ว่าด้วยหินที่ใช้สลักเป็นตราประทับของจีน

[han_bing]

ในประเทศจีนนั้นการแกะตราประทับหรือที่ภาษาจีนกลางเรียกว่า “อินจาง” (印章：yin zhang) ถือเป็นศิลปะอย่างหนึ่ง อย่างไรก็ตาม หินที่นิยมใช้แกะตราประทับที่มี ๔ ตระกูล หนึ่งในนั้นคือหินที่เรียกว่าหินเขาอายุวัฒนะ หรือภาษาจีนกลางเรียกว่า “โซ่วซานซือ” (寿山石：shou shan shi)
หินประเภทนี้จะมีแหล่งผลิตในเมืองฟูโจว (福州 : fu zhou) ที่อยู่ในมณฆลฟูเจี้ยน (福建: fu jian) โดยพบและขุดเรื่อยมาเป็นเวลา ๑,๕๐๐ ปีแล้ว โดยบริเวณเหมือนแห่งแรกที่พบอยู่ในภูเขาชื่อว่าโซว่ซาน ภายหลังจึงกลายเป็นชื่อหิน

ภาพเหมือง

[han_bing]

หินดังกล่าวแบ่งเป็น ๓ ประเภทตามลักษณะสี ได้แก่ สีเหลืองทอง สีขาว และสีแดง โดยสีเหลืองทอง (田黄石)จะพบมากสุด สีขาวพบรองลงมา (白田石) และสีแดงจะหายากสุด (红田石) ไม่เช่นนั้นก็เป็นสีปนๆกันไปทั่วทั้งก้อน ซึ่งช่างจะนำมารังสรรค์ด้วยตนเองอีกที

ปัจจุบันนี้เนื่องจากประเทศจีนพัฒนาไวมากเมื่อของในธรรมชาติขาดแคลน หรือสีไม่ถูกใจ จึงมีการทำหินให้มีสีต่างๆดังใจหวัง ไม่เช่นนั้นได้ทำหินปลอมขึ้นมาเลย

ภาพต่อไปนี้เป็นหินสีเหลือง สีขาว และสีแดงตามลำดับ

[han_bing]

ทั้งนี้ในตลาดการค้าหินชนิดดังกล่าว ได้ประกาศโครมๆเลยว่า หินหายากขึ้นมาก และราคาแพงขึ้นกว่าเดิมเกือบ ๑๐ เท่า แม้จะมีนักข่าวบางคนไปยังแหล่งผลิต และบอกว่ายังเห็นผลิตได้อยู่ตามปรกติ

ข้าพเจ้าเองก็ไม่รู้ว่ามันลดลงหรือไม่ แต่ว่าจากทางร้านที่สนิทกัน เจ้าของร้านบอกว่า หายากขึ้นจริงๆ ปัจจุบันนี้ซื้อมาจากไต้หวั่น ทั้งนี้ไม่ใช่เพราะว่าไต้หวั่นเป็นแหล่งผลิต แต่เป็นจุดที่เคยซื้อไปจากจีนแผ่นดินใหญ่ และทำขายไม่ทัน ภายหลังเมื่อแผ่นดินใหญ่ขาดแคลนจึงนำมาขายคืนให้ด้วยราคาแพงลิบลิว

ภาพหินที่จำหน่ายในเมืองฟูโจว

[han_bing]

ข้าพเจ้าไปรู้จักหินประเภทนี้เมื่อคราวไปซื้อตราประทับ แล้วไปสะดุดตากับหินสลักสีสวยที่วางสงบนิ่งอยู่ พอมองเข้าไปเรื่อยๆก็พบหินสวยๆนั้นถูกสลักเป็นหลายแบบ แต่ละชิ้นราคาแพงจับจิต เลยเดินถามไปทุกร้าน จนในที่สุดไปหยุดกับร้านหนึ่งเพราะฝีมือสวยถูกใจมาก เลยเข้าไปซื้อ ซื้อเสร็จก็นั่งคุยกับเจ้าของร้านต่อ

ไม่รู้คุยถูกใจหรือไร ข้าพเจ้าบ่นว่า อยากได้ตราน้อยๆน่ารัก แบบพกพาได้ หรือถ้าจะให้ดี เอาแบบทำเป็นจี้น้อยห้อยคอได้ แล้วอยากได้แบบหินสวยๆแบบหินโซว่ซาน ด้วย ไม่ใช่หินสีด้านๆอย่างที่ขายดาษๆทั่วไป

พูดดังนั้นชายชราเจ้าของร้านจึงชี้ไปทีตราชิ้นน้อยสลักเป็นรูปสิงห์ ขนาดเท่าหัวนิ้วก้อยทำจากหินโซว่ซาน น่ารักเพียงจะขาดใจ ข้าพเจ้าเห็นปุ๊บได้แสดงความอยากได้จนออกนอกหน้า และแสดงให้เห็นด้วยว่าเป็นแค่นักเรียน เจ้าของร้านซึ่งเป็นช่างสลักคงเห็นข้าพเจ้าน่ารัก หรือน่ารำคาญ เลยบอกขายให้ในราคากันเอง (แต่ราคากันเองนี้ถ้าเทียบกับหินอื่นๆถือว่าแพงจับจิต)

ภาพตัวอย่างสิงห์น้อยสลักจากหินสีแดง และสีเหลือง

[han_bing]

ข้าพเจ้าเลยซื้อมาสามชิ้นที่สลักเป็นรูปสิงห์สำเร็จแล้ว และให้สลักเป็นตราชื้อของข้าพเจ้า ชื่อแม่ และชื่อป้า หลังจากนั้นก็สั่งสลักหินเป็นรูปสิงห์เพิ่มเติมให้คนใกล้ตัว ผ่านไป ๑ สัปดาห์จึงมารับของชุดแรก ตอนไปข้าพเจ้าไม่รู้ว่าเขาสลักยากแค่ไหน แต่พอไปนั่งรอ เนื่องจากตัวหนึ่งยังสลักหน้าไม่เสร็จ แค่ส่วนหน้า ใช่เวลาสลัก ๔๐ นาที เลยถามอาแปะว่า ชิ้นหนึ่งใช้เวลานานเท่าไร คำตอบคือ “อาแปะแกะไม่นานหรอก ชิ้นหนึ่ง ครึ่งวันก็เสร็จ นั่งว่างๆแกะไปเรื่อยๆ พักจากงานชิ้นโตๆ”

ความอัศจรรย์ในการสลักสิงห์น้อยนี้ยังมีคือ คือ ส่วนฐานข้าพเจ้าให้เจ้าของร้านสลักเป็นอักษรมงคล โชค ลาภ อายุยื่น ความสุข (福禄寿喜 : fu lu shou xi) และ มั่งคั่งดังทะเลตะวันออก （福如东海：fu ri dong hai) ไว้ตามฐานของสิงห์แต่ละตัว และฐานของสิงห์ใหญ่กว่าครึ่งหนึ่งของนิ้วก้อยเล็กน้อย หรือถ้าใหญ่เท่าปลายนิ้วก้อย ข้าพเจ้าก็อ้อนวอนอาแปะว่า สลักสี่ตัวในด้านเดียวไปเลย สวยดี

ภาพอักษรสลักบนฐานสิงห์บางตัว

[han_bing]

ราคาที่ข้าพเจ้าได้มาบางคนอาจจะว่าแพง แต่ว่าส่วนตัวคิดว่าไม่ ตอนเจ้าของร้านแจ้งมา ข้าพเจ้าไม่ได้ต่อเลย แต่แปลกใจว่าทำไมถูกจัง ถ้าเทียบกับค่าของหินและค่าฝีมือ ภายหลังยิ่งมั่นใจว่าถูกเกินไป เพราะว่า ภรรยาเจ้าของร้านเดินมาตอนจ่ายเงินพอดี พอคุณป้าทราบราคา ผลคืออาละวาดสามีขนาดหนัก

“ยกฟรีให้เลยไหม”

“เออ เด็กมันอยากได้ให้ๆเขาไปเถอะ เขาคนต่างชาติ เขาชอบงานของฉันมากเลยนะ”

ข้าพเจ้าไม่ทราบว่าจะทะเลาะกันว่าอะไรต่อเพราะรีบเดินหนีมา หลบรัศมีโทษ

สุดท้ายข้าพเจ้าให้เจ้าของร้านขายผ้าที่สนิทกันดูให้ว่าหินจริงหรือเปล่า แกดูแล้วก็บอกว่า หินจริง ฝีมือดีจริง และราคาถูกเกินจริง ไปได้มาได้อย่างไร

ต่อมาข้าพเจ้ากลับไปจะดูว่ามีอีกไหม ปรากฏว่าไม่มี ชายชราบอกว่า ของพวกนี้ไม่ใช่จะตัดหินแล้วมาสลัก ต้องรอหินที่ได้ขนาด อย่างที่ทำให้ข้าพเจ้า คือบังเอิญมีหินพอดี ที่สำคัญอาแปะว่า สลักก้อนเล็กๆอย่างนั้น “อาแปะไม่ทำแล้ว เหนื่อย ปวดตาด้วย ทำให้ลื้อคนเดียวพอแล้ว แต่ถ้าหินมีมาอีกจะทำให้”

ข้าพเจ้าพยายามหาช่างดีเท่ากับอาแปะชราผู้นี้ พอจะหาได้อยู่บ้าง เป็นอาแปะชราอีกท่าน นอกนั้น ฝีมือสลักพอไปได้ หรือไม่ก็ไปไหนไม่ได้ ควรนำชิ้นสลักฝังดิน ไม่ให้คนเห็นเป็นที่ครหา
นี้คือตำนานเล่าสู่กันฟัง ท่านใดได้ไปโปรดรักษาดีๆ เพราะหายากทั้งหิน และหาไม่ได้แล้วในแง่ของงานฝีมือถ้าชิ้นนั้นเป็นงานชั้นดี เพราะช่างดีๆหายาก

ทั้งนี้คนใกล้ตัวของข้าพเจ้าได้ไปโปรดรักษาไว้ให้ดียิ่ง เพราะนอกจากจะหายากทั้งหิน หายากทั้งฝีมือ ยังมีความรักและระลึกถึงจากข้าพเจ้าอยู่ในของชิ้นนี้ด้วย

แหล่งที่มาข้อมูล

http://www.ssswh.com/?action-viewnews-itemid-4748

http://baike.baidu.com/view/26520.htm

http://baike.baidu.com/view/43488.htm

http://baike.baidu.com/view/640559.htm

http://baike.baidu.com/view/650720.htm

http://sss.66163.com/info.php?cid=55458

[ติบอ]

อ่านแล้วมีเรื่องสงสัยครับคุณภูมิ... ขออนุญาตถามสักหน่อย
ทำไมจึงต้องมั่งคั่งดั่งทะเลตะวันออกหรือครับ?

[han_bing]

ทะเลตะวันออกนี้ คือ มหาสมุทรแปซิกด้านที่ติดกับจีน ซึ่งนับว่าตั้งอยู่ทิศตะวันออกของจีน ในโลกทัศนชาวจีน ถือเป็นมหาสมุทรผืนใหญ่มาก

ดังนั้นการอวยพรให้ร่ำรวยดังทะเลตะวันออก จึงหมายถึงรวยมหาศาล ไม่หยุดหย่อน ไม่มีที่สิ้นสุดนั้นเอง

ข้อมูลมาจาก

http://xh.5156edu.com/html5/223209.html

[ติบอ]

ขอบคุณ คุณ han_bing มากๆเลยครับ
ได้ความรู้ใหม่อีกแล้ว... ดีจัง

[siamese]

เรียนถามคุณหาญปิง ดังนี้

ในประเทศจีนนั้น ทองคำยังด้วยค่ากว่าหยกชั้นดี ดังนั้นวัสดุที่นำมาใช้ในการประทับตรานั้นมีหลากหลาย หยก หิน ปะการัง อำพัน แท่งแก้ว กระดูกสัตว์ เรซิน จึงใคร่อยากรู้ถึงลำดับชั้นว่า ในประเทศจีนนั้นมีการกำหนดชั้น ฐานะของวัสดุที่ใช้หรือไม่ครับ คนธรรมดาสามารถใช้ตราประทับที่แกะจากหยก ได้หรือไม่ (ในสมัยราชวงศ์ชิง)

ทั้งนี้หินสิงโตน้อย ๆ ที่คุณหาญ ซื้อติดมานั้น ข้าพเจ้าเห็นแล้วก็น้ำลายหก เช่นกัน  เป็นเพราะฝีมือการแกะสลัก ความเงางามของเนื้อหิน สวยยิ่งนัก .. ตัวข้าพเจ้าได้มีวาสนาเพียงแต่ตราประทับสลักสิงโต เนื้อหินสบู่ลาย ๆ เท่านั้นเอง

[han_bing]

ไว้ค้นได้ความแล้วจะมาเล่าต่อ

อย่างไรก็ตาม เผื่อท่านใดอยากทราบว่าหินสีต่างๆภาษาจีนกลางเรียกว่าอะไร มีความดังนี้

สีเหลืองทอง ภาษาจีนกลางเรียกว่า "เที่ยนฮวงซือ" (田黄石: tian huang shi)

[han_bing]

หินสีขาว ภาษาจีนกลางเรียกว่า "ไป่เทียนซือ" (白田石: bai tian shi)

[han_bing]

หินสีแดง ภาษาจีนกลางเรียกว่า "หงเที่ยนซือ" (红田石: hong tian shi)

[han_bing]

ตัวอย่างของหินโซว่ซานที่มีหลายสีในก้อนเดียว และช่าจะนำมาสลักเป็นลวดลายให้เข้ากับขนาดหินและสี

ที่มาจาก ทั้งนี้ เว็ปไซด์ข้างล่างบอกวิธีดูหินด้วย

http://www.gucn.com/Info_KnowLedgeList_Show.asp?Id=19241

ทั้งนี้ หากหินก้อนได้สีสวยบริสุทธิ์หายาก ราคาบางก้อนอาจจะแพงยิ่งกว่าทองนน้ำหนักเดียวกันเสียอีก

ที่มาข้อมูล

http://news.xzuan.com/detail/1515.htm

[han_bing]

หินที่ใช้ทำตราประทับมีหลายชนิด แต่ที่นิยมที่สุดมีสี่ชนิดคือ หินโซว่ซาน 寿山石：shou shan shi จากมณฑลฟูเจี้ยน（福建: fu jian）หินชินเที่ยน (青田石：qing tian shi) และหินฉางฮัว （昌化石：chang 话 shi) จากมณฆลเจ่อเจียง（浙江: zhe jiang) กับหินปาหลิน (巴林石：ba lin shi) จากมองโกเลียใน(内蒙古:nei meng gu) ทั้งนี้ บางตำราจะนับเฉพาะสามชนิดแรกเป็นหินที่ดีที่สุดในการทำตราประทับ

   ทั้งนี้ หินโซว่ซานที่คุณภาพต่ำนิยมใช้ที่สุด เพราะหาง่ายราคาถูก อย่างไรก็ตามหากเป็นหินโซว่ซานที่คุณภาพดี เป็นสีเหลืองบริสุทธิ์ สีขาวบริสุทธิ์ และแดงบริสุทธิ์ หรือเกือบๆจะบริสุทธิ์ มีอะไรเจือนิดๆหน่อยๆ ราคาจะแพงยิ่งกว่าทองคำ

   หินชนิดอื่นๆ ก็เช่นเดียวกัน หินชิงเที่ยนนั้นหากเป็นหินคุณภาพดีแล้วราคาจะพอๆกับทองคำ ส่วนหินฉางฮัวและหินปาหลินนั้นหากเป็นสีเลือดไก่ (鸡血石：ji xue shi) ก็จะมีราคาแพงลิบลิ่วอีกเช่นกัน แต่ถ้าไม่เข้าขั้น ราคาก็ธรรมดา และออกจะถูกมากด้วยซ้ำ

   นอกจากการใช้หินทำตราแล้วสามารถนำวัสดุต่างๆมาทำได้เท่าที่นายช่างหรือคนสั่งจะรังสรรค์ได้ อาทิ กระดูกสัตว์ งาช้าง ทองคำ ไม้ไผ่ กระเบื้อง ฯลฯ เท่าที่ข้าพเจ้าค้นไม่พบข้อกำหนดในลักษณะของตราเท่านั้นที่แบ่งแยกระหว่างแบบของหลวง จะจำกัดในด้านขนาดของตรา และจำกัดวัสดุบางประเภทที่ให้ใช้ของหลวงได้เท่านั้น กล่าวคือ ของหลวงจะมีขนาดใหญ่ รูปทรงใช้เพื่อเป็นสัญลักษณ์ในการบ่งตำแหน่งราชการ โดยมากเป็นทรง ๔ เหลี่ยม และมีจะมีจมูกสำหรับร้อยเชือก และจะสำหรับพระจักรพรรดิหรือพระจักรพรรดินี สามารถใช้หยกทำเป็นพระราชลัญจรได้

   ของประชาชนทั่วไปนั้นจะทำแบบใดก็ได้ มีสีสันรูปทรงหลากหลาย เท่าที่เงินจะบันดาล แต่อย่าได้ไปทำเลียนแบบของหลวง อาทิ ใช้ทำขนาดใหญ่เท่าของหลวง ใช้วัสดุเช่นหยกในการสลัก หรือสลักเป็นรูปมังกร ๕ เล็บ
   
http://zhidao.baidu.com/question/35556574
http://www.woseal.cn/article/294.html
http://www.hudong.com/wiki/%E5%8D%B0%E7%AB%A0
http://baike.baidu.com/view/1219593.htm