อ้างถึงจดหมายเหตุรายงานการค้า สมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช กล่าวถึงทรัพยากรโละหะดังนี้
ตะกั่ว
ตะกั่วในเมืองนี้ (อยุธยา) มีไม่สู้มาก เหมือนดีบุกเป็น (อ่านข้อความไม่ออก) มีพิกัดราคาหาบละ ๑๐ บาท ซึ่งเป็นสินค้าควบคุมห้ามราษฏรทั่วไปขาย
เหล็ก
แร่เหล็กนั้นมีในแขวงเมืองเหนือ อันเป็นพระราชอาณาจักรแถวเมืองสุโขทัย แลเมืองพิษณุโลก ทำได้พอใช้สอยในบ้านเมือง, แลในปีหนึ่ง ๆ ยังได้บรรทุกออกไปจำหน่ายเมืองมะนิลาบ้าง ราคาตามธรรมดานั้น ๖ - ๘ บาทต่อหาบ
ตะกั่ว ที่ราบลุ่มภาึคกลางของเราไม่มีแหล่งตะกั่วแน่นอน ผมเดาว่าคงจะมาจากทาง อ.ศรีสวัสดิ์ นำลงมาตามลำน้ำแควน้อย ลัดออกแม่น้ำแควใหญ่ที่บ้านลุ่มสุ่ม ผ่านบ้านทับศิลา มาโผล่แควใหญ่ที่บ้านท่ามะนาว ลงมาหาเขาชนไก่ที่บ้านลาดหญ้า แล้วเลาะขึ้นไปทางสุพรรณบุรี เข้าอยุธยา
ดีบุก ก็คงมาจากทางใต้ เนื่องจากเริ่มมีการทำเหมืองดีบุกในเขตมาลายูอย่างขนานใหญ่ในช่วงต้นรัชกาลพอดี ซึ่งการทำเหมืองดีบุกคงจะกระจายเข้ามาในไทยมากเหมือนกัน ดีบุกเป็นของหนักมาก คงไม่ขนขึ้นมาถึงอยุธยา คงขนขึ้นเรือในภาคใต้นั่นเอง ก็น่าคิดอยู่ว่า ขนออกทางฝั่งอ่าวไทยหรือฝั่งอันดามัน แต่อย่างน้อยก็แสดงว่า อำนาจของอยุธยานั้นไม่เบาเลยทีเดียวที่จะคุมหัวเมืองใต้ได้อย่างดี
เหล็ก มีแถวโคกสำโรง ลพบุรี ส่วนสุโขทัยนั้นคงทำจากเหล็กที่อยู่กระจายตามพื้นดิน (ข้าวตอกพระร่วง) และบางบริเวณในพื้นที่หินศิลาแลง ซึ่งกระจายอยู่ทั่วไป คงไม่ใช่จากบริเวณเขาหลวง ที่พิษณุโลกนั้นนึกไม่ออกครับ แต่เหนือขึ้นไปในเขตพิชัย ทองแสนขัน ของอุตรดิตถ์นั้นมี แปลกที่ไม่ยังมีการกล่าวถึงเขาอึมครึมในเขตหนองรี ของกาญจนบุรี ที่นี่พบตะกรันอยู่มากพอสมควรบริเวณเหนือตัวอำเภอบ่อพลอย ใกล้ลำตะเพิน
สินค้าขาเข้า ปรอทนั้นน่าสนใจ ไม่ทราบว่าเอามาทำอะไรบ้าง แต่การใช้ปรอทที่สำคัญอย่างหนึ่งคือใช้จับทองในการทำเหมืองทอง ผมเดาว่าอย่างนั้นนะครับ ทองคำของอยุธยาจึงมีมากมีมากทีเดียว
ทองขาว อันนี้ไม่แน่ใจว่าเอามาทำอะไร คงไม่ใช่ Platinum แน่ๆ เพราะไม่พบในย่านเอซีย หรือจะพบก็ตาม ด้วยสภาพทางธรณีวิทยาก็ไม่เอื้ออำนวยให้ทำเหมืองสกัดออกมาได้ด้วยเทคโนโลยีสมัยนั้น ทองคำขาวจึงอาจเป็นทองคำที่มีปรอทผสมอยู่ก็ได้ อันนี้ในแง่ไม่ดีคือลักลอบขนทอง อีกอันก็คืออาจเป็นทองคำผสมเงินก็ได้ทำให้สีทองอ่อนลง แต่น่าคิดว่าก็อาจเป็นทองคำแท้ๆก็ได้ ทองคำบริสุทธ์ตามธรรมชาติมีอยู่ประมาณ 4 สี คือสีทองเหลืองอร่าม สีอกเขียวเหมือนใบตองอ่อน สีออกแดงๆ และสีซีดๆ ยิ่งว่าส่งขายต่อไปยังเมืองแขก ยิ่งน่าคิดใหญ่ เพราะตามความเชื่อของแขกนั้น เกิดมาก่อนตายจะต้องมีทองสักชิ้นหนึ่งติดตัว ทราบว่าในปัจจุบันก็เป็นเช่นนั้น เพียงแต่ในปัจจุบันนิยมทองที่ออกสีแดง
ทองแดงและเครื่องเหล็กที่ว่าเอามาทำเครื่องใช้ เช่น ขันน้ำนั้น ก็คงเป็นขันลงหินก็คือทองแดง (นำเข้า) มาหลอมปนกับดีบุกเล็กน้อย (ของเราเอง) แล้วเอาไปตีขึ้นรูป นึกออกอีกอย่างครับ ทองขาวนั้นอาจเป็นเศษสำริดทองแดงดีบุกก็ได้ เอามาหลอมรวมในการทำเครื่องลงหินต่างๆ แสดงว่าฝีมือและคุณภาพการผลิตของเราต้องดีมากๆ
