ที่มาแลความหมายของนามสกุลพระราชทาน

[luanglek]

ยังไม่มีใครตอบว่า การที่รัชกาลที่ ๖ จึงทรงใช้คำว่า นนท์
และ นันทน์ ที่ประกอบท้ายนามสกุลพระราชทานหลายนามสกุล
น่าจะมีที่มาอย่างไร (จงอธิบายพร้อมยกตัวอย่างประกอบ)

ผมใบ้ให้พอเป็นทางว่า  พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว
เมื่อยังเป็นสมเด็จพระเจ้าลูกเธอได้เสด็จฯ ไปศึกษา ณ ต่างประเทศ
ย่อมได้ทรงรู้เห็นวัฒนธรรมประเพณีต่างๆ ของชาวยุโรปเป็นอเนกประการ
บางอย่างก็ได้ทรงนำมาประยุกต์ใช้ในเมืองไทยด้วย
ใบ้เท่านี้  คงพอแล้วกระมัง

[เพ็ญชมพู]

ชื่อชาวอาหรับก็จะมีลักษณะเช่นนี้ คือต่อท้ายด้วยว่าเป็นลูกชาย (bin) ของใคร

ใคร ๆ ก็รู้จัก Osama bin Laden ชื่อเต็มของเขาคือ Osama bin Mohammed bin Awad bin Laden  หมายถึง Osama เป็นลูกชายของ Mohammed  ซึ่งเป็นลูกชายของ Awad ซึ่งเป็นลูกชายของ Laden

ชื่อจะบอกหมดว่า พ่อ, ปู่, ทวด ชื่ออะไร

ยาวดีแท้ ๆ

 

[V_Mee]

โจทย์ของคุณหลวงไม่มีท่านผู้ใดมาตอบเลยหรือครับ?
จะตอบเองก็เคอะเขินเสียเหลือเกิน  เลยขอหยิบยกชื่อสกุลมาพอเป็นลายแทงสัก ๑ สกุลแล้วกับครับ 
"Williamson"  พอจะนึกออกหรือยังขอรับ

[siamese]

หยิบตัวอย่างหนังสือกราบบังคมทูลพระกรุณาขอพระราชทานนามสกุลมาให้รับชมแก่เพื่อนสมาชิก โดยเฉพาะคุณหลวงเล็ก จักได้โสมนัสมิรู้หย่อน

วันที่ ๒ สิงหาคม พระพุทธศักราช ๒๔๕๖

ข้าพระพุทธเจ้า อำมาตย์ตรี หลวงโกษากรวิจารณ์ เจ้ากรมสารบรรณ กรมบัญชาการกระทรวงพระคลังมหาสมบัติ
ขอพระราชทานพระบรมราชวโรกาศ กราบบังคมทูลพระกรุณา ทราบใต้ฝ่าละอองธุลีพระบาท พระราชอาญาไม่พ้นเกล้า
พ้นกระหม่อม

ด้วยนามสกุลของข้าพระพุทธเจ้า แล ญาติพี่น้องซึ่งจะตั้งตามพระราชบัญญัตินามสกุลนั้น ข้าพระพุทธเจ้าขอพระมหากรุณา
ปกเกล้าปกกระหม่อมขอรับพระราชทาน เพื่อเป็นศิริสวัสดิมงคลแก่สกุลสืบไป

ข้าพระพุทธเข้าชื่อ บุญศรี อายุ ๓๒ ปี เกิดตำบลถนนเฟื่องนคร กรุงเทพฯ ณ วันเสาร์เดือนสิบขึ้น ๔ ค่ำปีมเมีย จัตวาศก
พระพุทธศักราช ๒๔๒๕ เปนชาติไทยถือพระพุทธสาสนา ปู่ชื่อนายด้วง รับราชการอยู่ในกรมช่างสิบหมู่ บิดาชื่อ นายแสง
เปนมหาดเล็กในสมเด็จพระเจ้าบรมวงษเธอชั้น ๒ เจ้าฟ้ากรมพระยาบำราบปรปักษ

การจะควรประการใดแล้วแต่จะทรงพระกรุณาโปรดเกล้า ด้วยเกล้าด้วยกระหม่อมขอเดชะ

ข้าพระพุทธเจ้า

ลายเซ็นต์ - หลวงโกษากรวิจารณ์ -

[เพ็ญชมพู]

๐๖๗๓ ประภาศิริ Prabha^siri หลวงโกษากรวิจารณ์ (บุญศรี) เจ้ากรมสารบรรณ กรมบัญชาการ กระทรวงพระคลังมหาสมบัติ บิดาชื่อแสง

 

[luanglek]

หยิบตัวอย่างหนังสือกราบบังคมทูลพระกรุณาขอพระราชทานนามสกุล
มาให้รับชมแก่เพื่อนสมาชิก โดยเฉพาะคุณหลวงเล็ก จักได้โสมนัสมิรู้หย่อน

ขอบคุณออกขุนที่มีของติดมือมาฝากที่กระทู้
ส่วนที่จะให้ผมชื่นชมโสมนัสมิรู้หย่อนนั้น
ขออภัยเอกสารอย่างนี้เคยเห็นมาหลายครั้งแล้ว  
เลยออกอาการยินดีปรีดาได้ไม่มากเท่าที่ออกขุนอยากให้เป็น
ขออภัยมา ณ ที่นี้

หมายเหตุ   ตกลง  คำถามที่ฝากให้ช่วยกันหาคำตอบนี่
จะไม่มีใครเมตตากรุณาช่วยหามาตอบบ้างเลยหรือ

[เพ็ญชมพู]

หมายเหตุ   ตกลง  คำถามที่ฝากให้ช่วยกันหาคำตอบนี่
จะไม่มีใครเมตตากรุณาช่วยหามาตอบบ้างเลยหรือ

มีที่มาจาก Patronymic Surnames

 

[luanglek]

ดีมากครับคุณเพ็ญชมพู   แต่ผมขอเน้นเฉพาะนามสกุลชาวอังกฤษ
และนามสกุลของชนชาติยุโรปที่มีการเติมท้ายชื่อบุคคล
ด้วยพยางค์ที่มีความหมายว่า ลูกชาย

ส่วนนามสกุลที่มีการเติมหน่วยคำข้างหน้าชื่อบุคคล
มีลักษณะเป็นการเติมคำบุพบท กับนามสกุลที่เติมท้ายศัพท์
ด้วยพยางค์ที่มีความหมายว่า ลูกสาว
อยู่นอกเหนือประเด็นที่ผมกำลังจะกล่าวถึง  ขอตัดออก

[luanglek]

พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว เมื่อยังเป็นสมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอเจ้าฟ้า
ได้เสด็จน ไปทรงศึกษา ณ ประเทศอังกฤษ เป็นเวลาหลายปี  ย่อมทรงคุ้นเคย
กับประเพณีวัฒนธรรมชาวอังกฤษ  เมื่อเสด็จฯ นิวัติประเทศสยาม
ก็ได้ทรงนำแบบอย่างทางประเพณีวัฒนธรรมชาวอังกฤษมาทรงประยุกต์ในสยามด้วย
มีกรณีตัวอย่างคือ  การตั้งนามสกุลพระราชทาน

การที่รัชกาลที่ ๖ มีพระบรมราชโองการประกาศกฎหมายให้ประชาชน
ใช้นามสกุลนั้น เป็นสิ่งแปลกใหม่ในสังคมไทย
คนไทยในสมัยนั้น  อาจจะคิดคล้ายๆ กันว่า  แล้วจะเอาคำว่าอะไร
มาตั้งเป็นชื่อสกุลของตนเอง  เพราะไม่มีหลักเกณฑ์อะไร
นอกจากข้อควรยกเว้นในการตั้งนามสกุลในมาตราที่ ๑๒
ของพระราชบัญญัติขนานนามสกุล  พระพุทธศักราช ๒๔๕๖
(รายละเอียดเชิญอ่านได้ด้วยตนเองในกระทู้นี้)

ในขณะเดียวกัน พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว
เมื่อมีพระราชดำริที่จะพระราชทานนามสกุลแก่ข้าราชบริพาร
ก็ต้องทรงหาหลักเทียบเคียงกับอารยประเทศที่ประชาชนมีนามสกุลใช้
เพื่อทรงกำหนดเป็นแนวทางในการทรงพระราชดำรินามสกุล
พระราชทานแก่ข้าราชบริพารเช่นกัน

หนึ่งในแนวเทียบนั้น  คือ นามสกุลของชาวยุโรป
โดยเฉพาะชาวอังกฤษซึ่งรัชกาลที่ ๖ ทรงคุ้นเคยมาเป็นอย่างดี
การเทียบนั้น  ทรงหาคำบาลีสันสกฤตที่มีความหมายเหมือนกับคำว่า -son
ซึ่งใช้ต่อท้ายชื่อบุคคลตั้งเป็นนามสกุลของชาวอังกฤษ
(กรณีนามสกุลของชนชาติภาษาอื่นๆ ที่มีลักษณธอย่างเดียวกัน
ของดไม่กล่าว  แต่ผู้ใดใคร่อธิบายต่อก็ยินดี)
มาต่อท้ายศัพท์สำหรับทรงตั้งเป็นามสกุลพระราชทาน

ทีนี้  อยากขอความร่วมมือท่านทั้งหลายช่วยหานามสกุลพระราชทาน
ที่รัชกาลที่ ๖ ทรงนำหลักเทียบกับการตั้งนามสกุลชองชาวอังกฤษ
มาแสดงพอสังเขปสักคนละ ๒๐ นามสกุล  ขอบคุณในน้ำใจมาล่วงหน้า

[siamese]

อยากจะหาศัพท์บาลีที่แปลกสุด ๆ นำมาเล่าให้ฟังบ้างซิครับ  

อัญเชิญพระนามาภิไธยของพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว และอักษร ว. ล้อมพระมหาพิไชยมงกุฎ ซึ่งเป็นตราที่หัวจดหมายพระราชทานนามสกุลและปกสมุดดังกล่าว

(หากเคยเห็นแล้วก็หลับตาพิมพ์นะ  )

[เพ็ญชมพู]

ทีนี้  อยากขอความร่วมมือท่านทั้งหลายช่วยหานามสกุลพระราชทาน
ที่รัชกาลที่ ๖ ทรงนำหลักเทียบกับการตั้งนามสกุลชองชาวอังกฤษ
มาแสดงพอสังเขปสักคนละ ๒๐ นามสกุล  ขอบคุณในน้ำใจมาล่วงหน้า

๐๔๗๒ มุสิกานนท์ Musika^nanda นายฉัตร์ มหาดเล็ก  กรมราชเลขานุการ  ปู่ชื่อหนู
๐๕๐๙ เมธานนท์ Medha^nanda พระวรวาทพิสุทธิ์ (ต่วน)  เลฃานุการกระทรวงธรรมการ  พระเมธาธิบดี (กัน) เป็นบิดา
๐๖๓๐ มหานนท์ Maha^nanda พระพิไชยชลสินธุ์ (พริ้ง)  สังกัดกระทรวงมหาดไทย  กับนายร้อยตรีเพิ่ม  กรมทหารราบที่ ๑ มหาดเล็กรักษาพระองค์ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว  บิดาพระพิไชยฯ ชื่อขุนไชยเสนา (โต)
๐๙๖๕ มุสิกะนันทน์ Musika^nandana นายร้อยตรีจอน  ประจำกรมทหารพรานที่ ๔  เมืองกาญจนบุรี  กับนายนิ่ม (บิดา)  บิดานายนิ่มชื่อหนู
๑๑๔๐ มหากายนันทน์ Maha^ka^yanandana ขุนมานิติธนานุวัติ (สว่าง)  สมุหบาญชีอำเภอแม่น้ำอ้อม  จังหวัดสมุทสงคราม  ทวดชื่อท้วม
๑๑๖๔ มหาวงศนันทน์ Maha^vansanandana เจ้าวรญาติ (เทพรศ)  นายงานคมนาคม  นครน่าน  หลานพระยาน่านมหาวงศ์
๑๑๖๕ มหายศนันทน์ Maha^yasanandana เจ้าอุตรการกุศล (มหาไชย)  รองผู้พิพากษาศาลนครน่าน  เหลนพระยาน่านมหายศ
๑๒๘๐ มหาสารินันทน์ Maha^sa^rinandana หลวงธรณีบาล (ทองคำ)  นายอำเภอบางซื่อ  กรุงเทพฯ  ปู่ชื่อนายมหาขุนทอง
๒๙๐๔ มโรหะบุตร, Marohaputra, ลูกเสือเอกยุโสะ นายหมู่ลูกเสือกองที่ ๑ โรงเรียนตัวอย่าง เมืองปัตตานี ปู่ชื่อหวันมะโรห์
๓๒๒๙ มณีนันทน์ Mani^nandana นายร้อยเอกพุฒ  กรมทหารพรานในกองพลทหารบกที่ ๖  ปู่ชื่อแก้ว
๓๒๗๐ เลาหบุตร์ Lauhaputra ขุนนิติโทรการ (เฮง) กรมไปรษณีย์โทรเลข บิดาชื่อเหลา
๓๔๓๔ มกรานนท์ Makarananda รองอำมาตย้เอกโต  ผู้พิพากษาศาลมณฑลภูเก็ต  บิดาชื่อเหล็ง
๓๔๕๖ มกรนันทน์ Makaranandana จ่าเอกเซ้ง  กองพันพาหนะทหารเรือ  บิดาชื่อเหล่ง
๓๔๗๙ มหาศรานนท์ Maha^sara^nanda นายเรือโทโก๋  กรมทหารบกพาหนะของกองทัพน้อยทหารบกที่ ๑  บิดาชื่อโต  ปู่ชื่อศร
๓๗๕๐ มีนะนันทน์ Minanandana นายขุน  รองผู้กำกับลูกเสือ กองที่ ๓๕ กรุงเทพฯ  กับหมื่นแผ้วโป๊จั่น (หว่าง)  ทวดชื่อมิน
๔๓๐๗ เมาลานนท์ Maula^nanda ขุนประมวลราชกิจ (สมบูรณ์)  กรมบัญชาการ  กระทรวงวัง  ทวดชื่อเหมา
๕๐๐๑ มูลานนท์ Mu^lananda พลเสือป่ามูล  กรมเสือป่าปืนใหญ่หลวงรักษาพระองค์  บิดาชื่อเดิม
๕๔๑๐ อับดุลละบุตร Abdullaputra พระยาพิพิธเสนามาตยาธิบดีศรีสงคราม (นิโอ๊ะ) พระยาเมืองยะหริ่ง ปู่ทวดชื่ออับดุลเลาะ
๕๗๔๔ มโหสถนันทน์ Mahosathanandana เด็กชาทองดี  กองคลังวรภาชน์  กรมมหาดเล็ก  กับนายเชย (บิดา)  ปู่ทวดชื่อพระศรีมโหสถ
๖๓๗๙ มนะพันธานนท์ Manabandha^nanda นายหมู่โททุย  เสมียนประจำแพนกเสนาธิการ  กองเสนารักษาดินแดนตวันออก  ปู่ทวดชื่อเป้า  ปู่ชื่อมน  บิดาชื่อเชื่อม

[:D :D]

ทีนี้  อยากขอความร่วมมือท่านทั้งหลายช่วยหานามสกุลพระราชทาน
ที่รัชกาลที่ ๖ ทรงนำหลักเทียบกับการตั้งนามสกุลชองชาวอังกฤษ
มาแสดงพอสังเขปสักคนละ ๒๐ นามสกุล  ขอบคุณในน้ำใจมาล่วงหน้า

- อับดุลละบุตร พระราชทาน พระยาพิพิธเสนามาตยาธิบดีศรีสงคราม (นิโอ๊ะ) พนะยาเมืองยะหริ่ง ปูทวดชื่ออับดุลเลาะ
- อับดุลพันธุ์    พระราชทาน นายหมู่ตรีปุ๋ย ประจำแพนกเกียกกาย กองเสนารักษาดินแดน กรุงเทพฯ บิดาชื่อ อับดุลโคยุม
- ไทยานนท์ พระราชทาน หลวงภักดีสมบัติ (สิงห์โต) คลังเมืองสมุทรสงคราม ทวดชื่อหลวงอร่ามเรืองฤทธิ (ไท)
- มณิบุตร พระราชทาน พลเสือป่าสฤษดิ์  กรมเสือป่ารักษาดินแดนตวันตก  บิดาชื่อแก้ว
- มณีนันทน์ พระราชทาน นายร้อยเอกพุฒ  กรมทหารพรานในกองพลทหารบกที่ ๖  ปู่ชื่อแก้ว
- มณีวงศ์ พระราชทาน หลวงราชนาถภักดี (บุญหลง)  กรมการพิเศษจังหวัดลำปาง  ปู่ชื่อพญามณีจักร์ (หนานมณีวัน)
- มงคลบุตร พระราชทาน นายร้อยตรีเทพ  แพทย์กองพลทหารบกที่ ๔ ราชบุรี  ปู่ชื่อขุนบรรเทาทุกข์ (ม้ง)  บิดาชื่อบุญลี้
- มกรนันทน์ พระราชทาน จ่าเอกเซ้ง  กองพันพาหนะทหารเรือ  บิดาชื่อเหล็ง (ภาษาจีน แปลว่ามังกร)
- มกรานนท์ พระราชทาน รองอำมาตย์เอกโต  ผู้พิพากษาศาลมณฑลภูเก็ต  บิดาชื่อเหล็ง
- มนะพันธานนท์ พระราชทาน นายหมู่โททุย  เสมียนประจำแพนกเสนาธิการ  กองเสนารักษาดินแดนตวันออก  ปู่ทวดชื่อเป้า  ปู่ชื่อมน  บิดาชื่อเชื่อม
- มโรหะบุตร พระราชทาน ลูกเสือเอกยุโสะ  นายหมู่ลูกเสือกองที่ ๑ โรงเรียนตัวอย่างเมืองปัตตานี  ปู่ชื่อหวันมะโรห์
- มหัธนานนท์ พระราชทาน นายหมวดตรีเฮง  กรมเสือป่ารักษาดินแดนราชบุรี  ปู่ชื่อฮวด
- มหากายนันทน์ พระราชทาน ขุนมานิติธนานุวัติ (สว่าง)  สมุหบาญชีอำเภอแม่น้ำอ้อม  จังหวัดสมุทสงคราม  ทวดชื่อท้วม
- มหากณานนท์ พระราชทาน นายหมู่ตรีเข่ง  กรมเสือป่าราบหลวงรักษาพระองค์  ปู่ชื่อโต
- มะยานนท์ พระราชทาน พันจ่าเอกยัง  เรือเสือคำรณสินธุ์  ปู่ชื่อมะ
- มโหสถนันทน์ พระราชทาน เด็กชาทองดี  กองคลังวรภาชน์  กรมมหาดเล็ก  กับนายเชย (บิดา)  ปู่ทวดชื่อพระศรีมโหสถ
- มหิษานนท์ พระราชทาน นายร้อยโทโต๊ะ  นายทหารคนสนิท  กรมทหารบกราบที่ ๑๐  ปู่ชื่อควาย
- มหาสินานนท์ พระราชทาน นายหมู่โทแอ๊ว  กรมเสือป่าราบหลวงรักษาพระองค์  ปู่ชื่อสิน บิดาชื่อใหม่
- มัชฌิมานนท์ พระราชทาน นายสวัสดิ์  พนักงานไปรษณีย์โทรเลข  เมืองนครปฐม  ปู่ชื่อนายเที่ยง
- มัณฑานนท์ พระราชทาน พันจ่าตรีลี  ต้นปืนเรือตอร์ปิโด ๒  บุตรนายหมัน
- มาลยานนท์ พระราชทาน รองอำมาตย์โท ขุนรัฐวุฒิวิจารณ (เขียน)  นายอำเภอกลาย เมืองนครราชสีมา  บิดาชื่อมาลัย
- มีนานนท์ พระราชทาน พันจ่าตรีหลิม  กองเรือกลชั้น ๔  กรมชุมพลทหารเรือ  ปู่ชื่อมี
- เมธานนท์ พระราชทาน  พระวรวาทพิสุทธิ์ (ต่วน)  เลฃานุการกระทรวงธรรมการ  พระเมธาธิบดี (กัน) เป็นบิดา
- โมรานนท์ พระราชทาน  ว่าที่นายร้อยตรีต่วน  กรมทหารบกราบที่ ๑๔  ปู่ชื่อโม
- โมนยะกุล พระราชทาน  นายเรือเอก ขุนวรพากษ์พจนา (โมน)  เลฃานุการกรมทาง  กระทรวงคมนาคม   บิดาเป็นชาติสวิส  นามสกุลเดิมว่า โมห์น (Mohn)

แค่   อักษร ม. ตัวเดียวก็ เกิน 20 แล้วค่ะ...

[luanglek]

ดีครับคุณเพ็ญฯ  (แต่ยังไม่ครบ ๒๐ นามสกุลนะครับ )

จากที่คุณเพ็ญฯ ยกตัวอย่างนามสกุลมาแสดงให้เห็นว่า
รัชกาลที่ ๖ ทรงใช้คำว่า นนท์ และ นันทน์ ต่อท้ายชื่อบุคคล
ตั้งเป็นนามสกุลพระราชทาน  โดยอาศัยแนวเดียวกัน
กับการใช้คำว่า -son ต่อท้ายชื่อบุคคลมาตั้งเป็นนามสกุลของชาวอังกฤษ

และจากตัวอย่างนามสกุลที่คุณเพ็ญฯ นำมาแสดงนั้น
ยังมีการลงท้ายนามสกุลว่า บุตร ซึ่งมีความหมายเหมือนกัน
กับ -son -นนท์ และ -นันทน์


แต่ยังมีการลงท้ายนามสกุลพระราชทานด้วยคำอื่นอีก
ที่มีความหมายเช่นเดียวกับการลงท้ายด้วยคำว่า
กับ -son -นนท์ และ -นันทน์
ลองทายดูว่าคำว่าอะไร  

[luanglek]

คุณดีดีครับ  ซ้ำกับตัวอย่างของคุณเพ็ญฯ นะครับ
และนามสกุลที่คุณดีดียกมาต่อไปนี้

อับดุลพันธุ์  มณีวงศ์  โมนยะกุล

ไม่เข้าเกณฑ์ตามที่ผมต้องการ
นามสกุลที่ลงท้ายด้วย -พันธุ์ -กุล -วงศ์ -พงศ์ ฯลฯ
ต้องจัดไว้อีกประเภทหนึ่งครับ

[luanglek]

นามสกุลพระราชทานอีกจำพวกหนึ่งที่ขึ้นต้นด้วย  ณ
แล้วตามด้วยชื่อเมือง  หรือบางทีก็เอานามสกุล ณ เหล่านี้
ไปต่อท้ายนามสกุลด้วยกันอีกชั้น  ท่านพอจะหาแนวเทียบได้หรือไม่ว่า
พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงได้แนวเทียบ
ในการตั้งนามสกุลมาแต่ใด  พร้อมยกตัวอย่าง