เรือนไทย
ยินดีต้อนรับ ท่านผู้มาเยือน
กรุณา เข้าสู่ระบบ หรือ ลงทะเบียน
ส่งอีเมล์ยืนยันการใช้งาน?
ข่าว: การแนบไฟล์ กรุณาใช้ชื่อไฟล์ภาษาอังกฤษเท่านั้นครับ
หน้า: [1] 2 3
  พิมพ์  
อ่าน: 14141 ถามเรื่องพระพุทธรูป
จิรัฏฐ์
อสุรผัด
*
ตอบ: 17


 เมื่อ 27 เม.ย. 11, 02:08

ขอถามอาจารย์ และผู้รู้ทุกท่านครับ ผมสงสัยว่า
พระพุทธรูปที่ได้รับยกย่องว่างามที่สุดคือ พระพุทธรูปศิลปะสุโขทัย เพราะเหตุใด และใช้เกณฑ์ใดตัดสิน และพระปฏิมาชัยวัฒน์ พระพุทธรูปประจำตระกูล มีคติเริ่มมาอย่างไรครับ
บันทึกการเข้า
siamese
หนุมาน
********
ตอบ: 7165


หนุ่มรัตนะกับภูเขาทอง


ความคิดเห็นที่ 1  เมื่อ 27 เม.ย. 11, 07:45

พระพุทธรูป เป็นสิ่งสักการะที่บรรพบุรุษสร้างขึ้นเพื่อรำลึกถึงคุณแห่งพระสัมมาสัมพุทธเจ้า โดยจะขอกล่าวล่วงเลยไประหว่างที่พระพุทธเจ้าปรินิพานจนถึงสมัยสมัยทวารวดี คติการสร้างพระพุทธรูปนั้นจากเดิมที่สร้างเป็นสิ่งที่ระลึกถึง เช่น ธรรมจักร กวางหมอบ สู่การแกะสลักรูปเคารพตามวัฒนธรรมกรีก จึงเกิดการสร้างพระพุทธรูปขึ้นมาและพัฒนารูปเคารพเรื่อยมา

ดังนั้นจึงเกิดศิลปกรรมที่เกิดจากการสร้างรูปเคารพขึ้นในหลายสาขา เช่น ภาพวาด, การแกะสลัก (หิน, งาช้าง), งานหลอมโลหะ เป็นต้น

ส่วนงานหลอมโลหะ เป็นงานประณีตชั้นสูง ถือเป็นความก้าวหน้าของมนุษย์ตั้งแต่สมัยยุคเหล็ก ที่รู้จักนำโลหะมาหลอม เข้าแบบพิมพ์ จนกลายรูปด้วยเทคนิคปั้นหุ่นดิน ปะขี้ผึ้ง ตอกทอย เทน้ำโลหะ เพื่อสร้างสรรค์ผลงานขึ้น

ต้องอธิบายก่อนว่า พระพุทธรูปศิลปะสุโขทัย นั้นได้รับอิทธิพลจากศิลปะหลายอย่าง เช่น ศิลปะเชียงแสน ศิลปะลังกา ผสมกันสร้างเป็นพระพุทธรูปในยุคสมัยสุโขทัย นักประวัติศาสตร์จึงกำหนดศิลปะในช่วงดังกล่าวให้จัดอยู่ในศิลปะแบบสุโขทัย ซึ่งมีอยู่ด้วยกันหลากหลายแบบ ซึ่งถ้าสนใจผมจะทะยอยนำเสนอ อธิบายให้ทราบ

ทั้งนี้การที่นักประวัติศาสตร์ศิลปะ ให้ข้อกำหนดว่า ศิลปะพระพุทธรูปสมัยสุโขทัยงามที่สุด นั้นมีเพียงรุ่นเดียวที่ถือว่างาม คือ "ศิลปะสุโขทัยแบบบริสุทธิ์"

"ศิลปะสุโขทัยแบบบริสุทธิ์"
ศิลปะสุโขทัยแบบบริสุทธิ์  คือ “มีความประสานกันดียิ่งในรูปนอก”  ซึ่งช่างชาวสุโขทัยได้ทำการปั้นรูปรูปเคารพให้ดูมีความน่าศรัทธาเลื่อมใส มิติองค์ประกอบของแขน – โครงหน้า – ลีลา หลุดพ้นจากความเหมือนมนุษย์ กล่าวคือ ใบหน้ายาวรี ตา(พระเนตรเหลือบต่ำ) ท่อนแขนงอนงามอ่อนช้อย สะโพกกลม มีหน้าท้องเล็กน้อย พระหัตถ์อูม นิ้วโค้งเป็นคลื่นเป็นต้น
หลังจากนั้นศิลปะสุโขทัยแบบบริสุทธิ์ก็หมดเสื่อมคลายลง แต่ยังถ่ายทอดลักษณะดังกล่าวสืบไปยังช่างหัวเมืองต่างๆเช่น สกุลช่างกำแพงเพชร สกุลช่างพิษณุโลก เป็นต้น

บันทึกการเข้า
siamese
หนุมาน
********
ตอบ: 7165


หนุ่มรัตนะกับภูเขาทอง


ความคิดเห็นที่ 2  เมื่อ 27 เม.ย. 11, 09:41

สมัยสุโขทัย

สมัยสุโขทัยอาจจะแยกได้เป็น ๓ ช่วง โดยใช้เหตุการณ์สำคัญในประวัติศาสตร์เป็นเกณฑ์
- ช่วงก่อตั้งอาณาจักรสุโขทัย พ.ศ. ๑๘๐๐ – ๑๘๔๒
- ช่วงอาณาจักรสุโขทัย พ.ศ. ๑๘๔๒ – ๑๙๒๑
- ช่วงเมืองประเทศราชของอยุธยา พ.ศ. ๑๙๒๑ – ๒๐๐๖

การกำหนดหมวดหมู่พระพุทธรูปศิลปะสุโขทัย มีปราชญ์และนักประวัติศาสตร์ได้แสดงจำแนกไว้หลายกรณีดังนี้
๑.   สมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ
     ทรงนิพนธ์ “ตำนานพุทธเจดีย์สยาม” พ.ศ. ๒๔๖๙ ได้จำแนกหมวดศิลปะขึ้นเป็นครั้งแรก โดยจำแนกเป็น ๓ รุ่นดังนี้
ก.   รุ่นแรก พระพักตร์กลม ตามแบบพระพุทธรูปลังกา เช่น พระอัฏฐารศ วัดสระเกศ
ข.   รุ่นกลาง พระพักตร์ยาว พระหนุ(คาง) เสี้ยม เกิดจากฝีมือช่างที่เชี่ยวชาญคิดแบบขึ้นมาใหม่ เช่น พระร่วงโรจนฤทธิ์ และพระสุรภีพุทธพิมพ์
ค.   รุ่นหลัง พระพักตร์ทำนองผลมะตูม มีปลายนิ้วพระหัตถ์ทั้งสี่ยาวเสมอกัน

๒.   หลวงบริบารบุรีภัณฑ์ ร่วมกับ Alexander B. Griswold แต่งหนังสือ “ศิลปะวัตถุในพิพิธภัณฑ์สถานแห่งชาติ” พ.ศ. ๒๔๙๕ ได้แบ่งศิลปะพระพุทธรูปสุโขทัยออกเป็น ๕ หมวดและเป็นครั้งแรกที่มีการกำหนดอายุเวลาของแต่ละหมวดศิลปะไว้
ก.   หมวดใหญ่ ตรงกับรุ่นกลางของสมเด็จฯ กรมพระยาดำรงฯ พระพุทธรูปมีพระวรกายอ่อนช้อย เช่นพระลีลาวัดเบญจมพิตร อายุระหว่างปลายพุทธศตวรรษที่ ๑๘ – ครึ่งแรก ๑๙
ข.   หมวดกำแพงเพชร พุทธลักษณะเหมือนกับหมวดใหญ่ แต่พระพักรต์สอบลงที่ตอนล่าง
ค.   หมวดพระพุทธชินราช ตรงกับรุ่นหลังของสมเด็จฯ กรมพระยาดำรงฯ พระพุทธรูปมีพระวรกายแข็งมากกว่าอ่อนช้อย เพราะได้รับอิทธิพลจากอยุธยา อายุระหว่าง ครึ่งหลังของพุทธศตวรรษที่ ๑๙
ง.   หมวดพระพุทธชินราชรุ่นหลัง ส่วนใหญ่เป็นพระพุทธรูปยืน มีพระวรกายยาวและแข็งกระด้าง ชายจีวรทำเป็นขมวดม้วนของชายผ้า อายุราวพุทธศตวรรษที่ ๒๐
จ.   หมวดเบ็ดเตล็ด คล้ายพระพุทธรูปเชียงแสนรุ่นแรก คือ ประทับสมาธิเพชรปางมารวิชัย ชายจีวรสั้นเหนือราวพระถัน พระรัศมีเป็นดอกบัวตูม โดยรวมพระพุทธรูปในหมวดตะกวนเข้ามาด้วย

๓.   หม่อมเจ้าสุภัทรดิศ ดิศกุล
ได้ทรงอาศัยการจำแนกหมวดหมู่ในรายที่ ๒ มาจำแนกย่อยลงไปอีกเมื่อ พ.ศ. ๒๕๐๐ ในหนังสือ “ศิลปในประเทศไทย” โดยคงจำแนกตามศิลปะอย่างที่หลวงบริบาลบุรีภัณฑ์และกริสโวลด์ แต่ได้ทรงตัดหมวดพิษณุโลกออกไป


บันทึกการเข้า
siamese
หนุมาน
********
ตอบ: 7165


หนุ่มรัตนะกับภูเขาทอง


ความคิดเห็นที่ 3  เมื่อ 27 เม.ย. 11, 11:07

๔. ทั้งนี้ในหนังสือ “พุธานุสรณ์” ของเขียน ยิ้มศิริ ประติมากรคนสำคัญ พิมพ์เมื่อ พ.ศ. ๒๕๐๐ ได้กำหนดแบ่งพระพุทธรูปสุโขทัยออกเป็น ๔ หมวดเช่นกัน
ก.   หมวดสุโขทัยตอนต้น (คือ เชียงแสนแปลง) อยู่ในช่วงก่อน พ.ศ. ๑๘๐๐
หมวดนี้เป็นระยะหัวเลี้ยวหัวต่อระหว่างสกุลช่างเชียงแสน + สกุลช่างสุโขทัย คือ เป็นแบบเชียงแสนแปลงเข้าสู่ความเป็นสุโขทัยบริสุทธิ์ ซึ่งพุทธลักษณะใกล้เคียงกับพระพุทธรูปแบบเชียงแสน ซึ่งเทียบได้กับหมวดเบ็ดเตล็ดหรือตะกวน
ข.   หมวดสุโขทัยบริสุทธิ์  อยู่ในช่วงระหว่าง พ.ศ. ๑๘๐๐ – ๑๙๐๐
หมวดนี้เป็นยุคที่พระพุทธศาสนาเบ่งบานในสุโขทัย รูปแบบองค์พระพุทธรูปจึงแปลงจากเชียงแสนเข้าไปสู่สุโขทัยบริสุทธิ์ ซึ่งมีความสมบูรณ์หาที่ติมิได้ ซึ่งตรงกับพระพุทธรูปสุโขทัยหมวดใหญ่
ค.   หมวดสุโขทัยตอนปลาย   อยู่ในช่วงระหว่าง พ.ศ. ๑๙๐๐ – ๒๐๐๐
หมวดนี้มีตัวอย่างของพระพุทธรูปเช่น พระศรีศากยมุนี พระพุทธรูปในหมวดพระพุทธชินราชและหมวดกำแพงเพชรเข้ามา
ง.   หมวดสุโขทัยยุคเสื่อม ประมาณปลายพุทธศตวรรษที่ ๒๐ มีอิทธิพลของอยุธยาเข้ามาเกี่ยวข้อง จึงทำให้ “จิตวิญญาณอันบริสุทธิ์ของศิลปสุโขทัยหมดสิ้นลง”
บันทึกการเข้า
siamese
หนุมาน
********
ตอบ: 7165


หนุ่มรัตนะกับภูเขาทอง


ความคิดเห็นที่ 4  เมื่อ 27 เม.ย. 11, 11:20

พระชัยวัฒน์ประจำรัชกาล

พระชัยวัฒน์ประจำรัชกาล เป็นพระพุทธรูปที่พระมหากษัตริย์ทุกพระองค์ทรงสร้างขึ้น ยกเว้นพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวอานันทมหิดล ซึ่งเสด็จสวรรคตเสียก่อน พระชัยวัฒน์ประจำรัชกาลเป็น พระพุทธรูปประทับขัดสมาธิเพชร ปางมารวิชัย ถือตาลปัตรในพระหัตถ์ซ้าย ประทานพรให้มีชัยชนะแก่ หมู่มารทั้งปวง และทรงคุ้มครองอันตรายได้ทุกประการ จึงเป็นพระพุทธรูปที่เชิญเสด็จไปพร้อมกับพระองค์เวลาออกศึกสงคราม เช่นพระชัยหลังช้าง ที่พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกทรงสร้าง และอัญเชิญมาประดิษฐานในพระราชพิธีบรมราชาภิเษก (ส. พลายน้อย และ ภาวาส ๒๕๒๒, ๓ – ๗)

ต่อมาเมื่อได้มีการสร้างพระชัยประจำรัชกาลขึ้น จึงมีการเพิ่มคำว่า “วัฒน์” ซึ่งมีความหมายว่า ความเจริญขึ้น โดยมีนัยว่านอกจากจะนำมาซึ่งชัยชนะแด่ผู้ที่เป็นเจ้าของแล้วยังนำซึ่งความเจริญอีกด้วย จึงกลายเป็น “พระชัยวัฒน์” ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ดังปรากฏในหมายรับสั่ง ของรัชกาลนั้น

เมื่อจะทำพระราชพิธีปราบดาภิเษก พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก โปรดเกล้าฯ ให้หล่อ พระชัยวัฒน์ขึ้นในปี พ.ศ. ๒๓๒๕ เป็นพระพุทธรูปประทับบนฐานสิงห์ มีผ้าทิพย์ทอดทางด้านหน้า ประดิษฐานอยู่ภายใต้ฉัตร ๕ ชั้น ด้วยเหตุที่ว่า พระเบญจปฎลเศวตฉัตร หรือ ฉัตรสีขาว ๕ ชั้น เป็นฉัตรสำหรับพระอิสริยยศของเจ้าฟ้า และสกลมหาสังฆปรินายกที่ได้รับ สมณุตมาภิเษก เป็นสมเด็จพระมหาสมณเจ้า จึงเป็นสัญลักษณ์ที่ถูกนำมาเปรียบกับ พระพุทธองค์ที่ทรงมีพระอิสริยยศเป็นเจ้าฟ้า ก่อนที่จะเสด็จออกบรรพชา และเมื่อทรงเป็นพระภิกษุแล้ว ก็ได้รับการยกย่องว่าเป็นสมเด็จพระมหาสมณเจ้า อันเป็นที่มาของการสร้างพระพุทธรูปประดิษฐานใต้ ฉัตร ๕ ชั้น ส่วนตาลปัตรที่ทรงถือนั้นมีรูปทรงคล้ายพัดขนนกประดับด้วยอัญมณี



คลิกที่รูปเพื่อขยาย/ย่อ
บันทึกการเข้า
siamese
หนุมาน
********
ตอบ: 7165


หนุ่มรัตนะกับภูเขาทอง


ความคิดเห็นที่ 5  เมื่อ 27 เม.ย. 11, 11:35

พระพุทธรูปประจำตระกูล

ขอกล่าวว่าพระพุทธรูปประจำตระกูล ตามธรรมเนียมไทยสมัยสุโขทัย อยุธยา ไม่มีการหล่อพระไว้ประจำตระกูล แต่มีการสร้างพระเพื่ออุทิศพระราชกุศลเพื่อพระพุทธศาสนา และเพื่อทำบุญถึง เช่น พระพุทธรูปพระเทพบิดร เป็นต้น

จนเมื่อสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ ได้เริ่มมีสร้างพระพุทธรูปฉลองพระองค์ (แบบทรงเครื่อง) ทั้งของฝ่ายพระราชวังหลวงและฝั่งของกรมพระราชวังบวร สร้างถวายและขนานนามพระพุทธรูปในนามต่างๆกัน ก็ย่อมถือเป็นพระพุทธรูปประจำตระกูลให้ลูกหลานสืบมาได้อีกทางหนึ่ง

ทั้งนี้ยังมีพระพุทธรูปเพื่อเฉลิมพระเกียรติและอุทิศเป็นพระราชกุศลถวายแด่พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช และพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย ในสมัยแผ่นดินพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๓ อีกด้วย

ส่วนพระพุทธรูปประจำพระชนมพรรษา กำเนิดขึ้นเป็นครั้งแรกเมื่อพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงสร้างขึ้น  สร้าง ปีละองค์ตามจำนวนปีที่ทรงเจริญพระชนมพรรษา ปีที่ยังมิได้เสด็จเสวยราชสมบัตินั้นไม่มีฉัตรกั้น แต่เมื่อได้เสด็จขึ้นครองสิริราชสมบัติแล้ว มีฉัตรสามชั้นกั้น ดังนั้นในสมัยพระเจ้าแผ่นดินองค์ต่อๆกันมาจึงถือคติสร้างพระพุทธรูปประจำพระชนมพรรษาจนบัดนี้

ภาพประกอบพระพุทธรูปประจำพระชนมพรรษา พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก สร้างระหว่างปี พ.ศ. ๒๓๖๗ – ๒๓๙๔


บันทึกการเข้า
siamese
หนุมาน
********
ตอบ: 7165


หนุ่มรัตนะกับภูเขาทอง


ความคิดเห็นที่ 6  เมื่อ 27 เม.ย. 11, 14:25

ตัวอย่างพระพุทธรูปศิลปะสุโขทัย ช่วงบริสุทธิ์


บันทึกการเข้า
siamese
หนุมาน
********
ตอบ: 7165


หนุ่มรัตนะกับภูเขาทอง


ความคิดเห็นที่ 7  เมื่อ 27 เม.ย. 11, 14:31

พระพุทธรูปศิลปะสุโขทัย หมวดวัดตะกวน

หมวดวัดตะกวน มีลักษณะป้อมล่ำ พระพักตร์อูม ทรงกลมเหมือนผลมะตูม ประทับนั่งบนฐานเขียง เม็ดพระศกใหญ่ ครองจีวรแบบเขี้ยวตะขาบ คือได้รับอิทธิเบื้องต้นจากทางเชียงแสน ผนวกเข้ากับอิทธิพลพระพุทธศาสนาจากลังกาวงศ์เข้ามาผสม


บันทึกการเข้า
siamese
หนุมาน
********
ตอบ: 7165


หนุ่มรัตนะกับภูเขาทอง


ความคิดเห็นที่ 8  เมื่อ 27 เม.ย. 11, 14:47

พระพุทธรูปศิลปะสุโขทัย ที่วัดมหรรณพาราม เป็นพระพุทธรูปที่อยู่ในหมวดบริสุทธิ์ เช่นกัน


บันทึกการเข้า
art47
องคต
*****
ตอบ: 739


ความคิดเห็นที่ 9  เมื่อ 27 เม.ย. 11, 18:04

ท่าทางคุณไซมีสจะลืมพระพุทธรูปศิลปะสุโขทัยที่เลื่องลือว่าสวยงามที่สุดในประเทศแล้วกระมั้ง ยิงฟันยิ้ม

ขอภาพมายลเป็นบุญตาสักคราเถิด
(ขอภาพที่ถ่ายยุครัชกาลที่ 5 ก็ดีนะครับ ผมว่าดูงดงามกว่าสมัยนี้มาก)
บันทึกการเข้า
kui045
มัจฉานุ
**
ตอบ: 94


ความคิดเห็นที่ 10  เมื่อ 27 เม.ย. 11, 18:20

เข้ามาชมพระพุทธรูป องค์งามๆ
ไว้โอกาสหน้าจะนำมาแบ่งปันบ้าง
บันทึกการเข้า
siamese
หนุมาน
********
ตอบ: 7165


หนุ่มรัตนะกับภูเขาทอง


ความคิดเห็นที่ 11  เมื่อ 27 เม.ย. 11, 19:30

ท่าทางคุณไซมีสจะลืมพระพุทธรูปศิลปะสุโขทัยที่เลื่องลือว่าสวยงามที่สุดในประเทศแล้วกระมั้ง ยิงฟันยิ้ม

ขอภาพมายลเป็นบุญตาสักคราเถิด
(ขอภาพที่ถ่ายยุครัชกาลที่ 5 ก็ดีนะครับ ผมว่าดูงดงามกว่าสมัยนี้มาก)

มิได้ลืมครับ เพียงแต่ยังไม่ได้นำมาให้ชมกัน เนื่องด้วยพระพุทธรูปศิลปะสุโขทัยนั้นมีความงามอยู่มากมายครับ แต่เท่าที่ผมศึกษาศิลปะพระพุทธรูปมา ผมว่าศิลปะพระพุทธรูปทุกยุคสมัยนั้นงามเป็นหนึ่ง ไม่แพ้กันสักองค์ เพียงแต่งามในมุมมองที่ต่างกัน
บันทึกการเข้า
siamese
หนุมาน
********
ตอบ: 7165


หนุ่มรัตนะกับภูเขาทอง


ความคิดเห็นที่ 12  เมื่อ 27 เม.ย. 11, 19:35

พระพุทธไสยาสน์ วัดบวรนิเวศวิหาร เป็นพระพุทธรูปศิลา หมวดบริสุทธิ์

“พระไสยา” เป็นพระศิลาลงรักปิดทอง ปางปรินิพพาน เดิมพระไสยา ประดิษฐานที่วัดพระพายหลวง ซึ่งพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้ทอดพระเนตรว่ามีลักษณะงามกว่าพระไสยาสน์องค์อื่น จึงโปรดให้อัญเชิญมาจากเมืองสุโขทัย ตั้งแต่เมื่อครั้งยังทรงผนวชอยู่ ได้ประดิษฐานไว้ที่วัดบวรนิเวศวิหาร ในพระวิหารเดียวกับพระศาสดา


บันทึกการเข้า
siamese
หนุมาน
********
ตอบ: 7165


หนุ่มรัตนะกับภูเขาทอง


ความคิดเห็นที่ 13  เมื่อ 27 เม.ย. 11, 19:39

พระสุโขทัยไตรมิตร พระพุทธรูปทองคำ วัดไตรมิตร ศิลปะสุโขทัย หมวดบริสุทธิ์


บันทึกการเข้า
siamese
หนุมาน
********
ตอบ: 7165


หนุ่มรัตนะกับภูเขาทอง


ความคิดเห็นที่ 14  เมื่อ 27 เม.ย. 11, 19:44

พระพุทธรูปทองคำ วัดหงส์รัตนาราม อยู่ฝั่งธนบุรี เป็นศิลปะสุโขทัย หมวดบริสุทธิ์

สร้างเมื่อพุทธศักราช ๑๙๖๓ ตรงกับปีเถาะ เดือน ๓ ขึ้น ๑ ค่ำ สมเด็จท้าวพระยาศรียศราชสร้างถวายเป็นพุทธบูชา


บันทึกการเข้า
หน้า: [1] 2 3
  พิมพ์  
 
กระโดดไป:  

Powered by SMF 1.1.21 | SMF © 2006, Simple Machines
Simple Audio Video Embedder

XHTML | CSS | Aero79 design by Bloc หน้านี้ถูกสร้างขึ้นภายในเวลา 0.078 วินาที กับ 20 คำสั่ง