสชาติของบันเทิงคดี    แต่ถ้าเป็นหนังสารคดี   ตัวแสดงเป็นส่วนประกอบ   เรื่องจริงที่นำเสนอเป็นหลักดึงดูดความสนใจ     รสชาติอยู่ที่การเล่าเรื่อง ฉาก  เหตุการณ์  ความสมจริงขององค์ประกอบ   
เรื่องทวิภพเป็นความพยายามจะเอาสารคดีมาเป็นจุดเด่นในเรื่องที่คนดูหวังว่าจะเป็นบันเทิงคดี      คนที่ชอบทวิภพคือคนที่ชอบสารคดี  โดยเฉพาะคนที่ชอบอดีต  เห็นตัวอักษร และรูปถ่ายเก่าๆในอดีตขึ้นมาเป็นภาพเคลื่อนไหวก็ซาบซึ้งใจว่า...โอ้  เหมือนเห็นของจริงเลย      แต่พระเอกนางเอกทำอะไรได้แค่ไหนไม่ค่อยคำนึงถึง
แต่จุดผิดพลาดอยู่ที่ว่า แทนที่จะเขียนเรื่องใหม่ว่า ทวิเพศ (หรืออะไรก็ตาม) กลับไปเองเรื่องที่คนไทยจำนวนมากรู้จักว่าเป็นบันเทิงคดี  มาแต่งตัวใหม่เป็นสารคดี    คนดูก็เลยผิดหวัง   เพราะสารคดีไม่ใช่จุดหมายที่เขาจะไปดูกัน

แถมจุดอ่อนของหนังก็คืออดีตที่เอามานั้นบางตอนประดักประเดิด  อย่างเช่นพระมหากษัตริย์พระองค์ที่สองของสยาม เป็นฝ่ายเสด็จไปสถานทูตฝรั่ง ทั้งๆฝรั่งไม่ได้กราบบังคมทูลเชิญ    แทนที่จะโปรดเกล้าฯให้ฝรั่งเป็นฝ่ายเข้าเฝ้า สมกับพระเกียรติยศ     ขนบธรรมเนียมประเพณีของไทยในสมัยก่อนมีระเบียบเคร่งครัด      คนทำหนังต้องค้นคว้าอีกมากๆ ถ้าจะทำหนังแบบนี้

[เทาชมพู]

เมื่อกี้ย้อนกลับไปดูคลิปเรื่องนี้     แล้วอยากขอให้ผู้กำกับกำชับคนเขียนบทและตัวแสดงว่า  อย่าให้คุณหลวงในรัชกาลที่ ๔ พูดคำว่า
ยังไง  และ เนี่ยนะ
ถ้าพูดว่า อย่างไร   และนี่หรือ   ให้ชัดถ้อยชัดคำ  จะมีเสน่ห์ขึ้นมาก
ส่วนมณีจันทร์เมื่อเริ่มเล่าเรื่องตัวเองว่ามาจากอนาคต  ก็ควรจะตัดเรื่องส่วนตัวออกว่า พ่อแม่ไม่รัก ส่งไปเรียนที่ฝรั่งเศสฯลฯ ออกจากการเล่าถึงอนาคต  เพราะมันเป็นประโยคที่"โดด" เข้ามาในคำบอกเล่า   บอกเพียงว่าตัวเองเรียนประวัติศาสตร์ที่ฝรั่งเศสมาก็พอ    เพราะคนฟังทั้งสองคนก็ไม่เห็นจะสนใจเรื่องพ่อแม่ของแม่มณี    ทำให้เรื่องเล่าตอนนี้มันเกินเข้ามาในบทสนทนาโดยใช่เหตุ    ถ้าอยากบอกเต็มแก่ก็ค่อยบอกพระเอกตอนคุยกันสองคนก็ได้
นอกจากนี้   ถ้าแม่มณีเรียนปวศ.อยู่ที่ฝรั่งเศส   หล่อนน่าจะรู้ปวศ.ฝรั่งเศสมากกว่าไทย    ทำไมผู้เขียนบทส่งแม่มณีไปไกลขนาดนั้น   บัณฑิตไทยที่เรียนเอกฝรั่งเศสและโทประวัติศาสตร์ ก็พูดฝรั่งเศสได้และรู้ปวศ.ไทยยุคอาณานิคมได้แตกฉาน

[SILA]

            รับชมบทสรุป ส่งท้ายการเดินทางของแม่มณีข้ามทวิภพซึ่งช่วงท้ายนี้
ดำเนินเรื่องด้วยภาพและเสียงบรรยายเป็นหลัก

              ๓๘ ปีต่อมา