นางสุวรรณ วิภาชน์วิทยาสิทธิ์ (๒๔๑๔ - ๒๕๐๖)

[Wandee]

อ่านมาจากหนังสืออนุสรณ์ในงานพระราชทานเพลิงศพ  ณ เมรุวัดมกุฏกษัตริยาราม

เมื่อวันที่ ๑๐ มีนาคม  ๒๕๐๗


งานและการศึกษาของสตรีในโรงเรียนกุลสตรีวังหลัง และ แหม่มโคลด์ ลิขสิทธิ์ของ ครูตาด  ประทีปเสน

นายอภัย  จันทวิมล ปลัดกระทรวงศึกษาธิการ   เขียนไว้เมื่อ ๓ กุมภาพันธ์ ๒๕๐๗   

[siamese]

อยากฟังเรื่องโรงเรียนวังหลัง จังเลยครับ 

[Wandee]

    


          หนังสืออนุสรณ์นอกจากประวัตินักประพันธ์แล้ว   แบ่งออกเป็นประเภทใหญ่ ๆ คือ  พวกที่ออกมาก่อน พ.ศ. ๒๕๐๐  และหลัง พ.ศ. ๒๕๐๐

ปัจจุบันหนังสือที่น่าอ่านหาได้ยากมาก เพราะมีคำสั่งซื้อจากมหาวิทยาลัยแห่งหนึ่งในประเทศออสเตรเลีย แบบไม่อั้น(หลังเยอรมัน  อเมริกา  และญี่ปุ่น)

คือไม่มีการเลือกว่าเป็นหนังสือเด่นทางประวัติท่านผู้วายชนม์  หรือเรื่องที่นำมาพิมพ์เป็นวรรณคดีหรือเรื่องหายาก

หนังสือที่เตรียมส่งต่างประเทศเหล่านี้  ผ่านการคัดเลือกมาแล้วระดับหนึ่ง  สภาพพอใช้ได้

หนังสือเหล่านี้ไม่มีการลงโฆษณา เพื่อการประมูลแต่อย่างใด  เพราะขายได้อยู่แล้วแน่นอน และได้ราคาสูงทุกเล่ม

เมื่อดิฉันผ่านไปดูหนังสืออื่นๆที่แตกมาจากกรุ  ก็จะกรีดเล่มดี ๆ ออกมาจากแถวที่จัดตั้งไว้ยาวประมาณสองศอกตามชั้น

เจ้าของร้านสบสายตาและบอกอ่อยๆว่า  เลือกไปเถอะครับทุกเล่มที่ต้องการ   ใจผมไม่อยากขายออกไปเลย

ราคาที่แจ้งก็ถูกกว่าราคาที่เขาได้อยู่แล้วประมาณ ๖๐ ถึง ๗๐ %


       หนังสือประวัติโรงเรียนกุลสตรีวังหลังและประวัติแหม่มโคลด์นั้น   ดิฉันเคยฝากฉบับพิมพ์ครั้งแรกไปให้ห้องสมุดของโรงเรียน

มาแล้วเพราะคิดว่าน่าจะมีประโยชน์กว่าอ่านแล้วเก็บไว้คนเดียว


       เมื่อได้อ่านประวัติคุณครูสุวรรณ   ที่นายอภัย  จันทวิมลเขียน  ในฐานะเพื่อนบ้านที่รู้จักคุณครูมาตั้งแต่เด็ก ๆ    รู้สึกว่าเป็นประวัติ

บุคคลที่น่าอ่าน  ได้ความรู้  และเข้าใจประวัติศาสตร์ของบ้านเมืองในเวลานั้นเพิ่มขึ้น       ท่านเขียนได้นุ่มนวลและจริงใจ

ถ้าสหายแถวนี้จะถามว่า  เขียนได้นุ่มนวลเป็นอย่างไร   ก็เขียนแบบคนที่รู้จักกันมาตั้งแต่คนเขียนอายุ ๕ ขวบบ้านอยู่ติดกันจำได้นั่นแหละ

และได้ไกวเปลบุตรชายของคุณครูสุวรรณมาแล้ว


       เรื่องนี้น่าจะคัดลอกมาเล่ากันได้ยาว  เพราะมีตอนสนุกหลายตอนค่ะ

[Wandee]

คุณหนุ่มสยาม      เรื่องคุณครูสุวรรณสนุกกว่าเรื่องโรงเรียนวังหลังอีกค่ะ

เรื่องที่หลายคนตื่นเต้นก็คือ  เจ้าของร้านยอมขาย  และขายในราคาไม่แพง

นักอ่านในเรือนไทยบางคนก็เดินคลองถมแล้วบ่นว่าไม่ค่อยมีหนังสือดีๆแล้ว

ไปเดินท่าช้างดีกว่า   หายไปจากเรือนไทยก็ไปเดินซื้อหนังสือ     นักอ่านหน้าใหม่

ก็อยากจะเก็บหนังสือเหลือเกิน  อยากจะไปแถวราบ ๑๑  ซึ่งเป็นโกดังเก็บหนังสือ

ไม่เปิดสาธารณะ   ดิฉันเป็นคนที่สองในเรือนไทยที่เขายอมให้ไปถึงโกดัง 

       คนขายหนังสือเก่าที่เก็บหนังสือด้วย    เจรจากันลำบากหน่อย

[ritti018]

เคยอ่านประวัติท่านเมื่อสมัยเป็นนักเรียนมัธยม หนังสือรวบรวมประวัติครูเนื่องในโอกาสอะไรซักอย่างของกระทรวงศึกษาธิการ ท่านผู้ใดช่วยตอบผมได้มั้ยครับว่า ชื่อหนังสืออะไร...ขอขอบคุณ คุณwandee อีกครั้งที่ทำให้นึกถึง สตรีท่านนี้

[ritti018]

นางสุวรรณ  วิภาชน์วิทยาสิทธิ์...

[Wandee]

       คุณครูสุวรรณเกิดในสกุล สวัสดิลักษณ์   เมื่อวันที่ ๒๔ ธันวาคม  พ.ศ. ๒๔๑๔

เป็นปีที่ ๔ ในแผ่นดินพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว

ที่บ้านหลังวัดหงส์รัตนาราม  อำเภอบางกอกใหญ่  จังหวัดธนบุรี


บิดาคือ  นายเหมือน    มารดาชื่อเมือง


พี่น้องร่วมบิดามารดา ๘ คน  คือ

๑.  พระสมบัติบดี  (เจริญ  สวัสดิลักษณ์)

๒.  ท่านเจ้าของประวัติ

๓.  นางวงษ์  บุญเกษม

๔.  นางแวว  สามนเสน

๕.  นายเวียน  สวัสดิลักษณ์

๖.  นายวิน  สวัสดิลักษณ์

๗.  ขุนประมวลราชทรัพย์​(เวก  สวัสดิลักษณ์ฉ

๘.  นายวาด  สวัสดิลักษณ์

[Wandee]

       ขุนประมวญราชทรัพย์  เล่าว่า 


       "คุณพ่อเป็นหลานพระยานครศรีธรรมราช  คุณแม่เป็นบุตรคุณยายแจ่มซึ่งเป็นหลานพระยาพัทลุง (ทองขาว) 

เป็นเชื้อแขกสุหนี่  สืบสกุลมาจากพระยาแก้วเการพ  เจ้าเมืองพัทลุง

คุณยายแจ่มเดิมอยู่จังหวัดพัทลุง  แต่ได้ย้ายมาอยู่ข้างงวัดราชโอรส (วัดจอมทอง)  อำเภอบางขุนเทียน  จังหวัดธนบุรี


ครั้งสุดท้ายได้ย้ายมาอยู่หลังวัดหงส์รัตนารามโดยได้รับพระราชทานที่ดินให้เป็นกรรมสิทธิ์

บุตรของคุณพ่อคุณแม่ทุกคนเกิดที่บ้านหลังวัดหงส์รัตนาราม"

[Wandee]

       ท่านชู  ชาวสวนวัดหนังเป็นภริยาพระยาราชวังสัน  บ้านริมวัดหงส์    มีบุตรหญิง ๒ ท่านคือ


ท่านเพ็ง  เป็นภรรยาพระยานนทบุรี   มีบุตรีชื่อเรียม   ได้เป็นเจ้าจอมมารดาในรัชกาลที่ ๒  และ พระราชชนนี ของ

พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว   ต่อมาได้สถาปนาเป็นสมเด็จพระศรีสุราลัย


ท่านปล้องเป็นภรรยาพระยาพัทลุง (ทองขาว)   

มีบุตรชื่อทับ  ต่อมาได้เป็นพระยาพัทลุงแทนบิดา



นายมา  คุณตาของคุณครูสุวรรณ  เป็นผู้มีความรู้ทางภาษาบาลี  และฝักใฝ่ในการศาสนาเป็นอันมาก

ได้มาที่วัดบวรนิเวศเนืองๆจนเป็นที่โปรดปรานของพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว  ซึ่งขณะนั้นทรงผนวชอยู่ที่วัดบวรนิเวศ

ในตอนนั้นนายมาตั้งบ้านเรือนอยู่ที่ข้่างวัดราชโอรส  อำเภอบางขุนเทียน

ต่อมาพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้า ฯ ทรงพระดำริเห็นว่า  บ้านอยู่ไกลนัก   จึงได้พระราชทานที่ดินหลังวัดหงส์รัตนารามให้เป็นกรรมสิทธิ์

[siamese]

       ท่านชู  ชาวสวนวัดหนังเป็นภริยาพระยาราชวังสัน  บ้านริมวัดหงส์    มีบุตรหญิง ๒ ท่านคือ


ท่านเพ็ง  เป็นภรรยาพระยานนทบุรี   มีบุตรีชื่อเรียม   ได้เป็นเจ้าจอมมารดาในรัชกาลที่ ๒  และ พระราชชนนี ของ

พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว   ต่อมาได้สถาปนาเป็นสมเด็จพระศรีสุราลัย

ช่างโชคดีมีบุญวาสนามหาศาล การได้ทรงเป็นถึงเจ้าจอมมารดา แสดงว่า มีการถวายตัวเข้าวังตั้งแต่ยังเยาว์ถูกไหมครับ คุณวันดี

[Wandee]

เรียนคุณหนุ่มสยาม

       ได้ข่าวจากราชประสงค์มาว่า  กิจการวัฒนธรรมของท่านก้าวหน้ามาก 

ไม่กล้าแจ้งผู้ใดเลย  เกรงจะโดนไยไพ  เพราะปกติเดินเส้นรอบวงมหานคร   

ถ้าคุณหนุ่มว่างและหลบหลีกผู้บังคับบัญชาได้   โปรดแวะมาที่กองบัญชาการสูงสุดข้างท่าวาสุกรี

เราจักได้แย่งกันสนทนาสืบไป   




กรมสมเด็จพระศรีสุราลัยประสูติ  เมื่อ วันที่ ๒๘​ กุมภาพันธ์  ปีขาล  พุทธศักราช  ๒๓๑๓

พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว  ประสูติเมื่อ  วันที่ ๓๑ มีนาคม  ๒๓๓๐



ได้ทำราชการในพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย   ตั้งแต่เป็นสมเด็จพระเจ้าลูกเธอเสด็จประทับอยู่บ้านหลวงเดิม

แห่งพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก     ครั้นเมื่อเสด็จไปประทับอยู่ที่พระราชวังเดิมก็ตามเสด็จลงไป


เมื่อพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัยได้เสด็จเถลิงถวัลย์ราชสมบัติ  เสด็จเข้ามาประทับในพระบรมมหาราชวัง

ได้ดำรงที่พระสนมเอก  บังคับการห้องเครื่อง   

ชนทั้งปวงออกนามว่าเจ้าคุณ 


พระประวัติหาอ่านยาก    พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าพรรณนาว่า  พระชนกของมเด็จพระศรีสุราลัย  นาม บุญจัน

ได้ทำราชการเป็นที่พระยานนทบุรีศรีมหาอุทยาน   ตั้งเคหสถานในที่ซึ่งได้ทรงสถาปนาเป็นวัดเฉลิมพระเกียรติ ณ เมือง นนทบุรี

ภรรยาใหญ่ ชื่อ ท่านเพ็ง  มีพระธิดาองค์เดียวคือ กรมสมเด็จพระศรีสุราลัย

[Wandee]

       ด.ญ. สุวรรณ  เป็นนักเรียนรุ่นแรกของโรงเรียนกุลสตรีวังหลัง  ที่คณะมิชชันนารีอเมริกันได้ตั้งขึ้นเมื่อ พ.ศ. ๒๔๑๓ 

ที่หน้าโรงพยาบาลศิริราช  ตรงที่เป็นหอพักนักเรียนพยาบาล      ได้เข้าเรียนเมื่อปลายปีมะเส็ง พ.ศ. ๒๔๒๔  อายุ สิบปี

ตอนนั้นเป็นเด็กที่สุดในโรงเรียน


ครูอเมริกันที่อยู่ประจำ ดูเหมือนจะเป็น มิสฮาตเเล  และ มิตรออมสะเต็ด

ครูคนไทยคือครูต๋วน   มารดาของนายต่วน  บุญอิต

[Wandee]

       ในปี ๒๔๒๘  ครูต๋วนลาออก   มิสออมสะเต็ดก็ลากลับอเมริกาเพราะสุขภาพไม่ดี   มิสเอ็ดน่ะ เอส. โคล์  ย้ายมาจากเชียงใหม่

คุณครูตาดเล่าว่า  ได้เปลี่ยนแปลงวิธีรับนักเรียนประจำเล่าเรียนไม่ต้องเสียค่าเล่าเรียนเสีย  และแถมเครื่องนุ่งห่ม

จัดโรงเรียนให้น่าอยู่  เสาะหาครูที่สามารถมา  คิดค่าเล่าเรียนและเลี้ยงดูเดือนละ ๕ บาทซึ่งนับว่าแพงมาก

ตอนนั้น ด.ญ. สุวรรณ อายุ ๑๕ ปีและอยู่ที่โรงเรียนมาแล้ว ๔ ปี


       มิสโคล์เกิดเมื่อ พ.ศ. ๒๓๙๘  อายุ ๓๐ ปี

[ลุงไก่]

ท่าช้าง-หลังวัดมหาธาตุ ก็เดินซะปรุแล้ว คลองถมก็ไม่มีอะไรใหม่ๆ มา แล้วยังแพงเกินเหตุอีกต่างหาก

โกดังแถวราบ ๑๑ อยู่ตรงไหนครับ อยากจะไปแวะเยี่ยมเยียนดูบ้าง


http://www.wanglangwattana.org/taproot_mscoles_virtue.html

[Wandee]

เจ้าของร้านขายหนังสือมือสอง  ที่เก็บหนังสือเอง   เห็นดิฉันรวบหนังสือทีละตั้งออกจากชั้น  ร้องอ้อก

เวลากรุแตก  เขาจะขนมาให้เลือกทีละหลายลังเบียร์ที่บ้านเลยค่ะ

เปิดแต่สมาชิกชมรมนักอ่านหนังสือเก่าค่ะ  ราคาไมตรีสุด ๆ



ร้านที่มีหนังสือชั้นยอด  อยู่เชิงสะพานอรุณอัมรินทร์   แพงมาก  แต่คุ้มค่า
โฆษณาของร้านนี้ทำให้คนสลบมากันหลายคนแล้วค่ะ    แพงอย่างไม่มีใครคิดได้ว่าแพงขนาดนี้
และหนังสือส่วนมากขายออกไปแล้วก่อนนำมาลงโฆษณาอีก   เงินสดทั้งสิ้น



ร้านชั้นอ๋อง  อยู่ที่ถนนพัฒนาการ    ขายการ์ตูนบังหน้า   หนังสือล้ำเลิศไม่ขาย
ว่าจะเปิดขายหนังสืองานศพยอดหายากมาห้าปีแล้วยังจัดไม่เสร็จ
ดิฉันว่าจะย้ายไปอยู่กับเขาก่อนเขาเปิดขายหนังสือสักเดือน


ตอนนี้มีสิงห์วัยกลางที่กำลังจะเปิดกรุ  เพราะป่วย


กรุหนังสือประวัติศาสตร์นั้น  เจ้าของร้านยังไม่สามารถสร้างความไว้วางใจได้ค่ะ
เขานัดพบแล้วนำหนังสือมาให้กลางทาง
ยังไปไม่ถึงบ้าน


กรุแตกเมื่อไรดิฉันก็แวะซื้อกล้วยแขกหน้าวังกรมพระยาดำรง    ข้าวเหนียวมะม่วงแถวเสาชิงช้าไปเป็นเสบียงนั่งคอยเลือกค่ะ