เรือนไทย
ยินดีต้อนรับ ท่านผู้มาเยือน
กรุณา เข้าสู่ระบบ หรือ ลงทะเบียน
ส่งอีเมล์ยืนยันการใช้งาน?
ข่าว: การแนบไฟล์ กรุณาใช้ชื่อไฟล์ภาษาอังกฤษเท่านั้นครับ
หน้า: [1] 2
  พิมพ์  
อ่าน: 10851 ขุนนางวังหลัง
เทาชมพู
เจ้าเรือน
หนุมาน
*****
ตอบ: 33584

ดูแลเรือนไทย วิชาการ.คอม


เว็บไซต์
 เมื่อ 16 ก.พ. 11, 12:35

กระทู้นี้ ต่อมาจากกระทู้ ขุนนางวังหน้า

http://www.reurnthai.com/index.php?topic=4223.0

ขุนนางวังหลัง มีอยู่ในรัชกาลเดียวสมัยรัตนโกสินทร์    คือในรัชกาลที่ ๑   ซึ่งทรงสถาปนาสมเด็จพระเจ้าหลานเธอกรมหลวงอนุรักษ์เทเวศร  ขึ้นเป็นกรมพระราชวังบวรสถานพิมุข   หรือกรมพระราชวังหลัง   เมื่อสิ้นพระชนม์แล้ว ก็ไม่มีการแต่งตั้งเจ้านายพระองค์ใดขึ้นดำรงพระยศนี้อีก
เมื่อสิ้นกรมพระราชวังหลังแล้ว  ขุนนางวังหลังทั้งหลายในทำเนียบที่นำมาลงในกระทู้นี้ จะโอนไปสังกัดวังหลวง  หรือว่าหมดงานไปเสียเฉยๆ  ก็ยังหาหลักฐานไม่พบ    ฝากท่านผู้รู้ช่วยค้นคว้าหรือนำคำตอบมาลงให้ทราบทั่วกันด้วย จะเป็นพระคุณยิ่ง

ขอลงคำนำ พระนิพนธ์ในสมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพมาให้อ่าน ถึงประวัติของกรมพระราชวังบวรสถานพิมุข     ทรงเล่าว่ามีเพียง ๒ พระองค์ คือในสมัยพระเพทราชาพระองค์หนึ่ง และในรัชกาลที่ ๑ อีกพระองค์หนึ่ง
แต่วิกิพีเดีย เพิ่มไว้มากกว่านี้   กรุณาหาอ่านได้ในอินเทอร์เน็ต

การสะกดชื่อ  กรมพระราชวังบวรสถานพิมุข  แตกต่างกันไป บางแห่งสะกดว่า สถานภิมุข     ดิฉันคิดว่า "สถานพิมุข" น่าจะถูกต้อง   เพราะ พิ แปลว่า ไม่   มุข แปลว่า หน้า   พิมุข = ไม่ใช่หน้า  ก็คือ หลัง นั่นเอง


บันทึกการเข้า
เทาชมพู
เจ้าเรือน
หนุมาน
*****
ตอบ: 33584

ดูแลเรือนไทย วิชาการ.คอม


เว็บไซต์
ความคิดเห็นที่ 1  เมื่อ 16 ก.พ. 11, 12:37

.


บันทึกการเข้า
เทาชมพู
เจ้าเรือน
หนุมาน
*****
ตอบ: 33584

ดูแลเรือนไทย วิชาการ.คอม


เว็บไซต์
ความคิดเห็นที่ 2  เมื่อ 16 ก.พ. 11, 13:09

ทำเนียบขุนนางวังหลัง  ไม่ลงศักดินาไว้ จึงไม่ทราบว่าน้อยกว่า หรือเท่ากันกับวังหน้า     
บรรดาศักดิ์สูงสุดแค่พระ  ไม่มีขุนนางวังหลังที่เป็นชั้นพระยา
แบ่งใหญ่ๆเป็นฝ่ายพลเรือน และทหาร
ฝ่ายพลเรือนมีจตุสดมภ์เช่นเดียวกับวังหลวง และวังหน้า
ฝ่ายพลเรือนมีกรมมหาดไทยเป็นกรมใหญ่   เจ้ากรม มีบรรดาศักดิ์เป็น "พระวิเสฏยากร"   สมเด็จกรมพระยาดำรงฯ สันนิษฐานว่า น่าจะเป็น " พระวิเศษแสนยากร"

ตัวสะกดในทำเนียบ เป็นอย่างที่สมเด็จฯ ทรงว่าไว้ คือวิปลาศคลาดเคลื่อนจากคำที่ถูกต้อง     คงเป็นเพราะในสมัยที่จดลงไป  การสะกดยังลักลั่น   แล้วแต่อาลักษณ์จะเขียนว่าอะไร   ไม่มีฉบับมาตรฐานลงตัวกันแน่นอน
บรรดาศักดิ์บางชื่อ อ่านแล้วก็งง  บางชื่อพอเดาได้
หมื่นอัศดอรภักดี  น่าจะเป็น อัศดรภักดี
แต่  หมื่นพรากอร   ยังเดาไม่ถูก  คงต้องวานคุณเพ็ญชมพูและท่านอื่นๆที่สนใจภาษาไทย  ช่วยกันถอดรหัสออกมาอีกที


บันทึกการเข้า
เทาชมพู
เจ้าเรือน
หนุมาน
*****
ตอบ: 33584

ดูแลเรือนไทย วิชาการ.คอม


เว็บไซต์
ความคิดเห็นที่ 3  เมื่อ 16 ก.พ. 11, 13:58

จตุสดมภ์วังหลัง


บันทึกการเข้า
เทาชมพู
เจ้าเรือน
หนุมาน
*****
ตอบ: 33584

ดูแลเรือนไทย วิชาการ.คอม


เว็บไซต์
ความคิดเห็นที่ 4  เมื่อ 16 ก.พ. 11, 17:29

กรมต่อมา


บันทึกการเข้า
เทาชมพู
เจ้าเรือน
หนุมาน
*****
ตอบ: 33584

ดูแลเรือนไทย วิชาการ.คอม


เว็บไซต์
ความคิดเห็นที่ 5  เมื่อ 16 ก.พ. 11, 17:41

กรมสำคัญคือกรมคลังมหาสมบัติ  เจ้ากรมคือพระไทยสวรรย์    สมเด็จกรมพระยาดำรงฯ ทรงสันนิษฐานว่าน่าจะเป็นพระมเหศวรรย์
ส่วนกรมอื่นๆกรมพระคลังราชการ  กรมพระคลังสินค้า  กรมคลังใน กรมคลังสุพรัต (กรมคลังศุภรัตน์?)  เจ้ากรมเป็นคุณหลวง   ชื่อกรมไม่ค่อยตรงกับวังหน้านัก
ส่วนกรมมหาดเล็ก มีนายเวรเป็นคนกำกับดูแล   เป็นมหาดเล็กหุ้มแพรระดับ "นาย" แบบเดียวกับวังหน้า แต่คนละชื่อกัน

ฝ่ายทหาร  ซึ่งคู่กับฝ่ายพลเรือน    มีกรมกลาโหม เจ้ากรมเป็นคุณพระ ชื่อพระสมุทะโยธา  มีกรมอาษาซึ่งเป็นกรมเล็กกรมเดียว
แต่กรมพระตำรวจใหญ่กว่า และแยกเป็นหลายกรม
กรมเรือมีกรมเล็กๆกรมเดียว
มีกรมทหารใน และกรมทนายเลือก   ชื่อท้ายสุดเห็นจะเป็นกรมเลือกทนายรับใช้่มาประจำในหน่วยงานกระมัง?

สรุปว่า ทำเนียบขุนนางวังหลัง น้อยกว่าทำเนียบขุนนางวังหน้า    กรมต่างๆก็มีน้อยกว่า    รายชื่อขุนนางทั้งหลายก็ไม่คุ้นหู  อาจเป็นได้ว่าเมื่อสิ้นวังหลังแล้ว    ขุนนางเหล่านี้ที่หมดตัวไปก็ไม่มีการตั้งใหม่ หรืออาจไม่มีใครมาแทน  นอกจากตำแหน่งสำคัญๆบางตำแหน่งอาจมีคนมาสืบทอดกันได้อยู่
แต่ว่าย้ายไปรับราชการในวังหลวงแทน
บันทึกการเข้า
art47
องคต
*****
ตอบ: 739


ความคิดเห็นที่ 6  เมื่อ 16 ก.พ. 11, 17:57

กรมทนายเลือก   ชื่อท้ายสุดเห็นจะเป็นกรมเลือกทนายรับใช้่มาประจำในหน่วยงานกระมัง?

ไม่ใช่ดอกครับอาจารย์เทา
กรมทนายเลือกในสมัยก่อน เป็นกรมที่สังกัดโดยนักมวยครับ
เหมือนเป็นราชองครักษ์ประเภทหนึ่งที่เก่งเรื่องหมัดมวย สำหรับป้องกันพระเจ้าแผ่นดิน
ตั้งเป็นกรมขนาดกลาง เช่นของวังหลวง มีกรมทนายเลือกหอกซ้ายขวา
เจ้ากรมเป็นขุนภักดีอาสา ขุนโยธาภักดี นาคนละ 600

ในพระราชพงศาวดารรัชกาลที่ 1 ก็มีเขียนถึง เรื่องฝรั่งเข้ามาพนันชกมวย
ที่ว่ากรมพระราชวังบวรจัดให้ "หมื่นผลาญผู้หนึ่งเป็นทนายเลือกในพระราชวังหน้า รูปกายลำสันฝีมือมวยดีกว่าพวกมวยมั้งสิ้น"
ออกไปชกกับฝรั่งกำปั่นเรือฝรั่งเศส วางเงินเดิมพัน 50 ชั่ง ชกที่พระราชวังหลวง
แต่เพราะฝรั่งโกง เพราะเข้าช่วยกัน 2 คนพี่น้อง กรมพระราชวังบวรทรงไม่ยอม ถีบฝรั่งคนพี่ล้มลง
แล้วพวกทนายเลือกที่เหลือก็วิ่งเข้ามารุมฝรั่งจนเจ็บป่วย ต้องพระราชทานหมอนวดหมอยาให้ไปรักษาพยาบาล
บันทึกการเข้า
เทาชมพู
เจ้าเรือน
หนุมาน
*****
ตอบ: 33584

ดูแลเรือนไทย วิชาการ.คอม


เว็บไซต์
ความคิดเห็นที่ 7  เมื่อ 16 ก.พ. 11, 19:34

^
เดาห่างไปหลายโยชน์   เศร้า

ขอเปรียบเทียบตำแหน่งของขุนนางทั้งสามวัง ค่ะ

ฝ่ายมหาดไทยและกลาโหม
วังหน้า                                     วังหลวง                    วังหลัง           
พระยาจ่าแสนยากร                      สมุหนายก                  พระวิเสฏยากร หรือพระวิเศษแสนยากร เจ้ากรม
พระยากลาโหมราชเสนา                สมุหกลาโหม

                           จตุสดมภ์
วังหน้า                                    วังหลวง                                      วังหลัง
                             วัง
พระยามณเฑียรบาล                     เจ้าพระยาธรรมาธิกรณ์                พระพิทักษราชถาน   
                            เวียง
พระยาพิไชยบุรินทรา                    เจ้าพระยายมราช                       พระบูเรนบุรียบาล
                            คลัง
พระยาไกรโกษา                         เจ้าพระยาพระคลัง                     พระศรีโกษา
                            นา
พระยาเกษตรรักษา                     เจ้าพระยาพลเทพ                      พระศรีสุทาฬส หรือพระศรีสุทธาโภชน์
บันทึกการเข้า
กะออม
พาลี
****
ตอบ: 222


ความคิดเห็นที่ 8  เมื่อ 17 ก.พ. 11, 07:18

เรียน  อาจารย์เทาชมพู

หมื่นพรากอร  น่าจะหมายถึง หมื่นพลากร  (ฝ่ายทหาร?) ได้หรือไม่คะ
บันทึกการเข้า
art47
องคต
*****
ตอบ: 739


ความคิดเห็นที่ 9  เมื่อ 17 ก.พ. 11, 08:53

เรียน  อาจารย์เทาชมพู

หมื่นพรากอร  น่าจะหมายถึง หมื่นพลากร  (ฝ่ายทหาร?) ได้หรือไม่คะ

คิดเห็นเช่นเดียวกับคุณกะออมครับ

ทั้งยังมีชื่ออื่นๆ อีก เช่น
พระบูเรนบุรียบาล เจ้ากรมเมือง น่าจะเป็น พระบุรินทร์บุรีบาล
หลวงวิเชียรไพรไพรชล กรมวัง น่าจะเป็น พระวิเชียรไพชยนต์
ขุนหัษไทพิทักษ์ กรมเมือง น่าจะเป็น ขุนหฤทัยพิทักษ์
บันทึกการเข้า
เทาชมพู
เจ้าเรือน
หนุมาน
*****
ตอบ: 33584

ดูแลเรือนไทย วิชาการ.คอม


เว็บไซต์
ความคิดเห็นที่ 10  เมื่อ 17 ก.พ. 11, 09:24

เห็นด้วยกับทั้งคุณกะออมและคุณ art ค่ะ
มีชื่ออื่นๆอีกไหมคะ


บันทึกการเข้า
เพ็ญชมพู
หนุมาน
********
ตอบ: 12599



ความคิดเห็นที่ 11  เมื่อ 17 ก.พ. 11, 11:11

กรมมาลาภูษา # ๔  

คำว่า "มาลาภูษา" รัชกาลที่ ๔ ท่านทรงเคืองนัก หาำกใครใช้คำนี้ ทรงมีประกาศออกมาฉบับหนึ่ง ชื่อ "ประกาศเตือนสติในคำที่เรียกภูษามาลา และวัดพนัญเชิง" มีข้อความดังนี้

ภูษามาลาคำนี้เรียกมาแต่บุรมบุราณ ก็จะกลับเอาต้นเป็นปลายเรียกว่า มาลาภูษา กีดหูนัก เหมือนจะไปเรียก มหาดไทยว่า ไทยมหาด กระลาโหม จะไปเรียกวา โหมกระลา ฟังไม่ได้เลย เพราะอย่างนั้นให้คงเรียกว่า ภูษามาลา ตามเดิม อย่าเรียกว่า มาลาภูษา กลับหน้าเป็นหลังเลยเป็นอันขาด ถ้าใครอยากเรียกอย่างนั้นอยู่ก็ให้ผูกคอตาย เชือดคอตาย ฤๅกินยาตายไปเสียให้พ้นเมืองมนุษย์เถิด ไปเรียกอยู่ในเมืองผีให้สบาย

 ยิงฟันยิ้ม
บันทึกการเข้า
เพ็ญชมพู
หนุมาน
********
ตอบ: 12599



ความคิดเห็นที่ 12  เมื่อ 17 ก.พ. 11, 11:59

เห็นเลขสวยเลยบันทึกไว้ให้คุณเทาชมพูพิจารณา

 ยิงฟันยิ้ม


บันทึกการเข้า
เทาชมพู
เจ้าเรือน
หนุมาน
*****
ตอบ: 33584

ดูแลเรือนไทย วิชาการ.คอม


เว็บไซต์
ความคิดเห็นที่ 13  เมื่อ 17 ก.พ. 11, 19:26

^
เลขสวยจริงๆ แต่ไม่ใช่เลขเด็ดนะคะ  บอกไว้ก่อน

มีชื่อมาฝากให้ท่านทั้งหลาย ช่วยแก้เป็นการบ้าน

กรมนา 
หลวงสุทัศนธันยา   =  หลวงสุทัศนธัญญา ?
หลวงวิเศษษาลี     =  หลวงวิเศษสาลี ?

กรมสัสดี
หลวงทยารโยธา     = หลวงทะยานโยธา , หลวงทหารโยธา ?
ขุนนาศพิชิต          = ขุนนาถพิชิต?
บันทึกการเข้า
art47
องคต
*****
ตอบ: 739


ความคิดเห็นที่ 14  เมื่อ 17 ก.พ. 11, 19:44


มีชื่อมาฝากให้ท่านทั้งหลาย ช่วยแก้เป็นการบ้าน

กรมนา 
หลวงสุทัศนธันยา   =  หลวงสุทัศนธัญญา ?
หลวงวิเศษษาลี     =  หลวงวิเศษสาลี ?

กรมสัสดี
หลวงทยารโยธา     = หลวงทะยานโยธา , หลวงทหารโยธา ?
ขุนนาศพิชิต          = ขุนนาถพิชิต?


กรมนาผมก็คิดเหมือนกับอาจารย์เทา
ส่วนกรมสัสดี
หลวงทยารโยธา ผมคิดว่าเป็น หลวงทวยหาญโยธา
บันทึกการเข้า
หน้า: [1] 2
  พิมพ์  
 
กระโดดไป:  

Powered by SMF 1.1.21 | SMF © 2006, Simple Machines
Simple Audio Video Embedder

XHTML | CSS | Aero79 design by Bloc หน้านี้ถูกสร้างขึ้นภายในเวลา 0.081 วินาที กับ 19 คำสั่ง