เชิญร่วมร่ายคำกลอน "วันทอง"

[siamese]

๒.๔ ภาพเต็ม

[siamese]

๒.๕

[เทาชมพู]

ขุนช้างฉุดนางวันทองตอนไหนหนอ   นึกออกตอนเดียวคือขุนแผนต้องโทษ   แต่ตอนนั้นวันทองตั้งครรภ์แล้วนี่นา  ในรูปมองไม่เห็นเค้าเลย

[siamese]

มาเถิดน้องพิมพิลาไลย  วันทองไซร้สองนามประจักษ์ศรี
มาเถิดคนดีพี่ปราณี        หัวอกนี้พี่มีแต่น้องยา

บรรจงฉุดรุดเหนี่ยวฉุดยื้อ    กำลังฤามากล้นกำลังหมาย
เร็วเข้าพวกบ่าวไพร่อย่าเปล่าดาย   ผลักดันกายดันทึ้งยกขึ้นมา

นางวันทองน้องต้องป้องลูกรัก    เท้ายืนหยัดเหยียบช้างพลังมา
มือรัดยืนหยัดสิ้นแรงลา         นางเสียท่าขุนข้างแล้วเจ้าเอ๋ย

[bangplama]

๒.๒ นางวันทองร้องร่ำคร่ำครวญหา
ขุนแผนจ๋ารู้ไหมหนอพ่อทูลหัว
ขุนช้างทำหยามหยาบมิหลาบกลัว
ยามเมื่อผัวถูกจำจองต้องโทษทัณฑ์
        กายถูกดึงขึงไว้ไหล่แทบหลุด
ถูกฉวยฉุดยุดยื้อมือไม้สั่น
ทิ้งกายทรุดสุดกำลังหลังถูกดัน
เอาขายันสีข้างช้างอย่างอ่อนแรง

[willyquiz]

เพิ่งเข้ามาอ่าน  พอมีเวลาอีกสองวัน  ขอร่วมสนุกด้วยครับ  ขอเริ่มด้วยภาพล่าสุดนี้เลยครับ

     บ่าวไพร่กลุ้มรุมล้อมอยู่พร้อมหน้า     หน้าและตาพิมตระหนกอกขวัญหาย
หายใจถี่ถีบยันดันเจ้าพลาย                 พลายตัวร้ายนอนนิ่งไม่ติงตน
ตนของตนช่วยตนไม่พ้นได้                 ได้แต่ใส่เสียงร้องก้องถนน
ถนนว่างห่างไกลไร้ผู้คน                    คนหนอคนทำไมจึงไม่มา
"รักของช้างต้องมาก่อนไม่ผ่อนรัก          ข้านี้จักจับจองเป็นของข้า
มาเถิดพิมอย่าหมองเจ้าต้องมา             ใจของข้าแทบหลุดรักสุดใจ"
ช้างรีบดึงขึงขังขึ้นหลังช้าง                  ไพร่ก็ต่างฉุดดันสันดานไพร่
ไปเถิดหวาอย่าช้ารีบพาไป                  พิมจะไห้โหยบ้างก็ช่างพิม  ฯ

[willyquiz]

ขออภัยในการพิมพ์ที่ผิดพลาด  กรุณาแก้เป็น "ถนนว่างห่างไกลไร้ผู้คน" ด้วยครับ

[Wandee]

เท่าที่อ่านมา

การฉุดหญิงนั้น   ชู้ชายจะเป็นคนฉุด  คนอื่น ๆ จะห้อมล้อมไว้เป็นกลุ่มเท่านั้น
บางครั้งเป็นการนัดหมาย  แต่รักษาหน้าฝ่ายหญิงว่ามิได้วิ่งตาม หรือหนีตาม

ขืนฉุดกันคนละไม้คนละมือ  นางวันทอง ปัถไหมคงไม่หมองมัวไปนิดเดียวแน่
ในเวลานั้นนางท้องแก่  จะเดินก็ลำบาก

ปัถไหม(น.​๒)    น่าจะแผลงมาจากคำว่า "ปัทม" ว่า ดอกบัว  ในทีนี้คือ หน้าอก"
(รัตนมาลา   พจนานุกรมแสดงความหมาย สมัย และที่มาของโบราณิกศัพท์  หน้า ๕๔๖)

[เทาชมพู]

ปัดไถม ของคุณ wandee กับดิฉันคนละตำรากัน

เท่าที่เคยอ่านมา  คำว่า ปัดไถม  บางแห่งสะกดว่า ปัตไถม (อ่านว่าปัด-ถะ-ไหม) แปลว่าฝ้าบางๆสีดำที่เกิดขึ้นบนใบหน้า ทำให้หน้าตาดูหมองมัว   ไม่ผ่องใส
สมัยนี้อาจจะเป็นเพราะถูกความร้อนมากเกินไป   หรือแพ้ยาบางอย่าง หรือแม้แต่ความเครียด  
แต่โบราณเชื่อกันว่าเป็นราคี   อาจเกิดจากถูกทำเสน่ห์ หรือคุณไสย  หรือแม้แต่เป็นราคีเฉยๆ หาที่มาไม่ได้  เพราะบทมันจะเป็น มันก็เป็นขึ้นมาเอง
ก็ต้องมีการ "ถอน" ปัดไถมกันด้วยคาถาอาคม  หรือรักษาตัวให้ดี   ไม่ให้ปัดไถมมาแผ้วพานได้

ในสวัสดิรักษา มีตอนหนึ่งว่า

อนึ่งวันชำระสระพระเกล้า         อังคารเสาร์สิ้นวิบัติปัตไถม
ตัดเล็บวันพุธจันทร์กันจังไร       เรียนสิ่งใดวันพฤหัสสวัสดี ฯ

[bangplama]

ปัดไถม [-ถะไหฺม] (โบ) น. ฝ้าบาง ๆ ที่เกิดขึ้นทําให้เป็นมลทินหรือคลํ้ามัว.


เคยผ่านตามาแล้วใน

พิมผู้นิ่มนวลสูญเสียอะไรไปบ้างในไร่ฝ้าย

และพบในสวัสดิรักษา(ตู้หนังสือเรือนไทย)
๏ อนึ่งวันชำระสระพระเกล้า  อังคารเสาร์สิ้นวิบัติปัดไถม 
ตัดเล็บวันพุธจันทร์กันจังไร  เรียนสิ่งใดวันพฤหัสสวัสดี ฯ 

สะกดเหมือนกัน
ถ้าจะให้แปลคำนี้ว่า หน้าอก(ฉันทิชย์  กระแสสินธุ์ เขียนเรื่อง "ปัดไถม"  ไว่ใน กวีโวหารโบราณคดี 

พิมพ์โดยสำนักพิมพ์ ก้าวหน้า ๒๕๐๓    หน้า ๔๐ - ๔๓  ว่า


"ยังมีอีกคำหนึ่ง  ที่แปลความหมายของคำไปไกลจากความเป็นจริง
ปัดไถม  ในพจนานุกรมราชบัณฑิตยสถานให้คำแปลว่า   "ฝ้าบาง ๆที่เกิดขึ้นทำให้เป็นมลทินหรือคล้ำมัว"

แต่ความเข้าใจของชาวถิ่นหาได้เป็นไป เช่นพจนานุกรมให้นิยามไว่ไม่

ชาวถิ่นอธิบาย ปัดไถม  ว่าดอกบัวที่บริสุทธิ์   เช่นในเสภาเรื่อง ขุนช้าง - ขุนผนตอนเณรแก้วปลุกปล้ำนางพิมที่ไร่ฝ้ายใต้ต้นกระทุ่ม 
นางไม่ได้เสียตัวเพราะบ่าวไพร่พากันเดินเข้ามาก่อน

พิมพ้นการเสียตัวกับเณรแก้วหวุดหวิด"

)ก็คงไม่ได้เนื้อความ
 

[willyquiz]

ปัถไหม ของคุณวันดีผมก็ยังไม่เคยพบในหนังสือมาก่อนเช่นเดียวกันครับ  แต่ ปัดไถม ของ อ. เทาชมพู ผมรู้จัก ผู้ใหญ่บางท่านถือว่าถูกกระทำมา
คล้ายกับรอย "พรายย้ำ" ที่เกิดขึ้นในร่มผ้าของคุณสุภาพสตรี  ผู้ใหญ่บอกว่า เวลานอนขาดความระมัดระวัง (หมายถึงนอนอยู่ในท่าที่ไม่เหมาะสม)
เมื่อเกิดขึ้นแล้วผู้เฒ่าผู้แก่ก็จะเสกน้ำมนต์ปัดเป่าให้  ความเชื่อแบบนี้ของคนโบราณผมไม่ค่อยได้เห็นแล้ว

[Wandee]

ขอบพระคุณคุณเทา และขอบคุณคุณ willyquiz และคุณบางปลาม้า ค่ะ

รัตนมาลา  แสดง สมัย และที่มาของศัพท์ค่ะ
เป็นงานของ ศาสตรจารย์ ดร. นิยะดา  เหล่าสุนทร   ราชบัณฑิต สาขาวรรณกรรมร้อยแก้ว
รับพระราชทานเหรียญดุษฎีมาลา  เข็มศิลปวิทยา สาขามนุษยศาสตร์(ภาษาและวรรณคดีไทย)​๒๕๕๐
ท่านเป็นเมธีวิจัยอาวุโส  สกว. สาขามนุษยศาสตร์ ๒๕๔๐

มีหลายความหมายที่มาจากขุนช้างขุนแผน และพระอภัยมณี  ที่ดิฉัน นักอ่านธรรมดา ไม่ทราบ
และอ่านข้ามไปด้วยความรู้สามัญ


ได้ความรู้เก่า ๆ มากมาย  ที่เป็นข้อมูลใหม่ค่ะ

หนังสือเล่มนี้ หนา ๙๘๗ หน้า


ถ้ามีโอกาสต่อไป  พวกเรามาคุยกันเรื่องขุนช้างขุนแผนคงสนุกเพิ่มขึ้นค่ะ

[เทาชมพู]

นางพิมตอบนางสายทอง ว่า
อย่าพักว่าเลยข้าไม่เป็นไร               ปัดไถมหมองมัวไปนิดเดียว

คุณฉันทิชย์อธิบายว่า ตามความหมายของชาวบ้าน ปัดไถม แปลว่าดอกบัวที่บริสุทธิ์    แต่ดิฉันอ่านกลอนตอนนี้ เข้าใจว่านางวันทองไม่ได้หมายถึงสรีระส่วนบนของนางหมองมัว    แต่หมายความว่า นางมีราคีหมองมัวไปนิดเดียว   เพราะผู้ชายเข้าถึงเนื้อถึงตัว แต่ยังไม่ถึงขั้นเสียตัว
การถูกละเมิดเนื้อตัวส่วนที่หวงห้ามของผู้หญิง กวีมักจะมองไปในแง่ช้ำชอกทางกายภาพ  เช่นนายนรินทร์ธิเบศร์รำพันว่า "ลมจะชายชักช้ำ ชอกเนื้อเรียมสงวน"

ทั้งนี้ แล้วแต่จะตีความค่ะ  

ย้อนกลับไปเรื่องฉุดนางวันทอง   กลับไปเปิดหนังสือดูข้อเท็จจริง  ได้ความว่าการฉุดคร่านั้น วางแผนทำกัน 2 ขั้นตอน   ไม่ใช่จู่โจมเข้าฉุดพรืดเดียวขึ้นช้างพาหายไปเลย  
ตอนนั้นวันทองอาศัยอยู่ที่บ้านของจมื่นศรี  ส่วนขุนแผนติดคุกอยู่    ขุนช้างสั่งบ่าว 7 คนไปดักคอยอยู่แถวหน้าบ้าน   พอนางวันทองเดินออกมา จะไปเยี่ยมขุนแผน   พวกนี้ก็เข้าล้อมหน้าล้อมหลัง ตะโกนว่านางกับสามีไปกู้เงินเจ้าคุณมา 5 ชั่งแล้วหลบหนีไป  จะต้องจับกุมตัวเอาไปส่งนาย  
วันทองร้องเท่าไรก็ไม่มีชาวบ้านช่วย เพราะเห็นว่าเป็นเรื่องเกี่ยวกับเงินหลวง  เข้าไปขัดขวางจะโดนผิดไปด้วย
ในกลอน บอกว่า "อ้ายพวกนั้นมันก็หน่วงเอาตัวไป"

หน่วง    พจนานุกรมให้ความหมายว่า  ดึงไว้แต่น้อย ๆ, เหนี่ยวไว้, ทําให้ช้า, เช่น หน่วงเรื่องไว้ หน่วงเวลาไว้ หน่วงตัวไว้.
แปลว่าดึงรั้งตัวไป แต่ไม่ถึงกับฉุดกระชากลากถู   เพราะบ่าวรู้ว่านี่คือคุณนายของขุนช้าง  เคยเป็นนายหญิงมาก่อน จะทำหยาบหยามไม่ได้

เมื่อวันทองถูกหน่วง เอาตัวลงเรือไปจนข้ามไปอีกฝั่ง  ขุนช้างรออยู่ก็อุ้มนางขึ้นหลังช้าง    ไม่มีฉากฉุดกระชากลากถู   ส่วนวันทองด่าทอ ผลักไสทึ้งผมถ่มน้ำลาย แต่ก็ไม่หลุด   คงเป็นเพราะขุนช้างตัวใหญ่กว่ามากละมัง
ขุนช้างก็พานางกลับบ้านไปได้ในที่สุด

แต่ในภาพนี้ให้อารมณ์อีกแบบหนึ่ง คือขุนช้างกับบ่าวช่วยกันฉุดชนิดไม่กลัวนางจะเคล็ดขัดยอก หรือแม้แต่ไหล่เคลื่อน    จะบรรยายกลอนตามภาพ ก็ไม่ผิดกติกาอันใด

[เทาชมพู]

รัตนมาลา  แสดง สมัย และที่มาของศัพท์ค่ะ
เป็นงานของ ศาสตรจารย์ ดร. นิยะดา  เหล่าสุนทร   ราชบัณฑิต สาขาวรรณกรรมร้อยแก้ว
รับพระราชทานเหรียญดุษฎีมาลา  เข็มศิลปวิทยา สาขามนุษยศาสตร์(ภาษาและวรรณคดีไทย)​๒๕๕๐
ท่านเป็นเมธีวิจัยอาวุโส  สกว. สาขามนุษยศาสตร์ ๒๕๔๐

รู้จักดีค่ะ   เพื่อนรุ่นเดียวกัน

[bangplama]

แล้วเราจะเดินหน้าหรือหยุดดีเล่าครับ