คว่ำก้นถ้วยใบหนึ่ง เห็นอักษรผูกไว้พิกล เขียนว่าอะไรดีครับ
ของชิ้นนี้ต้องมีความสำคัญอย่างแน่นอน ใช้ในงานอะไรหนอ
ตัวอักษรพระนามย่อ ศกร. ค่ะ ยอมาจากพระนามของ สมเด็จเจ้าฟ้าศิริราช กกุธภัณธ์ฯ อัครวราชกุมาร
เป็นลายที่ก้นเครื่องถ้วยชุดจักรี ค่ะ ปัจจุบันมักเรียกว่าชุดเจ้าฟ้า
เป็นเครื่องถ้วยที่สมเด็จพระพุทธเจ้าหลวง ได้มีพระราชประสงค์สร้างขึ้นเพื่อนำมาแจกในงานถวายพระเพลิงสมเด็จเจ้าฟ้าศิริราช กกุธภัณธ์ฯ อัครวราชกุมาร ซึ่งสิ้นพระชนม์ด้วยโรคอุจจาระมูกเลือด เมื่อวันที่ 31 พฤษภาคม จุลศักราช 1249 (พุทธศักราช 2430) ซึ่งมีพระชนม์มายุได้ 1 ปี 6 เดือน 4 วัน
พระองค์ได้สั่งทำถ้วยชาชุดจักกรีจากโรงงานทำเครื่องถ้วยที่มีชื่อของประเทศฝรั่งเศส คือ โรงงานแซร์ฟ โดยมอบให้พระเจ้าบรมวงศ์เธอกรมหลวงสรรพศาสตร์ศุภกิจ เป็นผู้สั่งทำ เพื่อนำมาพระราชทานเป็นของที่ระลึกในงานถวายพระเพลิงพระศพพระอรรคชายา และพระราชโอรส ธิดา รวม 4 พระองค์ ณ พระเมรุท้องสนามหลวงในปีจุลศักราช 1250 (พุทธศักราช 2431) คือ พระอรรคชายาเธอ พระองค์เจ้าเสาวภาคนารีรัตน์ สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าศิริราช กุกุธภัณฑ์ สมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้าพาหุรัดมณีชัย และสมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าตรีเพชรรุตมธำรง
เครื่องถ้วยชุดน้ำชาจักรีนี้เป็นที่ชาแบบจีนมีถ้วยชา เนื้อกระเบื้องอย่างดีบางแบบเปลือกไข่เป็นลายดอกเดชี่ ซึ่งตกแต่งด้วยการสอดเส้น สีทองบนพื้นสีต่างๆ ที่มีถึง 9 สี คือ สีขาว สีเหลือง สีชมพู สีแดง สีเขียว สีฟ้า สีน้ำเงิน สีดำ และสีทอง ซึ่งชุดสีทองนี้ลายดอกเดชี่จะมีสีต่างๆ บนฝาของเครื่องถ้วยจะเขียนลายจักรและลายตรี ซึ่งเป็นลายเครื่องหมายของราชวงศ์จักรี ดังนั้นจึงเรียก ชุดชาแบบนี้ว่า “ชุดจักรี” ทรงสั้งทำเป็น 2 ขนาด คือ ขนาดธรรมดาสำหรับพระราชทานเจ้านายหรือขุนนางชั้นสูง ซึ่งเป็นผู้ใหญ่ กับขนาดเล็กซึ่งเรียกว่า “ชุดเจ้าฟ้า” สำหรับพระราชทานเจ้านายฝ่ายในและที่ยังทรงพระเยาว์ ชุดน้ำชาจักรีนี้ถ้าเป็นเครื่องสังเค็ดของที่ระลึกงานพระเมรุเฉพาะของสมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าศิริราชกกุธภัณฑ์นั้น บนฝาถ้วยชามีสัญลักษณ์ของพระบรมราชวงศ์จักรี คือ จักรและตรี และที่ก้นถ้วยชาจะมีอักษรพระนาม ศ.ร.ก ไขว้ การจัดที่ชา ชุดน้ำชาจักรี มีการจัดต่างกันเป็น 3 แบบ คือ
1. ชุดเครื่องไทยปั้นคู่ ประกอบด้วย ถาดรอง ปั้นชาแบบปั้นเท้าปุ่มพร้อมจานรองปั้น 1 คู่ และถ้วยตวง หรือที่เรียกว่า ถ้วยน้ำชาทรงบัวมีฝา 4 ใบ
2. ชุดเครื่องจีโบ ประกอบด้วยถาดรอง ปั้นชาแบบปั้นเท้าปุ่มพร้อมจานรองปั้น 1 คู่ ถ้วยชงชาพร้อมฝาทรงจีโบ 2 ใบ และ ถ้วยตวงพร้อมฝาทรงจีโบ 4 ใบ
3. ชุดแบบจีน ประกอบด้วยปั้นชา พร้อมอ่างรองทรงบัว 1 ใบ ถ้วยชาพร้อมฝา ทรงจีโบ 1 ใบ และถ้วยตวงปากคลื่น 4 ใบ
สำหรับถาดรองชุดชามี 2 แบบ แบบหนึ่งเป็นแบบตะกร้าหวายสานมีหู 2 หู ตรงกลางถาดมีลิ้นหรือแผ่นรองฉลุข้อความว่า “งานพระเมรุ ท้องสนามหลวง ปีกุน 1249” ถาดรองชุดที่ชาอีกแบบหนึ่งเป็นถาดทรงกลมตัวขอบถาดสูงตกแต่งด้วยลายลงยาดอก เดชี่แบบเดียวกันลายถ้วยชา ขาถาดเป็นขาปุ่มทรงหัวเม็ด 4 ขา มีลิ้นหรือแผ่นรองรูปกลม ตรงกลางฉลุโปร่งลายอักษรพระนาม ศ.ร.ก. ไขว้
หนูดีดี เรียนถามว่า ถ้วยชาพร้อมฝา
ทรงจีโบ เป็นอย่างไรคะ ต่างจากถ้วยทั่วไปอย่างไร...
