ความเป็นนักประพันธ์ของพลตรี ม.ร.ว. คึกฤทธิ์ ปราโมช

[เทาชมพู]

คำถามหนึ่งที่ได้รับอยู่บ่อยๆ คือ ทำยังไงถึงจะเขียนหนังสือได้   คำตอบที่ให้ไปก็คือ ลงมือเขียน แล้วจะรู้เอง  อย่ามัวแต่ถาม  แล้วจดๆจ้องๆ อยู่นั่นเอง
แต่โดยส่วนตัวแล้ว เชื่อว่าคนที่เป็นนักประพันธ์ มี 2 ประเภท คือคนที่เกิดมาเป็น หรือ born to be   กับคนที่เรียนรู้เพื่อจะเป็น หรือ learn to be  

ม.ร.ว. คึกฤทธิ์ ท่านทำบุญอันใดมาก็สุดจะรู้ได้  แต่ว่าท่ามกลางความสามารถอย่างอื่นอันเหลือคณานับ   ท่านเกิดมาเป็นนักประพันธ์   ถ้าหากว่าท่านเกิดก่อนหน้านี้สัก 200 ปี เมื่องานเขียนสร้างสรรค์ทั้งหลายของไทยยังเขียนกันด้วยร้อยกรอง  ท่านก็คงได้เป็นกวีเอกผู้หนึ่ง
ม.ร.ว. บุญรับ (ปราโมช)พินิจชนคดี พี่สาวของท่านเคยให้สัมภาษณ์ว่า

" เป็นคนเจ้าบทเจ้ากลอนมาแต่เล็ก    เวลานอนไม่มีใครกล่อม ก็จะกล่อมตัวเองจนหลับ  เช่น "เจ้าช่ออัญชัน  ฉันรักทุกวัน  รู้ตัวบ้างไหม  เจ้าช่ออบเชย อย่ามารับฉันเลย  ฉันเป็นขงจง(คนจน)"  เพราะยังพูดไม่ชัด    บางวันก็ร้องว่า " นกน้อยเอย คาบฝอยมาทำรัง   ตัวผู้เขาทิ้งเสีย  ตัวเมียก็ไม่อีนัง   วิ่งกระเซอะกระซัง กลับมารังเก่าเอย-เก่าเอย"
 

น่าอัศจรรย์เมื่อคิดว่า เด็กน้อยที่ยังพูดไม่ชัด  อายุคงจะไม่เกิน 5-6  ขวบ  อยู่ในวัยที่มีแม่หรือพี่เลี้ยงกล่อมให้นอน  สามารถคิดคำร้อยกรองคล้องจองด้วยตัวเอง  ได้เนื้อถ้อยกระทงความ   สัมผัสเสียงสระได้ถูกต้องตามหลักฉันทลักษณ์เสียด้วย   เป็นการเรียนรู้ด้วยตัวเองในวัยก่อนวัยเรียน  
แม้แต่คนเรียนหนังสือมาหลายๆปี ก็ยังแต่งไม่ได้ถูกต้อง ก็มีอยู่มากมาย  เด็กอย่างม.ร.ว.คึกฤทธิ์ เห็นจะมีหนึ่งในล้าน
นึกถึงตำนานศรีปราชญ์ ที่ว่าศรีปราชญ์แต่งโคลงต่อจากโคลงของสมเด็จพระนารายณ์ได้  ถ้าศรีปราชญ์มีตัวจริงก็คงจะไอคิวใกล้เคียงกับคุณชาย

[เทาชมพู]

หลายๆคนคงจะจำบทบรรยายท้ายนิยายเรื่องนี้ได้

“ ทุกคนมีกรรมเป็นแดนเกิด มีกรรมเป็นเครื่องหล่อเลี้ยง และกรรมนั้นก็พามาถึงอวสานอันเดียวกัน แต่กรรมนั้นคือกรรมใดเล่า ที่พาเอาความตายมาถึงคนเป็นอันมากในเวลาเดียวกัน
สิ่งที่เราผู้มิใช่พรหมพอจะมองเห็นได้นั้นก็มีแต่อย่างเดียว คือมรณะซึ่งทุกคนกลัวเกรงนั้น ในบางกรณีก็เป็นการลงโทษอย่างแรงของกรรมอันชั่ว บางครั้งก็เป็นผลสนองตอบแทนกรรมอันดีบริสุทธิ์ บางคราวก็เป็นกุญแจไขปัญหา และบางโอกาสก็เป็นยาสมานแผล ในเมื่อยาอย่างอื่นไม่สามารถรักษาให้หายได้”

หลายชีวิต เป็นนิยายเล่าถึงชีวิตของตัวละครเอกๆในเรื่อง แต่ละชีวิตไม่เกี่ยวกัน  แต่ทุกคนมาเชื่อมโยงกันด้วยสิ่งเดียวคือโดยสารเรือลำเดียวกัน และเรือล่มลงเพราะพายุฝน  ทำให้ตัวละครเหล่านี้เสียชีวิตทั้งหมด
อะไรทำให้คนซึ่งแตกต่างกันทั้งเพศ วัย ฐานะ ประสบการณ์ ต้องมาพบจุดจบเดียวกัน  นี่คือคำถามต้นเรื่อง

ในตอนแรกก่อนจะเขียนเรื่องนี้  นักเขียนกลุ่มสยามรัฐตกลงกันว่าจะเขียนกันคนละตอน  ชีวิตตัวละครของใครก็ของคนนั้น  แต่พอม.ร.ว.คึกฤทธิ์เริ่มต้นเขียนถึงชีวิต "ไอ้ลอย" ตัวละครเอกในตอนแรกจบลง    ทุกคนที่เคยตกลงกันก็เลิกสัตยาบัน ไม่มีใครยอมเขียนอีก   ท่านจึงต้องเขียนไปคนเดียวจนจบเรื่อง

"ไอ้ลอย" เป็นการเปิดตัวละครที่แรงที่สุด เท่าที่นักประพันธ์คนหนึ่งจะสร้างได้    ถ้ามองในแง่การสร้างตัวละครแบบตะวันตก  ไอ้ลอยเป็นตัวละครที่เขาเรียกว่า flat  หรือแบน หรือด้านเดียว    เพราะมันมีนิสัยเดียวคือใจทมิฬหินชาติเท่าที่มนุษย์จะเป็นได้   ตัวละครแบบนี้จะว่าสร้างง่ายก็ง่าย เพราะมีด้านเดียวคือด้านเลว   ไม่ต้องไปพะวงว่าจะต้องสร้างด้านดีมาเพิ่มให้ซับซ้อน     แต่จะว่าสร้างยากก็ยาก  เพราะความด้านเดียวนั้นทำให้ยากที่จะสมจริง
นักประพันธ์เอกที่เลือกเขียนตัวละครด้านเดียว จึงเท่ากับพิสูจน์ฝีมือตัวเองอย่างแท้จริง    เปรียบเหมือนวาดรูปบนกระดาษแบนๆแผ่นเดียวยังไงให้ดูลึกสามมิติได้

[เทาชมพู]

เมื่อ " ไอ้ลอย" เป็นทารกแรกเกิด  ก็ถูกจับใส่หม้อลอยน้ำมาตามบุญตามกรรม  บังเอิญมีหญิงชราใจดีพบเข้า ก็เก็บเอาไปเลี้ยง ตั้งชื่อให้ตามที่มาว่า "ไอ้ลอย"
ไอ้ลอยเป็นเด็กหน้าตาน่ารัก  ช่างพูด  เฉลียวฉลาด เป็นที่รักของแม่บุญธรรมและหลานชายของแม่ซึ่งอยู่ในฐานะพี่ชายบุญธรรมของไอ้ลอย    โตขึ้นมาเป็นเด็กหนุ่มหน้าตาดี  ช่างประจบเอาใจผู้ใหญ่  อายุครบเกณฑ์ ไอ้ลอยก็ไปเป็นทหารเกณฑ์  ฝึกได้ดีโดยเฉพาะเรื่องอาวุธจนครูฝึกออกปากชม     จะว่าไปถ้าเทียบกับเด็กหนุ่มอื่นๆในละแวกเดียวกัน ไอ้ลอยก็ดูไม่ได้แปลกแยกจากคนอื่นๆนัก   
ฝีมือทางการประพันธ์ของ ม.ร.ว. คึกฤทธิ์  คือ สร้างไอ้ลอยให้เป็นฆาตกรโดยจิตวิญญาณ    ด้วยวิธีเล่าเรื่องผ่านพฤติกรรมและความคิดของเจ้าลอย    เมื่ออ่าน เราจะพบน้ำเสียงการเล่านั้นเฉยเมย ไม่สะทกสะท้าน   เหมือนความรู้สึกของเจ้าลอยที่ฆ่าคนไปทีละคน ทีละคน โดยไม่สะดุ้งสะเทือน   ไม่มีความหวาดหวั่นสะเทือนใจ    อย่างวิญญูชนพึงรู้สึกกับการกระทำชั่ว
ไอ้ลอยมองโลกอย่างไร ม.ร.ว.คึกฤทธิ์ก็สามารถสะท้อนผ่านน้ำเสียงการเล่าได้อย่างนั้น

[เทาชมพู]

ไอ้ลอยฆ่าผู้หญิงที่เป็นเมียคนแรกของมัน   คือแม่ม่ายสาวใหญ่ชื่อเจ๊ทองคำ ผู้เมตตามันด้วยใจบริสุทธิ์แต่แรก แต่แล้วก็ตกเป็นเหยื่อราคะด้วยความอ่อนแอของเธอเอง      ไอ้ลอยฆ่าด้วยการไปหาซื้อยาขับเลือดมาให้เจ๊กิน เพราะเจ๊ไม่อาจท้องไม่มีพ่อได้    เธอก็กินเสียจนตกเลือดเสียชีวิต
คืนที่เธอตาย   ไอ้ลอยก็ข่มขืนนางสวน ลูกสาวเจ๊ผู้ที่มันหมายปองมานาน   จนนางสวนผูกคอตายในตอนเช้า   เจ๊ก็ตายอยู่ในห้อง   ม.ร.ว.คึกฤทธิ์เล่าถึงความเหี้ยมโหดของไอ้ลอย ว่ามันมายืนรวมกลุ่มกับหนุ่มๆด้วยกัน  เป็นไทยมุงหน้าห้องแถวของผู้หญิงสองคนนี้  โดยไม่รู้สึกรู้สมอะไร

จากนั้นไอ้ลอยก็ฆ่าแม่บุญธรรมและพี่ชาย ด้วยการเป็นสายให้โจรเข้าปล้นบ้าน แล้วลงมือยิงทิ้งคนทั้งสองเอง     เพื่อครอบครองบ้านช่องไร่นาสาโทแต่คนเดียว 
ไอ้ลอยไปเป็นสมุนโจร ก็ลอบยิงหัวหน้าโจรเพื่อจะขึ้นเป็นใหญ่เสียเอง  ปล้นฆ่าเจ้าทรัพย์ทุกรายไป 

ม.ร.ว.คึกฤทธิ์ ทำให้เห็นชัดเจนว่าไอ้ลอยเกิดมาเพื่อฆ่า  และฆ่าโดยไม่สะทกสะท้าน ราวกับคนเป็นผักปลา     มันทำเหมือนชดเชยที่มีคนตั้งใจจะฆ่ามันเสียแต่แรกเกิด ด้วยการลอยน้ำมันไป

ท้ายสุด  สายน้ำที่ให้โอกาสมันรอดชีวิตตั้งแต่เกิด ก็กลับมาเอาชีวิตมันกลับไป   เพราะฟ้าดินให้โอกาสไอ้ลอยมาหนหนึ่งแล้วเมื่อมันเป็นทารก แล้วมันทำอย่างไรกับโอกาสที่ได้รับ   ม.ร.ว.คึกฤทธิ์ชี้ตรงนี้ให้เห็นในตอนท้ายเรื่อง
เป็นบทขมวดตอนจบอย่างมีศิลปะของนักประพันธ์    จบลงอย่างสมบูรณ์ไม่มีสิ่งใดค้างคาใจ

[เทาชมพู]

การสร้างตัวละครที่ถือว่ามีศิลปะ คือต้องทำให้คนอ่านรู้จักตัวละครนั้นเหมือนมีลมหายใจ มีชีวิต มีเลือดเนื้อเป็นของตัวเอง   ไม่ใช่เห็นแต่ตัวหนังสือบรรยายถึงคนนั้น
และที่สำคัญคือ คนอ่านจะต้องไม่รู้สึกว่าผู้ประพันธ์กำลังเล่าถึงตัวเอง แต่สวมหน้ากากว่าเป็นตัวละคร   นักเขียนหัดใหม่หลายคนพลาดตรงนี้ คือเอาตัวเองเป็นตัวละครให้คนอ่านจับได้

ถ้าจะมองอย่างหาเรื่องว่า ตัวจริงของม.ร.ว. คึกฤทธิ์ก็คงเป็นไอ้ลอยละกระมัง  ถึงเขียนได้สมจริงสมจังนัก   ก็ต้องดูการสร้างตัวละครต่อไป คือพระเสม   ผู้ซึ่งเดินขึ้นจนถึงเส้นทางพระอรหันต์
ม.ร.ว. คึกฤทธิ์ก็เข้าถึงจิตวิญญาณของตัวละครพระเสมได้ไม่น้อยไปกว่าเข้าถึงไอ้ลอย     ถ้าจะหาว่าท่านเป็นไอ้ลอย ก็ต้องหาความให้ครบถ้วนว่าท่านเป็นพระเสมด้วย ถึงจะสมบูรณ์

หมายเหตุ  โดยส่วนตัวคิดว่า พระเสม มีอะไรบางอย่างคล้ายๆกับพระภิกษุพระยานรรัตนราชมานิตอยู่บ้าง    จนอาจเป็นแรงบันดาลใจของผู้ประพันธ์ก็เป็นได้

[เทาชมพู]

ขอกลับมาพูดถึง"ไอ้ลอย" อีกสักนิดค่ะ
ในเมื่อไอ้ลอยเป็นตัวละครแบบ flat มีด้านเดียวคือด้านชั่วร้ายเลวทราม จนอาจเรียกได้ว่าเป็นโรคจิตประเภท Psychopathy   คือไม่มีสามัญสำนึกอย่างมนุษย์ทั่วไป   ม.ร.ว. คึกฤทธิ์จึงแต่งเติมรายละเอียดลงไปให้เห็น  เพื่อเพิ่มความสมจริง     
ที่เห็นชัดคือท่านสร้างให้ไอ้ลอยเป็นหนุ่มรูปงาม  ช่างพูดช่างเล่นหัว เป็นมิตรกับชาวบ้าน     ข้อนี้เป็นความฉลาดของผู้เขียน   ที่สร้างความมีเสน่ห์ให้ไอ้ลอยเป็นหน้ากากอำพรางความเลวร้าย     ถ้าหากว่าไอ้ลอยเป็นผู้ชายขี้ริ้ว  หน้าตาโหด ไม่น่าไว้ใจสมกับนิสัย   ไอ้ลอยก็คงจะทำความเลวไม่ได้ง่ายถึงขนาดนี้  เพราะคนอื่นจะระแวงแต่แรก 
อย่างที่สองคือท่านสร้างให้ไอ้ลอยเป็นคนฉลาด   ข้อนี้ก็สำคัญ และสมเหตุผล    ถ้าหากว่าไอ้ลอยเป็นคนเลวแต่โง่  คงถูกจับได้เสียตั้งแต่ประกอบอาชญากรรมครั้งแรก     แต่นี่ไอ้ลอยก็ฉลาดพอจะอำพรางความเป็นมหาโจรไว้แนบเนียน   มันไปปล้นในถิ่นอื่นเพื่อไม่ให้เพื่อนบ้านระแคะระคาย  โดยอ้างว่าไปค้าขายต่างถิ่น  กลับมาบ้านทีไรมีเงินทองกลับมาเพิ่มขึ้น   ชาวบ้านก็นึกว่าไปค้าขายมีกำไร  เป็นเรื่องธรรมดาของพ่อค้า
นอกจากนี้  ไอ้ลอยวางตัวดี ไม่เคยก่อเรื่องวิวาททะเลาะเบาะแว้งกับใคร      ชาวบ้านที่ไหนจะเฉลียวใจสงสัยว่าชายนิสัยดี มีฐานะพอสมควร คือมีเรือกสวนไร่นาของตัวเอง  มีกินมีใช้ไม่เดือดร้อนมาแต่เกิด   ที่จริงคือมหาโจรที่ปล้นสะดมเป็นที่น่าหวาดกลัวในอีกหลายจังหวัด

รายละเอียดที่ใส่เข้าไปอย่างสมเหตุผล  คือน้ำหนักที่ทำให้ไอ้ลอยมีชีวิตจิตใจเป็นตัวตนเด่นชัด จนบรรดาเพื่อนร่วมงานของท่านเมื่ออ่านชีวิตของไอ้ลอยจบแล้ว  ก็ไม่มีใครอยากจะเขียนชีวิตอื่นๆด้วยตัวเองอีก   ยกหลายชีวิตใส่พานให้ม.ร.ว.คึกฤทธิ์ด้วยความเต็มใจ

[เทาชมพู]

     ตัวละครต่างๆในหลายชีวิต แม้ว่ามีที่แตกต่างกัน แต่ที่ไปเหมือนกันคือทุกคนมาจบชีวิตในอุบัติเหตุเรือล่ม      วิธีเขียนแบบนี้นับว่ายากเย็น    เพราะจะต้องกำหนดให้ตัวละครที่แตกต่างกันทั้งเพศ วัย ฐานะ  เหตุการณ์ในชีวิต มาพบจุดจบสำคัญ    จบแบบนี้ก็ไม่ใช่ว่าจบแบบลอยๆ  แบบออกจากบ้านไปจ่ายตลาด   แล้วเผอิญเรือล่มก็เลยตายไปง่ายๆ   แต่เป็นจุดจบที่มีความหมายอย่างยิ่งกับตัวละครทุกตัว
     เมื่ออ่านแล้ว อย่างหนึ่งที่เห็นก็คือมัจจุราชได้หยิบยื่นความตายให้ตัวละครทุกตัวอย่างมีเหตุผลทั้งสิ้น      สำหรับเจ้าลอย ความตายเป็นการลงโทษที่สมควร เมื่อกฎหมายบ้านเมืองเอื้อมไม่ถึงมัน     สำหรับพระเสม  ความตายได้ปลดเปลื้องโรคร้าย ให้พระสงฆ์ผู้ปฏิบัติดีปฏิบัติชอบได้ล่วงพ้นจากกรรมในชาตินี้  ไปสู่ปลายทางแห่งการหลุดพ้น  ดีกว่าท่านจะต้องเจ็บป่วยทรมานทรกรรมไปอีกหลายปีโดยเปล่าประโยชน์   
     สำหรับตัวละครบางตัว  ความตายก็เป็นทางออก เมื่อการมีชีวิตมาถึงทางตันแล้ว  อย่างละม่อมหญิงสาวผู้กระทำมาตุฆาต ด้วยความคับแค้นในใจมายาวนาน    แต่เมื่อแม่ตายไป  ชีวิตละม่อมก็ว่างเปล่า  ไม่มีความหวัง ไม่มีอนาคต และไม่มีทางไป      เช่นเดียวกับทองโปรย  หญิงสาวผู้เหนื่อยหน่ายกับอยากได้อะไรก็ได้อย่างง่ายดาย    จนไม่รู้จะอยู่ไปทำไม ในเมื่อไม่มีการดิ้นรน  ไม่ต้องมานะพยายาม  ไม่มีเป้าหมาย  ผิดกับมนุษย์อื่นทั้งหลาย     ความตายจึงเป็นสิ่งที่ทองโปรยตอบรับด้วยความพอใจ   

     ถ้าสังเกตให้ดีจะเห็นว่า ม.ร.ว. คึกฤทธิ์สร้างชีวิตที่ตรงข้ามกันเป็นคู่ๆ ได้อย่างน่าอัศจรรย์   เจ้าลอยตรงข้ามกับพระเสม   ละม่อมตรงข้ามกับทองโปรย   ท่านชายเล็กผู้วิ่งหนีพระเกียรติของความเป็นเจ้า ตรงข้ามกับจั่นผู้ไขว่คว้าหาเกียรติยศเหนือชาวบ้านธรรมดา  แต่ทั้งท่านชายและจั่นก็ผิดหวังทั้งคู่

[เทาชมพู]

ฝีมือของม.ร.ว. คึกฤทธิ์ แสดงออกในงานเขียนประเภทสารคดีอีกด้วย    ความที่งานเขียนประเภทนี้ มุ่งสาระเป็นหลักโดยตัวของมันเอง   คนเขียนจำนวนมากจึงไม่ทันได้นึกว่า ในสาระ ก็สามารถจะใส่ความบันเทิงลงไปได้ด้วย     
ในเมื่อมองข้ามข้อนี้ไปเป็นส่วนมาก  สารคดีที่มีเนื้อหาดีๆหลายเรื่องจึงกลายเป็นเรื่องแห้งแล้งน่าเบื่อ      คนอ่านน้อยคนนักที่จะเสพกันได้เพลิดเพลิน  โดยไม่ง่วงหลับไปเสียก่อน    สารคดีจึงกลายเป็นยาหม้อใหญ่ไปโดยปริยาย 

ม.ร.ว.คึกฤทธิ์ก้าวข้ามเส้นแห่งความน่าเบื่อนี้ไปได้  โดยทำให้สารคดีไม่ว่ายาวหรือสั้น เป็นเรื่องสนุกสนานชวนอ่านได้ด้วยคารมโวหารอันคมคาย และแฝงอารมณ์ขัน       คอลัมน์ในสยามรัฐที่ท่านเขียนเป็นประจำทุกวันเป็นพยานยืนยันได้ว่า คนอ่านติดกันทั่วทุกมุมเมือง เป็นระยะเวลาต่อเนื่องยาวนานหลายสิบปี      ความจริงคอลัมน์ดีๆในหนังสือพิมพ์ก็มีอยู่ในหลายฉบับ   สารคดีของผู้ทรงภูมิรู้ก็มีให้อ่านกันมาก    แต่ก็ไม่มีผลงานเรื่องไหนเป็นที่นิยมเท่าของท่าน   

นอกจากอารมณ์ขัน   คุณค่าที่สำคัญของสารคดีของม.ร.ว.คึกฤทธิ์ คือการแฝงข้อคิดคำคมเอาไว้สม่ำเสมอ    บางครั้งเนื้อหาของสารคดีอาจล้าสมัยลงไป เมื่อเวลาผ่านไปหลายสิบปี   สังคมเปลี่ยน  การเมืองเปลี่ยน  ปัญหาหรือประเด็นร้อนในสมัยหนึ่งก็จบสิ้นลง  กลายเป็นเรื่องใหม่    ดังนั้นสารคดีอาจกลายเป็นเรื่องไม่มีใครอ่านอีก         แต่ว่าคำคมและข้อคิดในหนังสือเล่มนั้น ถ้าเขียนดีๆ ก็จะไม่ล้าสมัย ยังเป็นข้อเตือนใจได้เสมอ

งานสารคดีของม.ร.ว. คึกฤทธิ์มีข้อคิดคำคมแบบนี้แฝงอยู่สม่ำเสมอในทุกเล่ม  ทำให้งานของท่านถูกหยิบขึ้นมาอ่านได้โดยไม่รู้สึกว่าตกสมัย

[เทาชมพู]

ตัวอย่างคำคม

-  ของเก่านั้นมันเก็บได้   หากรักษาให้ดีๆ   อย่าให้ผุพังหรือแตกหัก   จะเก็บไว้นานเท่าไรก็ได้   แต่วัฒนธรรมนั้นมันเก็บกันไม่ได้   เพราะมันเอาใส่ตู้ไว้ไม่ได้   ต้องเอาไว้ในตัวคน     เมื่อชีวิตมันเปลี่ยนไปเรื่อยๆ    วัฒนธรรมไทยสมัยก่อนและวัฒนธรรมไทยสมัยนี้จึงแตกต่างกันมาก

-  ความจริงในวัดนั้นก็มีจิตใจไม่ว่างอยู่มากเหมือนกัน     แต่วัดก็ยังดีกว่าที่อื่น    เพราะมีวินัยของพระพุทธเจ้าบังคับไว้   ไม่ให้คนที่จิตใจยังไม่ว่างทำอันตรายแก่คนที่จิตว่างแล้ว

- สิ่งที่เกิดมาคู่กับคนแล้วไม่เปลี่ยนแปลงตามกาลสมัย  ก็คือกิเลส ตัณหา   คนเกิดมาเมื่อไร   สองสิ่งนี้เกิดมากำกับคนไปตลอด   ไม่ว่าจะเป็นในสมัยไหน

[เทาชมพู]

นักประพันธ์มีหลายระดับด้วยกัน   แต่ถ้าเป็นนักประพันธ์ฝีมือดีแล้ว เขาจะไม่ตามกระแส     คือไม่เขียนอะไรตามๆคนอื่นไปในยุคนั้นหรือประเด็นนั้น     เพราะเท่ากับขาดเอกลักษณ์ (หรืออัตลักษณ์?)เฉพาะตัว  เมื่อขาดข้อนี้เสียแล้ว จะแหวกขึ้นให้เหนือคนอื่น ก็ยากเย็น
ม.ร.ว.คึกฤทธิ์ท่านก็ไม่เขียนอะไรตามกระแส   แต่เขียนแบบเป็นตัวของตัวเอง    เห็นตัวอย่างได้จากสามก๊ก ที่ท่านหยิบโจโฉขึ้นมาเป็นพระเอก   แทนที่จะเป็นผู้ร้ายอย่างที่รู้สึกกันในสามก๊ก ฉบับเจ้าพระยาพระคลัง(หน) หรือในสามก๊กฉบับวณิพกที่ยาขอบเก็บความมาจาก Romance of the Three Kingdoms ของบริวิทเทเลอร์
ด้วยเหตุนี้  เราจึงมี สามก๊กฉบับโจโฉ นายกตลอดกาล ขึ้นมาให้อ่าน ศึกษากัน  ถกเถียงกัน ประเทืองปัญญาว่าโจโฉเป็นผู้ร้าย หรือพระเอกที่หลอกว้านจงผู้เรียบเรียงสามก๊ก มีอคติด้วย กันแน่

[POJA]

เพิ่งได้อ่านกระทู้นี้เต็ม ๆ หลังจากเก็บไว้อยู่นาน
เพราะบังเอิญได้หนังสือ "เพื่อนนอน" ฉบับดอกหญ้ามาตอนนั้นพอดี
เลยคิดว่าจะอ่านให้จบเสียก่อน แล้วก็เพิ่งอ่านจบไม่กี่วันนี้เองค่ะ

ชอบบทประพันธ์ของท่านมากเลยค่ะ  ยิ่งอ่านเรื่องที่เกี่ยวกับการเมือง ยังเหมือนเขียนอยู่เมื่อวานนี้ การเมืองบ้านเรา กี่ปีก็ไม่มีเปลี่ยนแปลงเลย
ขอบคุณ อ.เทาชมพู ที่ได้ช่วยประมวลงานทั้งหมดให้ได้อ่านกัน ท่านเองก็เยี่ยมมาก สรุปความ ประมวลผล ได้ชัดเจนครบถ้วน
อยากจะกด like ให้ทุกตอนที่อ่านเลยค่ะ   

[เทาชมพู]

เกือบลืมกระทู้นี้ไปแล้ว เพราะตกหน้าไปนาน  คุณ POJA ไปดึงขึ้นมาอีกครั้ง    ดิฉันก็เลยขอต่อกระทู้อีกครั้ง
เรื่อง "โจโฉ นายกตลอดกาล" ม.ร.ว.คึกฤทธิ์เขียนไว้ตอนท้ายเรื่องว่า
   "ผู้เล่าเรื่องนี้ได้เล่าถึงชีวิตคนคนหนึ่ง ซึ่งถูกประณามว่าเป็นคนใจร้ายอำมหิตมาเป็นเวลาพันกว่าปี ได้พยายามชี้ให้เห็นว่า คนที่ถูกกล่าวหาว่าร้ายนั้น  อาจพิจารณาให้เห็นเป็นคนดีด้วยเหตุผลก็ได้
    โจโฉนั้นเป็นคนธรรมดาสามัญ ย่อมประกอบไปด้วยความโกรธ โลภ หลงและความปรารถนาต่าง ๆ กิเลสต่าง ๆ เหล่านี้ได้ทำให้โจโฉปฏิบัติการผิดพลาดไปเป็นครั้งคราว แต่ความผิดพลาดก็ไม่มากหรือน้อยไปกว่าคนอื่น ๆ เหตุที่ความผิดของโจโฉมีผู้ถือมาเป็นเรื่องใหญ่ ก็เพราะโจโฉอยู่ในตำแหน่งใหญ่ เจตนาดีของโจโฉที่มีต่อบ้านเมืองนั้น ถูกบดบังไปด้วยข้อครหาของฝ่ายปรปักษ์
เจตนาของโจโฉนั้นมีอยู่อย่างเดียว คือจะรวบรวมแผ่นดินจีนให้เป็นปึกแผ่นมิให้แตกแยก ฉะนั้น การกระทำของโจโฉจึงต้องขัดกับประโยชน์ของคนที่ได้ประโยชน์จากการแตกแยก ปรปักษ์ของโจโฉย่อมจะมีมากเป็นธรรมดา
     ชีวิตของโจโฉ เป็นตัวอย่างอันดีของความรับผิดชอบในการกระทำ และเป็นตัวอย่างอันดีของการกระทำตรงไปตรงมา เมื่อโจโฉคิดกำจัดรัฐบาลที่ทุจริตลงไปได้ โจโฉก็เข้ารับภาระแห่งการบริหารด้วยตนเอง มิได้บ่ายเบี่ยงภาระนั้นให้แก่คนอื่นด้วยการถ่อมตัวที่ไร้สาระ เมื่อโจโฉมีนโยบายที่รวบรวมแผ่นดินจีนให้เป็นปึกแผ่น โจโฉก็มุ่งหน้าดำเนินนโยบายนั้นอย่างไม่ท้อถอย มิให้ความสุขหรือทุกข์หรือเหตุใดเข้ามาเป็นอุปสรรคกีดขวางได้ โจโฉถือว่าตนอยู่ในฐานะทำราชการให้แร่พระเจ้าเหี้ยนเต้เป็นหลักไปตลอดชีวิต ถวายการยกย่องและสักการะตามควรแก่ฐานะตลอดมา แม้ว่าพฤติการณ์และพระราชอัธยาศัยของพระเจ้าเหี้ยนเต้บางกรณี น่าจะทำให้โจโฉเปลี่ยนความคิดได้ โจโฉก็ไม่ยอมเปลี่ยน ถ้าจะว่าโจโฉมีความผิด ความเมตตากรุณาอันฝังแน่นอยู่ในหัวใจนั้นเองพอจะเรียกได้ว่าเป็นความผิด ที่โจโฉไม่สามารถบรรลุวัตถุประสงค์แห่งชีวิตของตนได้ ก็เพราะโจโฉให้โอกาสแก่ศัตรูบ่อยครั้งด้วยในสงสาร
      โจโฉเป็นข้าพระเจ้าเหี้ยนเต้และผู้รับใช้ที่ซื่อสัตย์ของราษฎร ได้ถึงแก่ความตายลงขณะที่อยู่ในตำแหน่งโดยสมบูรณ์ จึงควรเรียกได้ว่าเป็นนายกรัฐมนตรีตลอดกาลโดยแท้"

      นักประพันธ์ระดับม.ร.ว.คึกฤทธิ์ย่อมรู้ว่าการเขียนสวนกระแส อาจทำให้เกิดการคัดค้านในหมู่คนอ่านที่เคยชินกับแนวคิดดั้งเดิมได้   แต่ถึงกระนั้น  การร้อยเรียงถ้อยคำและการแสดงเหตุและผลที่แจ่มชัด มีที่มาที่ไป และมีน้ำหนัก  ก็จะทำให้เสียงคัดค้านนั้นเงียบหายไป  และเกิดการยอมรับนับถือในความคิดของนักประพันธ์ แม้ว่าแตกต่างกับความคิดของตนเอง

[han_bing]

ข้าพเจ้าเคยอ่านหนังสือของมรว.คึกฤทธิ์ ตอนสมัยอยู่ประถมปีที่สี่ จำได้ว่าตัวเองร้องไห้ตอนวันสวรรคตของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ร้องไห้ตอนตาอ๊อดตายแล้วแม่พลอยต้องอยู่โดยปราศจากคนที่เข้าใจ

ข้าพเจ้าคิดย้อนไปท่านช่างเก่งจริงๆ กระทั่งเด็กประถมสี่ท่านยังทำให้ร้องไห้ได้

ต่อมาเข้าธรรมศาสตร์อุตส่าห์เข้าไปเป็นโขนธรรมศาสตร์ เพราะได้รับแรงบรรดาลใจจากท่าน

ถือว่าเป็นบรมครูของทุกๆคน และทุกๆแขนงจริงๆ

ทั้งนี้ ข้าพเจ้าขอพูดเรื่อง "ซูซีไทเฮา" ของท่านบ้าง เพราะเกี่ยวข้องกับการเรียนของข้าพเจ้า ข้าพเจ้าอ่านแล้วพอเดาได้ว่าท่านคงอ่านข้อมูลจากฝรั่ง แต่ข้าพเจ้านึกชมจริงๆ ท่านบรรยายสภาพรั่ววังของจีนประหนึ่งท่านเคยเข้าไปใช้ชีวิตในวังของจีนมาแล้วถ่ายทอดเป็นภาษาไทยอย่างงดงาม ข้าพเจ้าไม่ได้หมายความว่าท่านพูดจีนได้แล้วแปลเก่ง แต่ท่านถ่ายทอดเรื่องได้อย่างจับใจ ถ้าข้าพเจ้าจำไม่ผิด (เพราะหนังสือไม่ได้อยู่ใกล้ๆตัว) ท่านเรียกสมเด็จพระจักรพรรดิ์ว่า "พระหมื่นปี" ข้าพเจ้าอ่านตรงนี้นึกชม เพราะว่าภาษาจีนใช้ว่า "หว่านโซว่เย่" (万岁爷: wan sui ye) ไม่ทราบว่าท่านอ่านมาจากภาษาฝรั่งหรือไร แต่ที่แน่ๆ แปลได้เพราะและตรงตัวมาก เพราะแปลตามความหมายคือ "พระบิดาหมื่นปี" หรือ "พระหมื่นปี"


อันนี้เป็นเรื่องเล็กๆน้อยเล่าสู่กันฟัง