คำถามข้อที่ ๑. ถ้าเอ่ยถึงประติมากรรมที่เกี่ยวกับเรื่องรามเกียรติ์แล้ว
หลายคนคงนึกถึงประติมากรรมรูปปั้นยักษ์ที่ประตูทางเข้าในวัดพระศรีรัตนศาสดาราม
คำถามคือ รูปปั้นยักษ์ที่ประตูทางเข้าในวัดพระศรีรัตนศาสดารามในปัจจุบัน มีทั้งหมดกี่ตน
จงบอกชื่อ ลักษณะรูปร่าง สี เครื่องแต่งกายของยักษ์แต่ละตน
พร้อมจับคู่และบอกตำแหน่งประตูที่ยักษ์แต่ละคู่ยืน ยังไม่หมดเท่านั้น
จงเล่าด้วยว่า ในการบูรณะปฏิสังขรณ์วัดพระศรีรัตนศาสดารามในสมัยรัชกาลที่ ๕
มีเจ้านายพระองค์ใดบ้างที่ทรงรับหน้าที่บูรณะและสร้างรูปปั้นยักษ์
(ตอบให้ครบนะครับ)
คำตอบ
ยักษ์ที่ประตูทางเข้าวัดพระศรีรัตนศาสดารามมี 12 ตน 6 คู่
คู่แรก สุริยาภพ กายสีแดงชาด สวมมงกุฎยอดกาบไผ่ สวมแหวนทอง ๑ วง บุตรท้าวจักรวรรดิ แห่งกรุงมลิวัน
กับ อิทรชิต กายสีเขียว ปากขบตาโพลง เขี้ยวคุด ชฎายอดกาบไผ่ บุตรทศกัณฐ์ แห่งกรุงลงกา
ประตูด้านทิศตะวันออก (ประตูเกยเสด็จหน้า)
คู่สอง มังกรกัณฑ์ กายสีเขียว ปากขบตาจระเข้ สวมมงกุฎยอดนาค บุตรพญาขร พญายักษ์แห่งโรมคัล
กับ วิรุฬหก กายสีขาบหรือสีน้ำเงินแก่ นัยน์ตาเหมือนจระเข้ ปากแสยะตาโพลง สวมมงกุฎยอดนาค พญารากษส แห่งมหาอันธกาลนคร
ประตูหน้าพระอุโบสถ
คู่สาม ทศคิรีธร กายสีหงดิน หรือสีหม้อใหม่ ปากขบตาจระเข้ สวมมงกุฎกาบไผ่ ปลายจมูกเป็นงวงช้าง บุตรทศกัณฐ์กับนางช้าง
กับ ทศคิรีวัน กายสีเขียว ปลายจมูกเป็นงวงช้าง บุตรทศกัณฐ์ พี่น้องฝาแฝดกับทศคิรีธร
ประตูทิศใต้หลังพระอุโบสถ ติดกับประตูที่ผ่านเข้าไปในเขตพระราชฐานชั้นกลาง
คู่สี่ จักรวรรดิ พญายักษ์ผู้ครองกรุงมลิวัน กายสีขาว ๔ เศียร สวมมงกุฎยอดหางไก่ สวมแหวนประดับนิ้วก้อยขวาหนึ่งวง
กับ อัศวมารา หรือเรียกอีกอย่างหนึ่งว่าอัศวกรรณมาราสูร กายสีม่วงแก่ เศียร ๒ ชั้นสวมมงกุฎยอดหางไก่ สวมแหวนประดับ ๒ วง พญายักษ์ครองเมืองดุรัม
ประตูพระฤษีด้านหลังพระอุโบสถ
คู่ห้า ทศกัณฐ์ หรือพญาราพณ์ กายสีเขียว ใบหน้ามี ๓ ชั้น ชั้นแรกเป็นหน้าปกติ ๑ หน้า และมีหน้าเล็กๆ ตรงท้ายทอยอีก ๓ หน้า ชั้นที่ ๒ เป็นหน้าเล็กๆ ๔ หน้า เรียง ๔ ด้าน ชั้นที่ ๓ เป็นหน้าพรหมด้านหน้า และหน้ายักษ์ด้านหลัง ทุกหน้าจะมีลักษณะ ปากแสยะตาโพลง สวมมงกุฎยอดชัย พญายักษ์เจ้ากรุงลงกา
กับ สหัสเดชะ กายสีขาว ปากแสยะโพลง สวมมงกุฎยอดชัย ใบหน้ามีสีขาว และเรียงหน้าเป็น ๔-๕ ชั้น ชั้นแรกเป็นหน้าปกติ ๑ หน้า และหน้าเล็กๆ เรียงกัน ตรงท้ายทอยด้านหลัง ๓ หน้า ส่วนชั้นที่ ๒ ๓ และ ๔ ทำเป็นหน้าเล็กๆ เรียงลดหลั่นกันไป ชั้นสุดท้ายหน้าพรหม พญารากษส ครองเมืองปางตาล
ประตูหลังพระศรีรัตนเจดีย์
คู่หก มัยราพณ์ กายสีม่วงอ่อน ๑ พักตร์ ๒ กร ใบหน้า และลำตัวมีสีม่วงอ่อน ปากขบจระเข้ มงกุฎหางไก่ พญายักษ์ครองเมืองบาดาล
กับ วิรุฬจำบัง กายสีมอหมึก หรือสีขาวเจือดำ ๑ พักตร์ ปากขบตาจระเข้ สวมมงกุฎหางไก่ พญายักษ์ครองเมืองจารึก
ประตูหลังพระศรีรัตนเจดีย์
ส่วนเจ้านายที่ปฏิสังขรณ์และบูรณะในคราวฉลองพระนครครอบ 100 ปีนั้น มีปรากฏคือ
พระเจ้าน้องยาเธอ พระองค์เจ้าจันทรทัตจุฑาธาร (กรมหมื่นวิวิธวรรณปรีชา)
พระเจ้าน้องยาเธอ พระองค์เจ้าศรีเสาวภางค์
พระเจ้าน้องยาเธอ พระองค์เจ้าโสณบัณฑิต (กรมขุนพิทยลาภพฤฒิธาดา)
พระเจ้าน้องยาเธอ พระองค์เจ้าจิตรเจริญ (สมเด็จเจ้าฟ้าฯ กรมพระยานริศรานุวัตติวงศ์)
พระเจ้าน้องยาเธอ พระองค์เจ้าวรวรรณากร (กรมพระนราธิปประพันธพงศ์)
พระเจ้าน้องยาเธอ พระองค์เจ้าวัฒนานุวงศ์ (กรมขุนมรุพงศ์สิริพัฒน์)
