ประวัติคุณปราณี ศิริธร ณ พัทลุง ผู้บอกเล่าเรื่องราวของมะเมียะผ่านสื่อเป็นคนแรก
อดีตนักประวัติศาสตร์ท้องถิ่นเมืองเชียงใหม่ที่สร้างผลงานไว้เป็นที่ประจักษ์แก่คนรุ่นปัจจุบัน คือ นายปราณี ศิริธร ณ พัทลุง โดยเฉพาะการค้นคว้าและเขียนหนังสือเพ็ชรลานนาทั้งเล่ม ๑ และ ๒ พิมพ์จำหน่ายเมื่อปี พ.ศ.๒๕๐๗ เนื้อหายังทรงคุณค่าทั้งในปัจจุบันและอนาคต
นายปราณี ศิริธร ณ พัทลุง จบมัธยมจากโรงเรียนยุพราชวิทยาลัยและมีความสามารถด้านการเขียนตั้งแต่เป็นนักเรียน หลังจากการศึกษาได้ออกสิ่งพิมพ์อย่างจริงจัง ซึ่งนายบุญเสริม สาตราภัย ค้นคว้าไว้ว่า
"ปี พ.ศ.๒๔๙๑ ปราณี ออกหนังสือพิมพ์ชื่อ 'แสงอรุณ' พิมพ์ที่โรงพิมพ์เจริญเมือง ของนายเมืองใจ ชัยนิลพันธ์ จำหน่ายฉบับละ ๑ บาท ต่อมาได้นำผลการออกสลากกินแบ่งรัฐบาลที่ฟังจากสถานีวิทยุกระจายเสียงของกรมโฆษณาการ มาลงในเล่ม ทำให้ 'แสงอรุณ' ขายดีขึ้น ต่อมานายปราณี ศิริธร มาทำหน้าที่บรรณาธิการของหนังสือพิมพ์ 'ชาวเหนือ' ของนายเยื้อนโอชเจริญ อยู่ระยะหนึ่ง ต่อมาได้กลับมาทำหนังสือพิมพ์'แสงอรุณ'ของตนเองต่อ ไม่มีรายละเอียดว่าทำอยู่อีกนานเพียงใด (จดหมายเหตุ เครือข่ายบรรณาธิการหนังสือพิมพ์ภาคเหนือ สมาคมหนังสือพิมพ์ภาคเหนือแห่งประเทศไทย,พ.ค.-ก.ค.๒๕๔๖)
เกี่ยวกับหนังสือเพ็ชรลานนา นายปราณี ศิริธร เขียนไว้ในคำนำในการจัดพิมพ์หนังสือเพ็ชรลานนา ครั้งที่ ๑ ด้านความตั้งใจที่มุ่งมั่นว่า "ความตั้งใจของกระผมในการที่จะรวบรวมชีวประวัติบุคคลสำคัญของลานนาไทยนั้นมีมาแต่อดีตแล้ว ในขณะที่ยังเรียนหนังสืออยู่ใน ร.ร.ประจำมณฑลพายัพ ยุพราชวิทยาลัย เมื่ออายุได้ ๑๕ ปีมาแล้ว กระผมตั้งใจว่า โตขึ้นกระผมจะเป็นคนแรกที่จะออกหนังสือพิมพ์ในนครเชียงใหม่ให้สำเร็จให้จงได้ และในปี พ.ศ.๒๔๘๙ กระผมก็ได้กระทำแล้วและได้สำเร็จแล้ว ภายหลังสงครามเสร็จสิ้นลงใหม่ๆ..."
เหตุผลในการค้นคว้าและจัดพิมพ์หนังสือเพ็ชรลานนา คือ "หลังจากที่ได้กระทำงานให้แก่สาธารณะ ทางด้านความเจริญของวัตถุและเอกสารต่างๆ ปรากฏขึ้นมาแล้ว อันเกิดผลแต่ส่วนรวมและความสุขของบ้านเมือง ทีนี้หันมาดูและพิจารณาเรื่องราวของบุคคลและชื่อเสียงของชาวลานนาไทยผู้ได้กระทำประโยชน์ให้แก่บ้านเมืองในอดีต ตลอดจน ราชวงศ์เจ้านายฝ่ายเหนือ 'เจ้าเจ็ดตน' กำลังจะหายสูญและเป็นอดีตไปเสียแล้วเพราะได้เกิดบุคคลสำคัญๆ ใหม่ขึ้นมาแทน จึงทำให้ความเคารพ บูชาเชิดทูนบุคคลเหล่านี้นับวันมีแต่จะถูกลืมไปเป็นอดีตเสีย จึงเป็นแรงผลักดันทำให้เกิดพลังงานทางใจขึ้น ยกย่องชีวประวัติบุคคลสำคัญของลานนาไทยที่เคยขี่ม้า ขี่ช้าง จับดาบออกศึกเหนือเสือใต้ ทั้งเจ้านาย ทั้งขุนพล แม่ทัพ ซึ่งเคยเอาชีวิตไปทิ้งกลางป่ากลางเขาและยอดดอย แล้วเผากับกระดูกให้ลูกเมียดูต่างหน้าทางบ้าน แต่แล้ววีรกรรมของท่านเหล่านั้น นับวันก็จะจมฝังดินโดยไม่มีใครขุดค้นขึ้นมา
"กระผมจึงขอถือโอกาสนำมาบันทึกเป็นอนุสรณ์ไว้ในโอกาสนี้ ทั้งนี้อาจจะขาดบุคคลสำคัญในราชวงศ์ไปอีกหลายองค์ที่ได้ทำประโยชน์ไว้แต่มิได้นำลงมาเขียนหมดทั้งนี้เนื่องด้วยเกี่ยวกับระยะเวลาและกำลังเขียนและหน้ากระดาษที่ได้พิมพ์ แต่ก็คิดว่าได้พยายามรวบรวมไว้มากที่สุดเท่าที่จะพึงหาภาพมาประกอบเป็นส่วนใหญ่ ทั้งนี้ด้วยความกรุณาเมตตาของเจ้านายในราชวงศ์ฝ่ายเหนือเป็นส่วนมาก"
ด้านข้อมูลอ้างอิง "เรื่องทุกเรื่องที่เขียนขึ้นนี้เขียนจากชีวิตจริงทั้งสิ้น พร้อมกับมีหลักฐานยืนยันได้ทุกๆ กรณี ซึ่งบุคคลที่กล่าวนามในหนังสือ เพ็ชร์ลานนา นั้นแทบทุกท่านเป็นบรรพบุรุษของสกุลใหญ่ๆ อยู่ในภาคเหนือที่มีชีวิตอยู่ในเวลานี้..."
ข้อความที่เป็นปรัชญาแห่งชีวิตที่ นายปราณี ศิริธร เขียนไว้ที่คำนำหนังสือ
เพ็ชรลานนา เล่ม ๒ ซึ่งเขาใช้คำว่า "คำอุทิศ เพ็ชรลานนา"
"อีกไม่ช้าวันหนึ่งข้างหน้า...ก็จะมาถึง ปัจจุบันกลายเป็นอดีตไป เราทุกคนก็เดินทางไปสู่เชิงตะกอนเผาศพ หรือไม่ร่างกายของเราก็อยู่ในหลุม ทั้งนี้ โดยธรรมชาติจะเรียกลงหายใจของเราไปจากร่างกายเราทุกๆ คน ก็จะเหลือแต่ซากเอาไว้ และแล้วอีกไม่ช้าก็เหลือแต่ชื่อเอาไว้ประดับริมฝีปากประชาชนและความคิดคำนึงของคนรุ่นหลังเท่านั้น ทุกคนต้องแก่ชราทำอะไรไม่ได้ และแล้วก็ต้องตายทุกคนไม่มีใครจะอยู่ค้ำฟ้าได้สักคนเดียว"
นอกเหนือจากงานเขียนเพ็ชรลานนาเล่ม ๑ และ ๒ แล้ว ผลงานของนายปราณี ศิริธร ณ พัทลุง เล่มอื่นๆ ก็มีคุณค่าในเชิงประวัติศาสตร์ไม่ยิ่งหย่อนกว่ากัน คือ ผู้บุกเบิกแห่งเชียงใหม่ , ชีวิตและการต่อสู้ในพระนครเชียงใหม่ราชธานีเชียงใหม่,ชีวิตรักเจ้าเชียงใหม่,มะเมียะ สาวพม่าผู้ชนะใจราชบุตรอุปราชแห่งนครเชียงใหม่,เหนือแคว้นแดนสยาม เป็นต้น
เมื่อมีชื่อเสียงเป็นที่รู้จักทั่วไป ประกอบกับบุคลิกที่ชอบเข้าสังคมทำให้ นายปราณี ศิริธร ณ พัทลุง ลงเล่นการเมืองท้องถิ่นและได้รับเลือกหลายสมัย ทั้งส.จ.(สมาชิกสภาจังหวัด)และ ส.ท.(สมาชิกสภาเทศบาลนครเชียงใหม่)
นายปราณี ศิริธร ณ พัทลุง เสียชีวิตเมื่อต้นปี พ.ศ.๒๕๔๐ ขณะอายุ ๗๗ ปี (ข้อมูลส่วนหนึ่งจากบทความเรื่อง ปราณี ศิริธร ณ พัทลุง คลังข้อมูลชีวประวัติเจ้านายฝ่ายเหนือ,สมโชติ อ๋องสกุล,นสพ.ภาคเหนือรายวัน,๗ มี.ค.๒๕๔๐)
http://www.thainews70.com/news/news-culture-arnu/view.php?topic=156
