สมัยก่อนผมเรียกรวมกันไปหมด ถ้าเอวคอดกิ่วยาวๆ ผมก็เรียกว่าแตน ถ้าเอวหนาๆ หรือค่อนข้างหนาผมก็เรียกว่าต่อ ส่วน หมาร่า มีลักษณะ
แตกต่างไปจากทั้งต่อและแตน (โดยความเข้าใจในขณะนั้น) ไม่ค่อยน่ากลัว
เมื่อที่บ้านยังมีต้นขนุนอยู่ เวลาลูกขนุนงอมและหล่นลงมาตกแตก จะมีแตนมาชุมนุมกันเป็นจำนวนมากเพื่อกินเนื้อขนุน แตนชนิดนั้นจัดเข้าเป็น
จำพวกของหมาร่าด้วยหรือไม่ครับ
ต่อ กับแตน ต่างกันอย่างไรต่อ เป็นแมลงที่มีพิษเพศเมีย (หมายถึง Queen และ Worker) เพราะต้องมีเหล็กไนอยู่ที่ปลายท้องเพื่อต่อยเหยื่อและไว้ป้องกันรัง มีปีกบางใสสองคู่ ปีกคู่หลังมีขนาดเล็กกว่าปีกคู่หน้ามาก มีปากแบบแมลงโบราณซึ่งมีเขี้ยวที่กางออกทางข้างสองข้าง ทำให้ต่อสามารถสร้างรังจากดินได้ในรูปแบบต่าง ๆ จัดอยู่ในวงศ์ Vespidae อันดับ Hymenoptera มีขนาดใหญ่ ลำตัวอ้วน มีความยาวตั้งแต่ ๑๕ มิลลิเมตรขึ้นไป
ส่วน
แตน เป็นแมลงในวงศ์เดียวกันกับต่อ (Vespidae) แต่มีขนาดเล็กกว่า ลำตัวผอมเรียว มีความยาวสั้นกว่า ๑๕ มิลลิเมตร ส่วนใหญ่ต่อจะสร้างรังรูปทรงกลม ในขณะที่แตนสร้างรังได้หลายรูปแบบ ทั้งรูปทรงคล้ายฝักบัว เป็นแผ่นบาง หรือเป็นเส้นยาว ตัวอย่างต่อที่คนส่วนใหญ่รู้จักกันดี คือ
ต่อหัวเสือบ้าน Vespa affinis (Linnaeus, 1764) เป็นต่อหัวเสือที่พบทุกภาคของประเทศไทย มีการทำรังเป็นรังรูปทรงกลมใหญ่ มักอยู่ตามใต้ต้นไม้ใหญ่ เป็นต่อที่มีบทบาทมาก และเคยมีข่าวรุมต่อคนถึงตายได้ถ้าคนไปรบกวนทำร้ายต่อก่อน แต่ปกติต่อจะหากินไปทั่ว เช่นตามผลไม้สุกงอม ตามเศษอาหารที่คนทิ้งไว้ เป็นต้น
หมาร่า อยู่ในวงศ์ Sphecidae ไม่ได้อยู่ในวงศ์ Vespidae เหมือนต่อทั่ว ๆ ไป แต่ก็ยังเรียกว่าต่อ
นอกจากนี้ก็ยังมีแมลงอีกหลายชนิดที่อยู่ในวงศ์อื่นแต่เราเรียกว่าต่อ เช่น
ต่อแมงมุม อยู่ในวงศ์ Pompilidae มีขายาว ตัวผอม ๆ ซี่งบางทีก็อาจหลงไปเรียกแตนได้ง่าย ๆ
ต่อกาเหว่า อยู่ในวงศ์ Chrysididae มีสีเขียวตัวป้อม ๆ สั้น ๆ
ต่อรู อยู่ในวงศ์ Scoliidae มีขนมีตัวเรียว ๆ อาศัยอยู่ในรูใต้ดิน และ
ต่อฟันเลื่อย อยู่ในวงศ์ Tenthredinidae
คุณวิลลี่สามารถดูหน้าตาของต่อและแตนในเมืองไทยและคำอธิบายเพิ่มเติมได้ในเว็บข้างล่าง
http://www.malaeng.com/blog/?cat=75 
