เจ้าชายยอร์ช วอชิงตัน แห่งสยาม กรมพระราชวังบวรวิไชยชาญ วังหน้าพระองค์สุดท้าย

[siamese]

สาวไทยสมัยก่อนประกวดกันทีได้ขันน้ำพานรอง งดงามมากครับ

สำหรับผมแล้ว ปันจุเหร็จ ได้สืบทอดมายัง "ลิเกทรงเครื่อง" ซึ่งพระยาเพ็ชรปราณี ได้จัดการนำเครื่องละครไปประยุกต์เพื่อเล่นลิเกทรงเครื่อง ซึ่งเอกลักษณ์ที่เด่นนอกจากเสื้อผ้าลิเกแพรวพราวแล้ว ยังต้องมี ปันจุเหร็จ และใส่ยอดเข้าไป ห้อยพู่ข้าง งดงามมากครับ

[siamese]

มีของงามชิ้นน้อยในหุ่นวังหน้า มาให้คุณ siamese ดูอีกชิ้น   เป็นอุปกรณ์ประกอบการเล่นหุ่น   

อ.จักรพันธุ์บรรยายว่า คือธงสามเหลี่ยมทำด้วยกระดาษปิดทองเขียนสี    ริมธงด้านหนึ่งตัดเป็นกระหนกพลิ้วอย่างธงสะบัด ที่ติดอยู่ปลายงอนรถในภาพจิตรกรรมไทยประเพณี
ด้ามธงทำด้วยหวายเหลายอดเรียว สามารถดัดให้อ่อนโค้งได้   สันนิษฐานว่าเป็นงอนรถของราชรถหุ่น   น่าเสียดายว่าราชรถสูญหายไม่เหลือร่องรอย
เห็นแค่งอนรถ  ก็พอจะวาดภาพได้ว่าราชรถในหุ่นวังหน้า จะงามวิจิตรบรรจงสักแค่ไหน

ขอบคุณ อ.เทาชมพูที่นำงอนรถมาให้ชมเป็นบุญตา ทำให้นึกถึงเนื้อเพลงรำบำดาวดึงส์ ชมราชรถอิเหนา

"สมเด็จพระอัมรินทร์ปิ่นมงกุฎ   ทรงวชิราวุธธนูศิลป์
รักษาเทวสีมาเป็นอาจิณ       อสุรินทร์อรีไม่บีฑา
อันอินทรปราสาททั้งสาม      ทรงงามสูงเงื้อมกลางเวหา
สี่มุขหุ้มมาศสะอาดตา       ใบระกาแกมแก้วประกอบกัน
ช่อฟ้าช้อยเฟื้อยเฉี่อยชด     บราลีที่ลดมุขกระสัน
มุขเด็ดทองคาดกนกพัน      บุษบกสุวรรณชามพูนุท
ราชยานเวชยันต์รถแก้ว     เพริศแพร้วกำกงอลงกต
แอกงอนอ่อนสลวยชวยชด     เครือขดช่อตั้งบัลลังก์ลอย
รายรูปสิงห์อัดหยัดยัน     สุบรรณจับนาคหิ้วเศียรห้อย
ดุมพราววาววับประดับพลอย     แปรกแก้วกาบช้อยสะบัดบัง
เทียมด้วยสินธพเทพบุตร      ทั้งสี่บริสุทธิ์ดั่งสีสังข์
มาตลีอาจขี่ขับประดัง     ให้รีบรุดสุดกำลังดังลมพา"

ผมไม่มีภาพราชรถวังหน้ามาให้ชม มีแต่ราชรถวังหลวงย่อส่วนมาให้ชม เป็นของพระราชทานในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ถึงประธานาธิบดีสหรัฐอเมริกา ปัจจุบันอยู่ที่พิพิธภัณฑ์สมิทธโซเนียน

[เทาชมพู]

เสียดายไม่มีรูปราชรถของหุ่นวังหน้ามาให้ดู  ในหนังสือไม่ได้ลงรูปราชรถที่ทำใหม่ไว้   แต่คิดว่าคงจะหาดูได้ที่พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ
หุ่นตัวต่อไปที่นำมาให้ดูคือหุ่นอินทรชิต ถือศรนาคบาศ  ซ่อมออกมาแล้วงามมาก   

[siamese]

งดงามอีกแล้ว อินทรชิตนั้นเห็นแล้ว นึกถึงตอน อินทรชิตชุบหอกโมกขศักดิ์ กับ อินทรชิตแปลร่างเป็นพระอินทร์ทรงช้างเอราวัณ ไม่ทราบว่าหุ่นวังหน้าจะทำโครงร่างช้างเอราวัณหรือไม่ ซึ่งจัดตอนกระบวนทัพเทพ เทวา นางฟ้า นางสวรรค์ ต่างจับระบำรำฟ้อน ถ้ามีจริงคงอลังการน่าดูนะครับ

[เทาชมพู]

    น่าเสียดาย  ไม่มีตอนนี้ค่ะ
    นึกถึงการทำหุ่นวังหน้า คงเป็นเรื่องอลังการงานสร้างอย่างที่คุณ siamese เคยออกความเห็นไว้ก่อนหน้านี้    เข้าใจว่ากรมพระราชวังบวรวิไชยชาญคงได้ทรงออกแบบหุ่นไทยชุดนี้เอง   ลักษณะแตกต่างไปจากหุ่นวังหลวงซึ่งเป็นหุ่นใหญ่     
ความที่ทรงมีฝีมือทางการช่าง  กลไกการบังคับหุ่นชุดนี้จึงออกแบบได้ด้วยความชำนาญ  ผสมผสานกับฝีมือช่างวังหน้า  ในเมื่อเจ้านายทรงพระปรีชาทางด้านนี้  ขุนนางที่เข้ามาทำหุ่นก็คงถูกคัดเลือกมาแต่คนเก่งๆ  ยิ่งได้ทำงานละเอียดประณีตก็คงยิ่งชำนาญงานมากขึ้น

เมื่อออกแบบ ทำหุ่นเสร็จแล้ว  ส่งเข้าวังหน้าให้นางในช่วยกันตัดเย็บเสื้อผ้าและปักลวดลายบนผ้า   ถ้าย้อนเวลาไปได้ คงจะนั่งดูได้ทั้งวันไม่เบื่อ   แต่ถ้าต้องช่วยเย็บปักเอง  คงได้แค่เอาด้ายชุบกาวแล้วร้อยเข้าลูกปัดขนาดจิ๋ว    มากกว่านั้นก็หมดปัญญา
งานยิ่งเล็ก ยิ่งทำได้ยาก 

[เทาชมพู]

เอารูปยักษ์ชั้นเสนามาให้ดูอีกตัว  เป็นยักษ์ขี่ม้า     ชอบฝีมือออกแบบม้า รูปร่างหน้าตาและสัดส่วนดูมีชีวิตจิตใจ   เหมือนมีชีวิตด้วยตัวของมันเอง  ทั้งๆลักษณะเป็นกึ่งม้าของเล่น กึ่งม้าจริง    
ช่างวังหน้าไม่เว้นรายละเอียดเลยไม่ว่าหุ่นระดับพญายักษ์ หรือแม้แต่ม้าของยักษ์ระดับนายกอง   สังเกตจากบังโกลนม้า  เขียนลวดลายละเอียดบรรจงทุกตารางนิ้ว  

[:D :D]

พาหุ่นม้ามาให้ชมอีกตัวค่ะ ตัวนี้น่าจะมีบทแสดงเยอะนะคะ
ขาม้างอได้ทุกข้อเหมือนม้าจริงมากค่ะ
ลายที่บังโกลนก็วิจิตรบรรจงเหลือเกินนะคะ

[siamese]

ดูแล้วฤทธิแรงแข็งขัน เป็นอย่างยิ่ง

เครื่องป้องกันข้างม้า เรียกว่า เสโลห์นั้นเป็นเครื่องป้องกันข้างม้า ทำด้วยโลหะกลมๆหรือแผ่นหนังครึ่งวงกลมคล้ายโล่ห์ขนาดใหญ่ แขวนไว้บริเวณชายซี่โครงม้าทั้งสองด้าน ในขณะเดียวกันก็มักประกบไว้ข้างสัปคับช้างเพื่อป้องกันกลางช้างโดนทำร้ายอีกด้วย

[เทาชมพู]

รูปที่ดิฉันถ่ายมาจากหนังสือ  ไม่ค่อยชัด  จึงนำรูปจากบล็อคโอเคเนชั่น มาให้ดูแทน     อยากให้เห็นหุ่นวังหน้าที่ซ่อมเสร็จแล้ว เป็นงานศิลปะวิจิตรบรรจง  สมเป็นมรดกล้ำค่าของประเทศ

หุ่นตัวพระ



หุ่นตัวนาง

[เทาชมพู]

ทศกัณฐ์



หุ่นยักษ์ถือธง



ถามคุณ siamese ว่า เครื่องสวมศีรษะที่ยักษ์ตัวนี้สวม เรียกว่ามงกุฏน้ำเต้าหรือเปล่าคะ?
หรือเป็นผมทรงโองโขดง(โซงโขดง) ที่มีเครื่องรัดครอบไว้อีกที?

[siamese]

วันนี้มีโอกาสได้คุยกับ อ.จักรพันธุ์ ได้กราบสวัสดีท่านและท่านได้ให้ไปดูของต่างๆที่มูลนิธิจักรพันธุ์ แถวเอกมัย คงต้องไปสักวันครับ

สำหรับ อ.เทาชมพูถามเรื่องเครื่องประดับศีรษะของยักษ์ ก็คือ มงกุฎทรงน้ำเต้า หรือ เทริดยอดน้ำเต้า ครับ ซึ่งองค์ประกอบที่ทำให้เป็นมงกุฎนั้น ถูกพัฒนาให้งามขึ้นจากการไว้ทรงโองโขดง(โซงโขดง) โดยมีเส้นเดินข้างให้โค้งรับกับทรงผมที่พองนูนขึ้น และทำยอดแหลมปิดท้ายไว้บนสุด ส่วนด้านล่างเป็นองค์ประกอบเดียวกันคือ ประดับด้วยเกี้ยว

[siamese]

การไว้ผมมวยซ้อนกันจนสูง เหมือนผลน้ำเต้า เป็นทรงดั้งเดิมก่อนช่างไทยพัฒนารูปทรงให้สวยงาม

[เทาชมพู]

หาคำบรรยายไม่พบว่า ภาพนี้อาจารย์จักรพันธุ์ วาดจากวรรณคดีเรื่องไหน  เดาว่าเป็นพระลอ  กับลักษณวดี   ถ้าเป็นพระเพื่อนพระแพงคงมี ๒ คน 
ทั้งชายหญิงไว้ผมทรงโองโขดง   แต่ไม่ได้ขดเป็นมวยซ้อนเป็นชั้น   อย่างพระพุทธรูป   เหมือนตลบผมยาว รวบขึ้นไป แล้วทบผมให้เป็นทรงสูง เอาปลายผมรัดไว้อีกที

[siamese]

หาคำบรรยายไม่พบว่า ภาพนี้อาจารย์จักรพันธุ์ วาดจากวรรณคดีเรื่องไหน  เดาว่าเป็นพระลอ  กับลักษณวดี   ถ้าเป็นพระเพื่อนพระแพงคงมี ๒ คน 
ทั้งชายหญิงไว้ผมทรงโองโขดง   แต่ไม่ได้ขดเป็นมวยซ้อนเป็นชั้น   อย่างพระพุทธรูป   เหมือนตลบผมยาว รวบขึ้นไป แล้วทบผมให้เป็นทรงสูง เอาปลายผมรัดไว้อีกที

ผมทราบเบื้องต้นว่าภาพสีน้ำมันนี้ชื่อ "พระลอ-นางลักษณาวดี" เขียนเมื่อ พ.ศ. ๒๕๔๒ เป็นจินตนาการของ อ.จักรพันธุ์ที่ละมุนละเมียด เนียมอาย จ้องมอง จนลุ้นว่า "จะเอายังไงกันต่อ" 

[เทาชมพู]

หุ่นวังหน้ามีทั้งตัวเอก เช่นพระ นาง พญายักษ์   ไปจนยักษ์ระดับรองๆเช่นแม่ทัพนายกองฝ่ายลงกา    และลงไปอีกถึงตัวประกอบ พวกไพร่พลลิงและยักษ์ เรียกว่า เขนลิง เขนยักษ์
นำมาจากโอเคเนชั่น