คนไทยในราชสำนักอังกฤษ

[เทาชมพู]

ทิวทัศน์บน Isle of Wight   หมู่บ้านที่นั่นน่ารักมาก  หน้าตาเป็นแบบนี้

[เพ็ญชมพู]

Osborne House  อยู่ตอนเหนือของเกาะ

[เพ็ญชมพู]

ข่าวรัชกาลที่ ๕ เสด็จพระราชดำเนิน Osborne House  

จากหนังสือพิมพ์ Boston Evening Transcript - Aug 4, 1897

[siamese]

ตามเข้ามารอฟังนายคร้าม เล่นดนตรีต่อหน้าพระพักตร์ 

[เพ็ญชมพู]

"... ในสมัยรัชกาลที่ ๕  ราว พ.ศ. ๒๔๒๘  ขณะนั้นท่านมีอายุราว ๒๕ ปี  รัฐบาลอังกฤษได้มีหนังสือเชิญมายังรัฐบาลไทยให้ส่งนาฏศิลป์และดนตรีไทยไปแสดง ณ ประเทศอังกฤษและยุโรป  ในครั้งนี้ทางวังบูรพาภิรมย์เป็นผู้จัดส่งไป  นักดนตรีได้ไปแสดงในครั้งนั้น  ก็ได้แก่พระยาประสานดุริยศัพท์  เป่าปี่ใน  ครูคร้าม ตีระนาด  เป็นต้น  ผลงานการบรรเลงเดี่ยวของพระยาประสานฯ เป็นที่พอพระราชหฤทัยของสมเด็จพระราชินีนาถวิคตอเรียเป็นที่ยิ่ง ถึงกับทรงรับสั่งขอฟังการเป่าขลุ่ยเป็นการส่วนพระองค์อีกครั้งในพระราชวังบัคกิ้งแฮม การบรรเลงครั้งหลังนี้ สมเด็จพระราชินีนาถวิคตอเรียทรงลุกจากพี่ประทับ และใช้พระหัตถ์ลูบคอพระยาประสานฯ พร้อมทั้งมีรับสั่งถามว่าเวลาเป่านั้นหายใจบ้างหรือไม่ เพราะเสียงขลุ่ยดังกังวานอยู่ตลอดเวลาไม่หยุดหายแม้ชั่วขณะ เป็นที่พอพระราชหฤทัยยิ่ง นับเป็นเกียรติประวัติอย่างสูงแก่วงการดุริยางค์ไทย .."

ประวัติพระยาประสานดุริยศัพท์ (แปลก ประสานศัพท์)

www.thaiclassic.net

ถึงกับทรงรับสั่งขอฟังการเป่าขลุ่ยเป็นการส่วนพระองค์อีกครั้งในพระราชวังบัคกิ้งแฮม

ในบันทึกของนายคร้าม มีการเข้าไปแสดงในพระราชวังบัคกิ้งแฮมหรือไม่

 

[เทาชมพู]

ดิฉันไม่ทราบว่าเข้าเฝ้าปรินซ์ออฟเวลส์ที่พระราชวังไหน   แต่เข้าเฝ้าควีนวิกตอเรียที่วังออสบอร์นครั้งเดียว
ขออภัยที่ต้องทิ้งนายคร้ามกับสหายไว้ในอังกฤษชั่วคราว   ยังไม่มีเวลามากพอที่จะมาต่อเรื่องนี้ค่ะ
ถ้าคุณเพ็ญมีข้อมูลเรื่องนี้  เชิญนำทางไปก่อน

[เทาชมพู]

วันนี้  มีเวลาแวะเข้ามาแล้วค่ะ

นายคร้ามเก็บรายละเอียดได้ดีพอใช้     ทางวังเขาเลี้ยงอาหารนักดนตรี ท่านก็บันทึกไว้ด้วยว่าได้กินอะไรบ้าง  ส่วนใหญ่น่าจะเป็นเนื้อสัตว์ คือ หมู  ไก่ เนื้อ(วัว) แกะ  เนื้อไก่ฟ้า  ไก่งวง และห่าน
ถึงรายชื่ออาหารพวกนี้  ทำให้คิดว่าคุณ(นาย)ตั้งในกระทู้โน้นคงจะได้กินมาทุกอย่างแล้ว    น่าแปลกที่ในวังเลี้ยงแขกด้วยเนื้อไก่งวง ในวาระธรรมดาไม่ใช่คริสต์มาส  และมีห่านอีกด้วย  เพราะในคริสต์มาส  ไก่งวงเป็นอาหารฉลองของคนรวย  ส่วนห่านเป็นของคนจน
อาหารที่กินนี้แยกเนื้อสัตว์และผักออกไปเป็นคนละจาน   ตามแบบดินเนอร์ของฝรั่ง  นายคร้ามบอกว่ามีทั้งผักสุกและผักดิบ    ผักสุกเห็นจะเป็นพวกผักต้มหรือซุป    ผักดิบน่าจะเป็นสลัด     มีขนมของหวานแบบฝรั่ง   
เขาเสิฟน้ำส้มระคนกับน้ำมะเน็ด สำหรับล้างคอไม่ให้เหม็นคาว?

นายคร้ามบอกว่าภาชนะบนโต๊ะก็ดูใกล้เคียงกับที่เคยกินในสยาม    แสดงว่าอาหารฝรั่งในบางกอกยุคนั้นหรูหราเอาการทีเดียว   แตกต่างกันก็คือมารยาทของบริกรที่ท่านเรียกว่า บ๋อย   มหาดเล็กเดินโต๊ะของวังออสบอร์นกิริยาเรียบร้อยมีระเบียบ   ไม่เหมือน "บ๋อยเปรต" ในบางกอก      อย่างหลังนี้นายคร้ามคงเคยเจอมาเวลาไปกินในภัตตาคารหรืองานเลี้ยงที่ไหนสักแห่ง    ไม่แน่ใจว่าบ๋อยที่นายคร้ามเก็บเอามาค่อนขอดถึงอังกฤษนี้ เป็นคนจีนในเมืองไทยหรือเปล่า

จากนั้น กินเสร็จก็ไปรอรับเสด็จควีน  แล้วดนตรีไทยก็ทำเพลง  God Save the Queen  ไม่น้อยหน้าที่เคยบรรเลง God Save Prince of Wales มาแล้ว
เป็นที่พอพระราชหฤทัยมาก

[siamese]

ลงภาพนายคร้ามให้ อ.เทาชมพูครับผม

[เทาชมพู]

^
ยอดเยี่ยมค่ะ  นายคร้ามเป็นหนุ่มน้อย  หน้าตาดีกว่าที่คิดไว้

ขอลงพระรูปควีนวิกตอเรียในยุคนั้นให้ดูบ้าง
นายคร้ามบรรยายถึงพระองค์ท่านว่า
"ข้าพเจ้าพิจารณาดูพระนางเจ้าวิกตอเรียนในเวลานั้นอย่างเต็มตา   เห็นว่าสมกับเป็นผู้มีบุญญาจริง   ประกอบด้วยลักษณะพร้อมทั้งผิวพรรณบริบูรณ์ทุกอย่าง    พระวรกายไม่สูงนัก ไม่ต่ำนัก    แต่พระชันษานั้นอยู่ในราว ๗๐ ปีเศษ    แม้พระชันษาถึงเท่านี้ก็ยังกระปรี้กระเปร่า    ยังวัฒนาไม่บกพร่องเลยอย่างที่เล่ามาก่อน...
และพระนางเจ้าวิคตอเรียนั้นประกอบด้วยท่วงทีเรียบร้อยงามสง่า  สมเป็นหญิงที่มีบุญในยุโรปนั้น   และมีอายุมาก   สมควรที่ข้าพเจ้าจะต้องเคารพนบน้อมท่านในวันนั้น"

[เทาชมพู]

นายคร้ามเล่าต่อไปว่า  สมเด็จพระราชินีนาถวิคตอเรียสนพระทัยเครื่องดนตรีไทยมาก   เสด็จพระราชดำเนินเข้ามาใกล้เมื่อบรรเลงถวายจบแล้ว  โปรดให้เป่าแคนถวาย แยกเป็นพิเศษจากการบรรเลงทั้งวง   มิสเตอร์ลอปตัสผู้เป็นล่ามก็ให้ครูเปียและครูสินเป่าถวาย
เป็นเพลงเทพบรรทม และเพลงภิรมย์สุรางค์
เมื่อประทับฟังแคน  ก็รับสั่งให้เจ้าชายเฟรดเดอริควิลเลียมแห่งปรัสเซีย (เป็นพระราชสวามีของปรินเซสรอแยลพระราชธิดาพระองค์ใหญ่) ยืมซอสามสายไปทอดพระเนตร  รับสั่งว่าไพเราะกว่าดนตรีจากประเทศอื่นๆ
เมื่อเสด็จขึ้น นักดนตรีถวายคำนับ  ก็ทรงคำนับตอบ   จากนั้นก็ให้เจ้าพนักงานเอาบุหรี่มาให้นักดนตรี เป็นรางวัลพระราชทาน

นักดนตรีเดินทางกลับลอนดอน   จบไฮไลต์ของเรื่องแค่นี้ค่ะ

ตอบคุณเพ็ญชมพู  นายคร้ามบันทึกการเข้าเฝ้าไว้หนเดียว  ไม่ได้ไปที่พระราชวังบัคกิงแฮม หรือถ้าไปก็ไม่ได้บันทึกไว้

จากนั้นก็เป็นบันทึกเล่าถึงเรื่องราวของบ้านเมืองและผู้คน  เป็นรายละเอียดแล้วแต่นายคร้ามท่านจะสะดุดตาสะดุดใจอะไรขึ้นมาบ้าง   อ่านจากที่บันทึก นายคร้ามก็ช่างสังเกตและจดจำเอามาประเมินผลได้เก่งเอาการ    อย่าลืมว่าในสมัยนั้น อังกฤษเป็นประเทศไกลสุดหล้าฟ้าเขียวจากความรู้ความเข้าใจของสยาม    นายคร้ามจะต้องบันทึกชื่อคน ชื่อสถานที่ ซึ่งแปลกหูแปลกตาไปเสียทุกเรื่อง  ดังนั้นท่านจำได้บ้างไม่ได้บ้างในรายละเอียดเล็กๆน้อยๆ   ก็น่าเห็นใจ   แต่รวมความแล้วถือว่าสติปัญญาและความจำของนายคร้ามเข้าขั้นดีเยี่ยมทีเดียว     

นายคร้ามออกจะมีนิสัยช่างวิเคราะห์วิจารณ์    สนใจอยากรู้เรื่องวัฒนธรรมของคนอังกฤษอยู่มาก    ไม่ได้สนใจเฉพาะสิ่งที่ตาเห็นเท่านั้น

[เทาชมพู]

นายคร้ามพูดถึงการพักผ่อนของคนอังกฤษ  ซึ่งคงน่าแปลกสำหรับชาวสยาม   เพราะชาวบ้านในสมัยนายคร้าม ไม่มีธรรมเนียมไปตากอากาศต่างเมืองหรือตากอากาศชายทะเลอย่างคนอังกฤษ      ถ้าเรานึกย้อนไปถึงนิราศเมืองแกลงของสุนทรภู่   จะเห็นว่าหนุ่มเมืองหลวงอย่างสุนทรภู่บ่นเสียแทบตายเรื่องเดินทางไประยอง    เห็นแต่ความลำบากลำบน  ไม่ได้มีจิตอภิรมย์กับได้ไปเห็นอะไรใหม่ๆแปลกๆในเมืองชายทะเล  เฝ้าแต่อยากกลับบ้านท่าเดียว

ผิดกับคนอังกฤษ นายคร้ามเล่าว่าพอถึงฤดูร้อน  ในเดือนเจ็ดถึงเดือนเก้า  ชาวอังกฤษชอบไปเล่นเรือ  ถ้าฐานะปานกลางก็โดยสารเรือใบ    ถ้าคนรวยก็นั่งเรือไฟออกทะเลไปเที่ยว   แม้ว่าจะต้องเสียค่าใช้จ่าย เพราะอังกฤษไม่มีอะไรฟรี  คนก็ยังแห่กันไปเนืองแน่น เห็นกันแน่นขนัดตามเมืองท่าเรือ   
การออกจากเมืองในหมอกอย่างลอนดอน และเมืองใหญ่อื่นๆไปเที่ยวทะเล เป็นการท่องเที่ยวยอดนิยมในสมัยนั้น    ไม่ใช่แต่เที่ยวทะเลรอบเกาะ    แต่ชาววิคตอเรียนไปกันทั่วโลก ทุกดินแดนที่อังกฤษแผ่แสนยานุภาพไปถึง

[เทาชมพู]

นายคร้ามก็เช่นเดียวกับคนในวัยหนุ่มสาวทั้งหลาย คือสนใจคนวัยเดียวกันอยู่มาก   มาอยู่อังกฤษไม่นานก็เริ่มสังเกตเรื่องหนุ่มๆสาวๆ หรือเจาะจงลงไปน่าจะเป็นเรื่องของสาวมากกว่าหนุ่ม
นายคร้ามสรุปเรื่องความรักและการสมรสของหนุ่มสาวอังกฤษเท่าที่เห็นว่า หญิงสาวอังกฤษไม่ได้เลือกสามีที่รูปร่างหน้าตาว่าต้องหล่อเหลาหรือไม่     ผู้ชายที่สาวๆเมินไม่มองมี ๓ ข้อ ก็คือ
๑  เป็นคน "ต่ำชาติต่ำตระกูล"   ในที่นี้เห็นจะหมายถึงสาวๆชนชั้นกลาง ไม่เลือกผู้ชายชั้นกรรมกร หรือพวกค็อกนีย์ คือคนไร้การศึกษาในลอนดอน
ตัวอย่างค็อกนีย์ที่คนไทยรู้จักในหนัง ก็คือนางเอกเรื่อง My Fair Lady  อีไลซ่า ดูลิตเติ้ล ตอนยังไม่ได้ถอดรูปออกมาเป็นเจ้าหญิง
๒  เป็นคน"ขัดขวาง"  คำนี้เคยอ่านพบในอิเหนา   ที่ระเด่นมนตรีชมบุษบายามลงสรงว่า "งามจริงพริ้งพร้อมทั้งสรรพางค์   ไม่ขัดขวางเสียทรงที่ตรงไหน"   ยังไม่ชัดเจนว่านายคร้ามหมายถึงอะไร    หันไปพึ่งรอยอิน ท่านก็ให้คำตอบมาว่า ทําให้ไม่สะดวก, ทําให้ติดขัด. เป็นอันว่าไม่ได้เรื่อง
๓  เป็นคนพิการ  ทำให้หาเลี้ยงภรรยาไม่ได้
ทีแรกนึกว่าขัดขวางน่าจะแปลว่าร่างกายไม่สมประกอบ อย่างใดอย่างหนึ่ง แต่พอเจอข้อ ๓ ว่าพิการ  ก็แสดงว่าขัดขวางเป็นคนละอย่างกับพิการ
ทิ้งไว้ให้ผู้รู้ในเรือนไทยมาอธิบายดีกว่า 
นายคร้ามบอกว่าผู้ชายอังกฤษต่อให้แก่คราวปู่คราวตา แต่ถ้ามีทรัพย์สินและมีปัญญา  สาวๆไม่รังเกียจเลย    ข้อนี้เราคงเคยอ่านพบในนิยายหรือดูในหนังก็คงผ่านตาบ้าง  ว่าท่านลอร์ดท่านเอิร์ลแก่ๆ บางทีก็มีภรรยาสาวคราวลูกหลาน  ไม่เห็นเป็นเรื่องประหลาดในสังคม

ผู้หญิงอังกฤษในยุคนั้น มีอาชีพหลักคือเป็นภรรยา  น้อยคนมีอาชีพทำงานนอกบ้าน  เพราะฉะนั้น จึงต้องให้สามีหาเลี้ยง     ผู้ชายที่ดูแล้วแน่ใจว่าเลี้ยงครอบครัวได้จึงเป็นตัวเลือกที่ดีที่สุด

[เทาชมพู]

นายคร้ามเล่าเรื่องธรรมเนียมสามีภรรยาเอาไว้หลายตอนด้วยกัน  ตามประสาคนซอกแซกช่างสังเกต   บางเรื่องที่คนอังกฤษเห็นเป็นเรื่องธรรมดา   ท่านก็เห็นเป็นเรื่องแปลก   ข้อนี้ก็พอเข้าใจได้ เพราะในสยามไม่มีธรรมเนียมแบบนี้
เรื่องเล็กๆอย่างหนึ่งที่นายคร้ามสังเกตก็คือเรื่องร่ม    ใครเคยไปอังกฤษคงนึกออกว่าฝนเจ้ากรรมตกได้ตลอดเวลา เดี๋ยวแดดออก เดี๋ยวฝนตก    คนอังกฤษจึงต้องมีร่มติดตัวไปไหนมาไหนเสมอ     แต่นายคร้ามก็ซอกแซกสังเกตได้ว่าร่มของผู้ชายกับผู้หญิงใช้ไม่เหมือนกัน
ผู้หญิงอังกฤษกางร่ม เป็นของปกติ    เดินออกจากบ้านไปไหนมาไหน กางร่มได้ตลอดเวลา แดดออกก็กันแดด  ฝนตกก็กันฝน   
แต่ผู้ชายต่อให้แดดจ้าแค่ไหนก็ไม่มีวันที่ผู้ชายอังกฤษคนไหนกางร่มเพื่อบังแดดให้ตัวเอง   ร่มของผู้ชายมักถือติดมือแทนไม้เท้า     จะกางร่มได้ก็ต่อเมื่อฝนตกเท่านั้น

[เทาชมพู]

ผู้ชายกางร่มเพื่อกันฝนเท่านั้น  ผู้หญิงกางร่มทั้งเพื่อความสวยงาม กันแดด และกันฝน

[siamese]

เป็นความงามแห่งแฟชั่น และอาจจะเป็นไปได้ว่าอากาศของประเทศอังกฤษนั้น อากาศไม่แน่นอนฝนจะตกได้ทุกเมื่อ ถ้าตกแล้วก็อาจจะทำให้เสื้อผ้า ผมที่จัดไว้เสียรูปทรง แฟชั่นถือร่มจึงเข้ามาเป็นส่วนหนึ่งมีร่มเล็ก ร่มใหญ่ ร่มลูกไม้ซึ่งเกือบจะกันอะไรไม่ได้เลยก็มี