เรียนท่านอาจารย์เทาชมพู และทุกๆท่าน ณ เรือนไทยแห่งนี้ครับ
เมื่อไม่นานมานี้ google พาผมหลุดเข้าไปในเว็บไซต์เด็กดีดอดคอม แล้วก็ให้เผอิญเหลือเกินที่ไปเจอกระทู้อันเปิดประเด็นถึง
สาเหตุแห่งการไม่ชอบวรรณคดีไทยของเยาวชน ผมอ่านเหตุผลของคนที่ไม่ชอบแล้ว บ้างก็ว่า รับไม่ได้ที่พระเอกวรรณคดีไทยมีเมียมาก (ทั้งๆยุคโน้น เสรีทางเพศ ความโสมมแห่งกามารมณ์ ชั้นเชิงโลกีย์ซับซ้อนยังมิเท่ายุคนี้) บ้างว่าเนื้อหาเชย บ้างว่าพระเอกเก่งเกินไป
บ้างว่าเพราะถูกบังคับให้เรียนจึงต่อต้าน บ้างว่าโครงเรื่องซ้ำ แถมจบแบบไม่หักมุม บ้างว่าเบื่อแปลไทยเป็นไทย ฯลฯ
หลายปมปัญหาหลายเปลาะอันทำให้ยุวชนไม่ชอบ (บางคนถึงขั้นเกลียด) วรรณคดีไทยได้อย่างไรบ้าง ทุกท่านโปรดชี้หนทางด้วยเถิดครับ
ขออธิบายก่อนว่า วรรณคดีมีหลายประเภท วรรณคดีหลายเรื่องไม่ได้มีเอาไว้สอนศีลธรรม แต่ว่าด้วยความเป็นมนุษย์ มีผิดถูกชั่วดีให้เห็นกัน วรรณคดีที่สอนศีลธรรมก็มี เช่นวรรณคดีทางศาสนา อย่างมหาเวสสันดรชาดก เรื่องนี้สอนถึงการบำเพ็ญทานขั้นสูงสุด คือลูกเมียที่คนรักดังแก้วตาดวงใจก็สละให้ได้เพื่อหวังพระโพธิญาณ แต่วรรณคดีเรื่องอื่นๆอย่างอิเหนา ขุนช้างขุนแผน ฯลฯ ไม่ใช่วรรณคดีศาสนา กวีผูกเรื่องขึ้นจากชีวิตมนุษย์ปุถุชนที่เห็นกันอยู่รอบๆตัว คนโบราณท่านรู้ จึงไม่มีใครสอนลูกสอนหลานให้ทำตัวอย่างขุนช้างหรือขุนแผน ไม่มีใครเห็นว่านางวันทองทำถูกต้องแล้วที่ไม่รู้จะเลือกสามีคนไหนดี
ตรงกันข้าม ถ้าพระเอกนางเอกในวรรณคดี อย่างเรื่องอิเหนาและขุนช้างขุนแผนทำตัวถูกต้องดีงามเคร่งครัด เนื้อเรื่องก็ไม่เกิด หรือเกิดก็จบแค่ตอนต้นๆ ลองคิดดูว่าเมื่อพลายแก้วได้แต่งงานกับนางพิม ขุนช้างอกหัก แต่ทำใจได้เพราะมีน้ำใจรู้แพ้รู้ชนะเป็นนักกีฬา ขุนช้างก็ลากลับบ้านไม่กลับมายุ่งกับสองคนนี้อีก ขุนช้างขุนแผนก็จบลงแค่นี้เอง พลายแก้วกับนางพิมก็อยู่กันไปจนแก่เฒ่าตายไปตามอายุขัย เรื่องทั้งเรื่อง กวีก็ไม่ต้องเขียนกันอีก เพราะไม่รู้จะเอาอะไรมาเขียน
หรือถ้าอิเหนาถอนหมั้นบุษบาไปแต่งงานกับจินตะหรา กลับมาช่วยศึกเมืองดาหาเสร็จ บุษบาจะงามกว่ายังไง อิเหนาก็มีศีลธรรมประจำใจ รักใครรักจริง ก็ไม่แย่งชิงคู่หมั้นเก่ามาจากจรกา แต่ลากลับไปอยู่กับจินตะหราเหมือนเดิมอย่างที่ควรทำ เรื่องอิเหนาก็คงจบลงแค่นี้ ไม่มีบทบุษบาเสี่ยงเทียน ไม่มีอิเหนาเผาเมือง ไม่มีบทลมหอบและไม่มีอุณากรรณ ไม่มีอะไรอีกตั้งครึ่งค่อนเรื่อง ทำให้ผลพลอยได้จากบทเหล่านี้ เช่นนาฏศิลป์และเพลงไทยเดิมลาวเสี่ยงเทียน กับอะไรอื่นๆอีกมาก พลอยหายไปจากวัฒนธรรมไทยด้วย
คนที่ไม่ชอบวรรณคดีไทยเพราะไม่ถูกใจด้านศีลธรรม ไม่ถือว่าคิดผิด แต่เข้าใจผิด เพราะตั้งสมมุติฐานผิดว่าวรรณคดีมีเอาไว้สอนศีลธรรม ถ้าคุณชูพงศ์อ่านพบก็อย่าท้อใจ แต่ควรกระตุ้นให้คนคิดอย่างนี้ คิดต่อยอดไปว่า ความเจ้าชู้หลายเมียของขุนแผน ก่อผลดีหรือผลเสียกับตัวเองและคนรอบตัวยังไงบ้าง ทำให้เราได้ข้อคิดอะไรบ้างจากชีวิตของขุนแผน ปัจจุบันความคิดนี้ยังใช้กันได้อยู่หรือไม่ ฯลฯ นี่คือการเรียนวรรณคดีเพื่อสร้างสรรค์ความคิดให้ต่อยอดไป ไม่หยุดนิ่งแค่อ่านแล้วไม่ชอบพระเอก ก็โยนหนังสือทิ้งไป อย่างนั้นเป็นการอ่านวรรณคดีแบบสูญเปล่า ไม่ได้อะไรขึ้นมา
