เหตุการณ์ที่เกิดขึ้นนี้ อยู่ในบันทึกของวันวลิต เขาบอกว่าพระเจ้าแผ่นดินยิ่งกริ้วและชังน้ำหน้าโปรตุเกสมากพอๆกับเกลียดชังสเปน ประจวบเหมาะกับปีเดียวกันนั้นพวกนี้เอาเรือไปปิดปากแม่น้ำตะนาวศรี ทำให้เรือสินค้าจากกวางตุ้งเดินทางมาค้าขายที่อยุธยาไม่ได้ ก็ยิ่งเป็นเหตุให้เป็นปรปักษ์หนักเข้าไปอีกแล้วเมืองตะนาวศรีอยู่ตรงไหน แล้วปากแม่น้ำตะนาวศรี วันวลิตหมายถึงที่ใด ผมสงสัยมานมนานแล้ว
ตะนาวศรีนั้นมีหลายชื่อด้วยกัน อังกฤษจะเรียกว่า Tenasserim อันเป็นชื่อของเทือกเขาที่ตั้งตระหง่านทอดตัวยาวไปตามพรมแดนธรรมชาติระหว่างไทยกับพม่าด้วย ส่วนพม่าเรียก Tanintharyi อันหมายถึงภาคใต้ของเขาที่มีอาณาเขตตั้งแต่ทวายลงไปถึงระนอง โดยมีเมืองที่สำคัญอีกเมืองหนึ่งคือมะริด อังกฤษเรียก Mergui พม่าเรียกMyeik
ส่วนตะนาวศรีที่เป็นชื่อชุมชนนั้น ก็เล็กแค่ระดับหมู่บ้านชนบท ห่างไกลความเจริญสุดกู่
แต่ตะนาวศรีในพระราชพงศาวดารของไทยนั้น ให้ความสำคัญเหลือเกิน ในบางยุคเช่นรัชสมัยสมเด็จพระนเรศวร ทรงโปรดให้แม่ทัพนายกองทั้งสิ้นไปตีเมืองมะริดและตะนาวศรี เพื่อแก้ตัวที่ติดตามช้างทรงไม่ทันในสงครามยุทธหัตถี ครั้นตีได้แล้วก็แต่งตั้งให้พระยาศรีไสยณรงค์ แม่ทัพหน้าครั้งนั้น เป็นเจ้าเมืองตะนาวศรี ดูเหมือนจะตกรางวัลให้แต่พระยาศรีไสยณรงค์กลับน้อยใจ พลั้งปากไปว่า ถ้ารู้จะเป็นอย่างนี้ก็ไปเป็นข้าพม่าเสียดีกว่า คนของกอรมน.ได้ยินเข้าก็แจ้งมากรุงศรี เลยเจอข้อหากบฎ สุดท้ายก็ศรีษะหลุดจากบ่าจนได้
เมืองตะนาวศรีสำคัญเพียงใดหรือ แล้วมันไปเกี่ยวอะไรกับเรือสินค้าของไต้ก๋งจีนจากกวางตุ้งที่เดินทางมาค้าขายที่อยุธยาไม่ได้ เพราะโปรตุเกสเอาเรือไปปิดปากแม่น้ำตะนาวศรี
มาดูแผนที่สักนิด เมืองตะนาวศรีตั้งอยู่บนที่ราบเชิงเขาตะนาวศรีฝั่งพม่า และบนฝั่งแควที่เป็นต้นน้ำของแม่น้ำตะนาวศรี ไหลไปออกทะเลอันดามันที่เมืองมะริด และแยกเป็นสาขาไปออกทะวายได้อีกเส้นหนึ่ง
คนละโพ้นทะเลกับเมืองกวางตุ้งโน่นเลยครับ