โปรตุเกสเข้าเมือง

[NAVARAT.C]

ขยายความก่อน กันงง

คำว่าStrait ปกติก็แปลว่าช่องแคบในทะเล ถ้าเป็นช่องแคบสากลใช้ในการเดินเรือนานาชาติมักจะใส่sเป็นพหูพจน์เป็น Straits (แต่จะใส่หรือไม่ใส่ ฝรั่งเองก็มั่วน่าดู) ในมาเลเซียมีช่องแคบมะละกา หรือ Straits of Malacca และ Straits of Singapore ซึ่งอยู่ระหว่างเกาะสิงคโปร์และเกาะสุมาตราของอินโดนีเซีย เมื่ออังกฤษเข้ามาเป็นจ้าวเข้าครองแถบนี้ในปี1826 ได้เรียกอาณานิคมนี้ว่า Straits Settlements ซึ่งมีความหมายรวมทั้งสิงคโปร มะละกา(ที่ยึดไปจากโปรตุเกส) และปินัง อันเป็นที่ตั้งสาขาของบริษัทอินเดียตะวันออกที่อยู่ภายใต้การบริหารเดียวกัน สมัยนี้คำดังกล่าวกร่อนลงเหลือแต่เพียงStraitsเฉยๆ หนังสือพิมพ์ฉบับหลักของสิงคโปร์ยังอนุรักษ์ชื่อ The Straits Times อยู่ในความหมายเดียวกับ The London Times หรือ The New York Times โดยไม่ยักยอมใช้ว่า The Singapore Times

[NAVARAT.C]

ส่วนคำว่า Eclectic Style เป็นภาษาของนักออกแบบ มีความหมายว่า เอาไอ้โน่นนิด ไอ้นี่หน่อยที่ดีๆเอามาผสมกัน เป็นของๆตัว
“Straits” Eclectic Style เป็นคำที่พวกจีนมาเลย์บัญญัติขึ้นสำหรับสถาปัตยกรรมลูกผสม ที่คนจีนในภูมิภาคช่องแคบมะละกา ลอกแบบกันไปลอกแบบกันมาในช่วงเวลาร้อยกว่าปี เกิดเป็นรูปแบบที่ไม่ใช่จีนในแผ่นดินแม่ หรือจีนโพ้นทะเลใดๆในโลก แล้วก็ไม่ใช่ฝรั่งด้วย

คิดดูแล้วก็คล้ายๆที่สยามแตกตัวมาจากขอมโดยมีวัฒนธรรมติดมาด้วย นานวันเข้าก็ค่อยๆพัฒนามาเป็นรูปแบบของตนเอง จนหลายร้อยปีให้หลังผิดจากขอมโดยสิ้นเชิง แล้วอยู่ๆเขมรมาบอกว่าของอันนี้โขมยมาจากเขมร ก็เลยต้องชกกัน

[NAVARAT.C]

ถ้ายังสงสัยอยู่ ผมจะพาท่านไปที่มะละกา อาณานิคมของโปรตุเกสในแหลมมลายูเพื่อดูว่าจะมีรูปแบบสถาปัตยกรรมฝรั่งผสมจีนอย่างไรหรือไม่

เมื่อแรกยกพลขึ้นบกเข้าตั้งที่มั่นในปี 1511 (สมัยสมเด็จพระรามาธิบดีที่2 แห่งกรุงศรีอยุธยา)คนโปรตุเกสก็สร้างเป็นเมืองป้อมปราการขึ้นบนภูเขาเลย ไม่ได้ไว้ใจชาวเมืองที่เป็นมุสลิมหรอก ต่างคนต่างอยู่อยู่แล้ว

[NAVARAT.C]

คนจีน เพิ่งจะมามีอิทธิพลแท้จริงในมลายู ก็มาเอาสมัยรัชกาลที่๕ เมื่ออังกฤษใช้ฮ่องกงเป็นฐาน ขนคนกวางตุ้งและฮกเกี้ยนเข้ามาเป็นแรงงานทำเหมืองดีบุกเป็นจำนวนมากมายมหาศาลจนเกิดปัญหาการเมืองระหว่างคนมาเลย์แท้ๆกับมาเลย์เชื้อสายจีนจนเข่นฆ่ากันมาแล้วในอดีตไม่กี่สิบปีที่ผ่านมา

คนจีนไม่เกี่ยวอะไรกับพวกโปรตุเกสที่มลายู แต่เกี่ยวข้องโดยตรงที่มาเก๊า ซึ่งผมจะพาไปดูในลำดับต่อไป

ดังนั้นวิวัฒนาการอาคารตึกแถวของคนจีนในมะละกา ก็เป็นไปตามอิทธิพลท้องถิ่นเหมือนเมืองที่สำคัญๆในคาบสมุทรมลายู ส่วนอาคารที่ขึ้นทะเบียนโบราณสถานในเขตยึดครองของโปรตุเกสในมะละกาก็เป็นแบบฝรั่งทั้งดุ้น มิได้มีจีนผสมอยู่เลย

[NAVARAT.C]

มะละกา ไม่มีใครรู้จักชิโนโปรตุกีสที่คนไทยบอกว่ามีต้นกำเนิดที่นี่

[NAVARAT.C]

เลยไปสิงคโปรกัน แถวนั้นเขาพยายามอนุรักษ์อาคารเก่าที่เหลืออยู่ หลังจากได้ทุบทิ้งไปทำตึกระฟ้ากันจนแทบจะหมดเกาะแล้ว อาคารแบบนี้เขาจะเรียกเต็มปากเต็มคำว่า“Straits” Eclectic Style Architecture

[NAVARAT.C]

ไม่มีใครที่นั่นรู้จักชิโนโปรตุกีสเช่นกัน

[NAVARAT.C]

มาเก๊า อันเป็นต้นกำเนิดของคำว่า Sino-Portuguese Relationship

เดิมทีโปรตุเกสได้ไปตั้งหลักแหล่งค้าขายอยู่ที่มาเก๊าเพื่อเป็นศูนย์กลางทางการค้าระหว่างโปรตุเกสกับจีน โดยในช่วงแรกเป็นการเช่าที่ดินส่วนหนึ่งจากจีนแล้วประกาศว่าดินแดน28.2 ตารางกิโลเมตรนี้เป็นจังหวัดโพ้นทะเลของโปรตุเกส (Overseas province of Portugal) โดยที่จีนไม่ได้ตอบรับ จนกระทั่งพ.ศ.2430 จีนยกดินแดนมาเก๊าให้โปรตุเกสอย่างเป็นทางการเพื่อเป็นการตอบแทนที่ โปรตุเกสอาสาจีนปราบปรามโจรสลัดที่อาละวาดในเขตทะเลจีนใต้จนราบคาบ อันเป็นที่มาของสญธิสัญญาที่เรียกว่า Sino-Portuguese Treaty

[เทาชมพู]

ไล่กวดกระทู้มาไม่ลดละ  สู้สู้..สู้ตาย..ไว้ลาย สู้ตาย   สู้สู้

[NAVARAT.C]

^
มากันกี่คนน่ะครับ

[NAVARAT.C]

แต่หลังจากที่โปรตุเกสไม่ได้เป็นมหาอำนาจทางทะเลแล้ว มาเก๊าก็หมดความหมาย การค้าทั้งหมดระหว่างจีนกับโลกภายนอกไปกระจุกตัวอยู่ที่ฮ่องกง บ้านเมืองจึงทรุดโทรมเศรษฐกิจล้มละลาย หาเศรษฐีมาอยู่มิได้ ต่อมาโปรตุเกสปิ๊งความคิดขึ้นมาได้ด้วยการเปิดให้มาเก๊าเป็นแหล่งที่เล่นการพนันได้โดยเสรี เข้าทางเศรษฐีจีนทั้งที่ฮ่องกง และจีนโพ้นทะเล พากันแห่ไปคาสิโนในมาเก๊าจนเศรฐกิจที่นั่นกระดี้กระด้าขึ้นมาพักหนึ่ง สมัยสี่ห้าสิบปีก่อน อาเสี่ยจากเยาวราชจะยกขบวนนั่งเครื่องบินไปมาเก๊าในวันศุกร์แล้วตัวเบากลับบ้านในวันอาทิตย์ ตอนหลังมาเลเซียทำเกนติ้งไฮแลนด์ขึ้นมาแข่งขัน มาเก๊าก็เสียลูกค้าแถวนี้ไปเยอะ

วันที่ 20 ธันวาคม พ.ศ. 2542 โปรตุเกสได้ส่งมอบมาเก๊าคืนแก่จีน โดยทั้งสองฝ่ายเห็นพ้องที่จะใช้ระบบ “หนึ่งประเทศสองระบบ” (one country, two systems) และมาเก๊ามีสถานะเป็นเขตบริหารพิเศษของจีน

[NAVARAT.C]

ว่ามาซะนานเพื่อจะบอกว่า สถาปัตยกรรมที่นั่น ก็ไม่ยักมีใครเอ่ยคำว่า Sino-Portuguese Style เลย

[เทาชมพู]

มากันหลายคนค่ะ  แต่คนอื่นยังสปีดไม่ทันเจ้าเรือน  

ไปจอร์ชทาวน์และปีนังเมื่อปีก่อนนี้เอง  เห็นรูปแล้วอยากจะกลับไปดูอีกครั้ง   ตอนนั้นไม่รู้จักชิโนปอตุกีส  เลยเหมารวมเป็นตึกจีนไปหมด  เสียดายจริงๆ
เห็นรูปโบสถ์โปรตุเกสในมาเก๊า  ยังจำได้   เหลือแต่ผนังด้านหน้า   เป็นจุดท่องเที่ยวที่ใครไปมาเก๊าก็ต้องไปถ่ายรูป  

[NAVARAT.C]

ตกลง สถาปัตยกรรมแบบชิโนโปรตุกีส ในโลกนี้มีแต่ในภูเก็ตเท่านั้นเองคะรับท่านผู้อ่าน

แต่ก็เออ ดีไปอย่างนะครับ ออกเสียงให้นักท่องเที่ยวฟังง่ายดี
แล้วก็ออกจะดูโก้กว่าที่จะบอกว่าเป็นแบบ“Straits” Eclectic Style
อ่านออกเสียงก็ยาก ท่านอาจารย์เทาชมพูกรุณาสาธิตหน่อยเถิดครับ ออกเสียงยังไงฟังแล้ว ฝรั่งจะไม่แปลว่า"รูปแบบการไฟฟ้าของรัฐ"ไปซะงั้น

[เทาชมพู]

อ่านออกเสียงก็ยาก ท่านอาจารย์เทาชมพูกรุณาสาธิตหน่อยเถิดครับ ออกเสียงยังไงฟังแล้ว ฝรั่งจะไม่แปลว่า"รูปแบบการไฟฟ้าของรัฐ"ไปซะงั้น

อ่านว่า เอคเคลคติค ค่ะ 
ถ้าอ่านผิดเป็นอีเล็คทริค  ก็จะเป็นสถาปัตยกรรมแบบ กฟผ. บางกรวย  หรือกฟภ.งามวงศ์วาน ไปแทน

ติดตามอ่านของท่าน NAVARAT    เกิดอยากเห็นให้ชัดๆ ว่าอาคารแบบโปรตุเกสเป็นยังไง  ก่อนจะมาเป็นแบบยำใหญ่ ผสมโน่นนิดนี่หน่อยในอุษาคเนย์    เลยไปหาตึกแถวที่ลิสบอนมาลงให้ดูกัน
รูปข้างบนคือชิโนปอร์ตุเกสที่ท่าน NAVARAT ไปรวมรวมมาให้ดู



รูปล่างทั้งสองรูป คือตึกแถวที่ลิสบอน  เมืองหลวงของโปรตุเกส  ก็พอมองเห็นเค้าที่มาของโครงสร้าง   ส่วนสีสันที่ดูตุ้งแช่ นั้นเป็นแบบจีน