วิธีแต่งร้อยกรองของไทย

[เทาชมพู]

หลายคนในนี้ถ้านึกสนุก อยากจะแต่งสักวาอย่างในกระทู้ href='http://vcharkarn.com/snippets/board/show_message.php?dtn=dtn5&number=423'
target='_blank'>http://vcharkarn.com/snippets/board/show_message.php?dtn=dtn5&number=423
/>
ดิฉันขอนำแบบแผนการแต่งมาลงเป็นแนวทางค่ะ



กลอนสักวา  
แบบแผนเหมือนกลอนสุภาพ  ขึ้นต้นด้วย สักวา  และบทสุดท้าย จบด้วย เอย
/>


สักวา ๐๐    ๐๐ก.............๐๐ก  ๐๐ ๐๐ข

๐๐๐ ๐๐  
๐๐ข..............๐๐ข  ๐๐ ๐๐ค

๐๐๐ ๐๐    ๐๐ง..............๐๐ง   ๐๐
๐๐ค

๐๐๐  ๐๐   ๐๐ค..............๐๐ค   ๐๐ ๐๐เอย


/>
ที่เขียนเป็นตัวอักษร คือการสัมผัสคำค่ะ  อักษรเดียวกันคือคำที่สัมผัส
สระหรือเสียงเดียวกัน



คำในแต่ละบาท(หมายถึงวรรค) อาจเป็น ๘
หรือ ๙ ก็ได้

และการสัมผัส อาจสัมผัสคำที่ ๓ หรือ ๕ (หรือ๖)
ในบาทต่อไปก็ได้



ที่คนแต่งมือใหม่มองข้ามกันมาก
คือไม่มีสัมผัสระหว่างบท

ทั้งที่กลอนชนิดไหนก็ตาม ไม่ว่ากลอนเสภา
กลอนบทละคร กลอนสักวา ดอกสร้อย  ทุกชนิดจะต้องมีการสัมผัสระหว่างบท  
ตรงตัวอักษร " ค" น่ะค่ะ

ไม่ใช่ว่าจบบทแล้วขึ้นบทใหม่
ก็จะไปใช้คำใหม่ไม่สัมผัสกับบทเก่าอีก มันจะสะดุด
ไม่คล้องจองขาดความรื่นหูระหว่างบทต่อบทค่ะ


/>
สักวาที่นิยมกันมี ๒ บทจบ แต่เดี๋ยวนี้บางคนก็อาจจะยืดเป็น ๓ -๔ บทก็ได้  
เล่นกันสนุกๆ



ขออนุญาตคุณสร้อยจันทร์ แห่งถนนนักเขียน
ยกสักวาของคุณมาเป็นตัวอย่างนะคะ



สักวาบานบุรี
/>


สักวาบานบุรีเรืองเหลืองเด่น
/>
สายลมเย็นโบกผ่านสะท้าน ไหว
/>
ไม่รู้หรือลมล้อไม่จริงใจ

ดูซิไปไหวหวั่นพรั่น
ฤดี

ยามฤดูผ่านกาลมาถึงหนาว
/>
อกเจ้าร้าวแรงรอนอ่อนเหลือที่
/>
ดอกปลิวร่วงพริ้วหายสายนที
/>
บานบุรีเหลืองเด่นไม่เห็น เอย.



จากคุณ :
สร้อยจันทน์ - [1 พ.ย. 11:32:34]

[แจ้ง ใบตอง]

ขอบคุณคุณเทาชมพูครับ เพิ่งรู้ว่าสักวาเค้าแต่งกันแค่สองสามบท ผมแต่งไปเป็นสิบ

ขอเสริมของคุณเทาชมพูนิดนึง ถ้าจะให้กลอนที่แต่งออกมาไพเราะยิ่งขึ้น นอกจาก

จะมีสัมผัสนอกที่คุณเทาชมพูบอกแล้ว ควรจะมีสัมผัสในด้วยครับ สัมผัสในมีทั้งสัมผัส

พยัญชนะหรือสระในแต่ละบาท  เช่น



ถึงบางบอน ย้อนคิด ถึงเรื่องเก่า     (บอน สัมผัสกับ ย้อน)

โบราณเล่า ว่าบอน ซ่อนไม่ได้           (บอน สัมผัสกับซ่อน)

มันคันยิบ คันยับ จับหัวใจ               (คันยิบ คันยับ เป็นการเล่นคำ / ยับ สัมผัสกับจับ)

ถ้าพูดออก บอกได้ ก็หายคัน            (ออก สัมผัสกับบอก)



อีกอย่างหนึ่งที่คุณครูภาษาไทยสอนผมเมื่อสมัยมัธยมท่านแนะว่า หากจะให้

กลอนที่เราแต่งมีความไพเราะ (เมื่อนำไปร้องเป็นทำนองเสนาะ) คำสุดท้ายของบาทที่สอง

ควรจะผันด้วยเสียงจัตวา เพราะจะเข้ากับเสียงเอื้อนพอดี เช่น



อย่าเสียศีล กินสินบน ขนเงินหลวง

อย่าล่อล่วง โกงเงินราษฎร์ ขาดขยัน     (ขยัน เสียงจัตวา)

หนักก็เอา เบาก็ทำ ประจำวัน

ยุติธรรม์ ขันติเลิศ ประเสริฐแล





กลอน สองบทข้างต้น ผมลอกมาจากเว็บนี้ครับ



http://thaiarc.tu.ac.th/host/thaiarc/poetry/' target='_blank'>http://thaiarc.tu.ac.th/host/thaiarc/poetry/



มีรายละเอียดเกี่ยวกับการแต่ง โคลง ฉันท์ กาพย์ กลอน ร่าย อยู่เยอะทีเดียว

[เทาชมพู]

ขอบคุณค่ะคุณแจ้งที่มาช่วยอธิบายเพิ่ม
เรื่องสัมผัสนอกสัมผัสใน และเสียงวรรณยุกต์ที่ลงในแต่ละบาท เป็นเรื่องซับซ้อนหนักขึ้นไปสำหรับมือสมัครเล่น
อย่าเพิ่งท้อนะคะ  พอแต่งชินแล้วจะง่ายมากค่ะ

การแข่งที่ยากยิ่งในประวัติสักวาไทย  เกิดในสมัยรัชกาลที่ ๔
เป็นทีมของเจ้านาย   จำได้คลับคล้ายคลับคลาว่าคุณพุ่ม บุษบาท่าเรือจ้าง ร่วมวงด้วย
แต่งกันทีมละ ๒ บาท(คือ  ๒ วรรค)  แล้วแกล้งให้ลงท้ายยากที่สุด เพื่ออีกฝ่ายจะได้ต่อกันเหงื่อแตกกว่าจะลงตัว
(ทีมแรก)
สักวาระเด่นมนตรี
จรลีเลยลงสรงในสระ
(ทีมที่สอง)
แกว่งพระหัตถ์ดัดพระองค์ทรงชำระ
แล้วเรียกพระอนุชามากระซิบ
(ทีมที่สาม)
โน่นกอบัวมีดอกเพิ่งออกฝัก
จงไปหักมาแต่ตัวฝักบัวดิบ
(ทีมที่สี่)
นั่นอะไรอยู่ไกลไปลิบลิบ
(ทีมที่ห้า)
ให้ข้างในไปหยิบมาเถิดเอย)

อาจจะมีคำผิดเพี้ยนไปบ้าง   เพราะไม่มีหนังสือ  ฟังจากผู้ใหญ่เล่าตอนเด็กๆค่ะ

[ก.แก้ว]

ทราบทฤษฎีแล้วน่าจะลองฝึกปฏิบัตินะคะ
ลองทำแบบฝึกหัดดู
ใครคิดได้หลากหลายให้บอกมา

โปรดเติมคำในช่องว่างค่ะ

มามะมาเลยอย่าเฉย......
คุณเทาฯ......เชิงชั้นหมั่นฝึก.....
คิดสร้างสรรค์บันดาลใจได้.......
นำมา......อ่านกันมันส์คารม
คุณแจ้งมาว่ากลอนสอนสัมผัส
ถ้าใคร.....ก็เติมเพิ่ม.......
ประสานคำฉ่ำใสในอารมณ์
ได้......สมใจในเชิงกลอน

ลองดูนะคะ ที่ที่เว้นไว้อาจเติม
ได้มากกว่า ๑ คำ ถ้าอ่านแล้วรื่นหู
หรือจะเป็นคำที่มี ๒ พยางค์ก็ได้ค่ะ

[ก.แก้ว]

ว้าย!หน้าแตก เผลอไปค่ะ ลืมไปว่า
เป็นสักวา
แบบฝึกหัดขอเปลี่ยนวรรคแรกและวรรคสุดท้ายเป็นดังนี้ค่ะ

สักวามาเลยอย่าเฉย......
............................
ได้.......สมใจมาไวเอย

ให้อภัยคนเฉิ่มด้วยค่ะ

[ภูมิ]

มามะมาเลยอย่าเฉย"รอน"
คุณเทาฯ"สอน"เชิงชั้นหมั่นฝึก"ฝน"
คิดสร้างสรรค์บันดาลใจได้"คิดค้น"
นำมา"ชน"อ่านกันมันส์คารม
คุณแจ้งมาว่ากลอนสอนสัมผัส
ถ้าใคร"ถนัส" ก็เติมเพิ่ม"ประสม"
ประสานคำฉ่ำใสในอารมณ์
ได้"ลับคม"สมใจในเชิงกลอน

เฉยชอน เฉยรอน ไม่รู้ตัวไหนดีกว่ากัน

ผมคลับคล้ายคลับคลาเคยเรียนมาว่าสักวาปกติใช้กับชมธรรมชาติ
มาแต่งกระเซ้ากันดูแปลกๆนะครับ

[ภูมิ]

มือไวไปหน่อย  ส่งไปซะแล้ว

ที่จะเขียนต่อคือ เมื่อก่อนเคยดูรายการทีวีรู้สึกจะชื่อเวทีวาที
มีให้ต่อกลอน  โดยบอกแต่หัวข้อกับคําสัมผัสพอครบ
ก็เปิดมาอ่านกันถ้าต่อติดกันเป็นเรื่องเป็นราวก็จะได้รางวัล
มาเล่นกันบ้างไหมครับ

[เทาชมพู]

ถ้าคุณภูมิจะชวนเล่น  ลองตั้งกระทู้ใหม่ไหมล่ะคะ  แยกต่างหากจากกระทู้ลิเก  ที่กำลังเผ็ดมันกันอยู่ตอนนี้
อาจจะได้หลายคนเข้าไปร่วมเล่นด้วย
การเล่นดอกสร้อยสักวา ที่โต้ตอบกันระหว่างหญิงชาย เกี้ยวพาราศี มีมานานแล้วค่ะ    ตั้งแต่ปลายอยุธยา
ต่อมาก็วิวัฒนาการเป็นแซวการเมือง  แซวกันเอง  แสดงปฏิภาณของทั้งสองฝ่าย
ม.ร.ว. คึกฤทธิ์ ปราโมช สมัยหนุ่มๆเล่นสักวาแซวแบบนี้เก่งมาก  
แต่ในตำราแบบเรียนมักจะยกตัวอย่างสักวาที่เรียบร้อยน่าฟังมาเป็นส่วนใหญ่   อย่างที่คุณภูมิอ่านละค่ะ

[พวงร้อย]

ขอบคุณคุณเทาฯมากค่ะ  ได้เรียนฉันทลักษณ์ไปด้วยเลย  ดีจังค่ะ  เกิดมาไม่เคยแต่งร้อยกรองจนจับพลัดจับผลูมาเล่นยี่เกเรือนไทย  ถึงได้รู้ว่าตัวเองพอจะมีพรสวรรค์ในด้านเป็นตัวจำอวดกะเขาบ้าง  อิอิ  มีลายแทงให้แกะไปด้วยอย่างนี้  จะได้เข้าทางเร็วหน่อย

[เทาชมพู]

ดิฉันลืมไปแล้วว่าแบบแผนการแต่งลิเกเป็นยังไง
ถ้าคุณพวงร้อย หรือท่านอื่นในที่นี้นึกออก
ช่วยนำมาลง ให้รู้แนวกันสักหน่อยได้ไหมคะ

[พวงร้อย]

รู้สึกป้าหนอนอาจจะเซฟไว้นะคะ  คราวก่อนเอามาแปะให้ที่ถนนฯให้จนดิฉันดำนำ้รอดตัวได้  แต่ไม่ได้เซฟไว้ค่ะ แหะๆ
ขออภัย  ต้องถามหาเอาจากป้าหนอนเอาแล้วค่ะ

[เทาชมพู]

เสน่ห์ของกลอนคือความกลมกลืนรื่นหู เกิดจากการสร้างสัมผัสในในแต่ละวรรคของกลอน ให้เห็นระหว่างจังหวะคำ
คือ
๐๐๑  ๑๒ ๐๒๓............๐๐๓ ๓๔ ๐๔๐
ตัวเลขที่เหมือนกันคือการสัมผัสกันค่ะ
แล้วสอน ว่า   อย่าไว้ใจมนุษย์

ถ้าหากว่าเลือกได้  การสัมผัสระหว่างคำที่ ๕ ๖  หรือ ๖ ๗  จะอ่านรื่นหูกว่าสัมผัสของคำที่ ๓ และ ๔
ซ่อนกลิ่น ส่ง กลิ่น  ประทิ่นแกม...........เหมือนกลิ่นแก้ม  โฉม ยง เมื่อ ส่งตัว  

การส่งรับสัมผัสระหว่างวรรค  คำสุดท้ายของวรรคที่ สองนิยมใช้เสียงจัตวามากที่สุด   รองลงมาคือเสียงเอก และโท  ไม่นิยมเสียงวรรณยุกต์ตรี
ลำดวนเอ๋ย จะด่วน ไปก่อนแล้ว.........ทั้งเกดแก้ว พิกุล ยี่สุ่นศรี

ส่วนวรรคที่สาม  คำสุดท้ายนิยมรับด้วยเสียงสามัญ   รองลงมาคือเสียงตรี    ไม่นิยมเสียงเอก หรือโท
จะโรยร้าง ห่างสิ้น กลิ่นมาลี ........จำปีเอ๋ย กี่ปี จะมาพบ

[ภูมิ]

คุณก.แก้ว อย่าลืมกลับมาเฉลยการบ้านด้วยนะครับ

[ก.แก้ว]

คุณภูมิเป็นนักเรียนที่น่ารักมากค่ะ ติดตาม
ถามการบ้านด้วยความเอาใจใส่ ขออภัยที่เพิ่งเข้ามาอ่านค่ะ
คุณภูมิเติมคำสัมผัสนอกได้ถูกต้องทั้งหมดแต่
ควรระวังในวรรคที่ 3 เสียงวรรณยุกต์ในคำสุดท้ายของวรรคที่ 3 นิยมให้เป็นเสียงสามัญค่ะ
คุณภูมิเติมมาว่า
คิดสร้างสรรรค์บันดาลใจได้"คิดค้น"
คำว่า "ค้น" เป็นเสียงตรีจึงทำให้การอ่านไม่ไพเราะรื่นหูเท่าที่ควร
ส่วนในวรรคแรกจะเติมว่า เฉยรอน หรือ เฉยชอน ความหมายอาจต้องคิดนานจึงจะเข้าใจ
อีกคำหนึ่งคือ "ถนัส" แท้จริงคือ "ถนัด" ใช่ไหมคะ  ขอชมวรรคสุดท้ายค่ะ
ได้ "ลับคม" สมใจในเช้งกลอน
เลือกใช้คำได้เฉียบดีค่ะ
จะลองแก้ไหมคะ ถ้าแก้กรุณาแก้วรรคต้นเป็นสักวา และจบด้วยเอย  ขอบคุณค่ะ

[ภูมิ]

วรรคที่ 3 เสียงตรีก็ใช้ได้นะครับ ไม่แปร่งหรอก ผมว่า
ในกรณีที่เป็นสัมผัสคําตาย วรรค๓ ลงด้วยเสียงตรีก็มาก

หน้าแตกเลย ถนัด พิมพ์ผิด

ผมอยากรู้ว่าตอนเเรกคุณก.แก้วแต่งไว้อย่างไร
โดยเฉพาะตรงคู่เเรก เฉยรอน กับ สอน
จริงๆผมก็ไม่อยากจะใช้หรอกครับแต่นึกคําดีๆไม่ออก
ถ้าไม่ใช้ "สอน" ก็ไม่รู้เหมือนกันว่าจะให้คุณเทาฯมาทําอะไรกับกลอนดี :-)