ฉ - ศัพท์คำนี้มีตำนาน(กรีก) - NC 17

[SILA]

ศัพท์จากนามนี้ที่นำมาใช้ ได้แก่

lethargy -
               จาก Gk. lethargia "forgetfulness,"
from lethargos from lethe - "forgetfulness" + argos - "idle."

มีความหมายว่า

- Morbid drowsiness ซึมง่วงรุนแรง หลับจนยากจะปลุกตื่น - ภาวะง่วงงุน
- A state of inaction or indifference เฉื่อยเฉยชา

Lethologica -
               จาก Gk. lethe + logos - word

ภาวะผิดปกติทางจิตใจ ทำให้ไม่สามารถพูดเพื่อสื่อความคิดออกมาได้ เนื่องจากเกิดการหลงลืมชื่อ
หรือคำสำคัญไปชั่วขณะ

ภาพ Dante (Alighieri) drinking the Waters of Lethe โดย Jean Delville (1867 – 1953)
ศิลปินชาวเบลเยียม ผู้ก่อตั้ง Salon d’Art Idealiste ที่เทียบได้กับการขับเคลื่อนของน้องพี่ Pre-Raphaelite
 
Dante(1265 –1321) กวีชาวอิตาลีแห่งยุคกลาง ผู้แต่ง Divine Comedy เล่าเรื่อง
การเดินทางลงโลกหลังความตายสู่นรก(Inferno) แดนพิพากษารับโทษทัณฑ์ (Purgatorio) และ
สวรรค์(Pasadiso)

[เทาชมพู]

มาดึงกระทู้ขึ้น  ด้วยภาพวาด Oedipus  ชื่อนี้คุณศิลาคงอธิบายได้ยาว
ภาพนี้เป็นตอนอีดิปุสทายปริศนาของสฟิงซ์ 
ป.ล.  กว่าจะเจอรูปพระเอกที่ไม่เข้าขั้น ฉ ได้   หาอยู่นานเหมือนกัน

[SILA]

เตรียมทั้ง Oedipus และ Electra ไว้แล้ว ครับ

             Hypnus หรือ Hypnos - เทพนิทรา บุตรแห่งนิกส์ - Nyx - เทวีรัตติกาล และ
แอริบัส - Erebus  - God of darkness - อนธเทพ (ความมืดมน)
           มีแฝดชื่อ Thanatos (มรณะ - เนื่องจากความตายก็คล้ายการนอนหลับ แต่ไม่กลับตื่นฟื้นขึ้นมา
กรีกมองบวกว่ามรณเทพเป็นผู้นำความสงบสบายมาสู่มนุษย์ผู้อ่อนล้าทุกข์ทน)

            เทพนิทราฮิปนัสมีถิ่นพำนักอยู่ในคูหาถ้ำมืดลึกใต้หล้า มีแม่น้ำลีธีไหลผ่าน กระแสธารส่งเสียง
กล่อมนิทรา ไม่ออกมายามแสงตะวันฉาย จนเมื่อทิวาวายจึงกรายขึ้นมาเพื่อนำความหลับสบายสู่ผู้คน
                                           
ศิลปินวาดภาพเทพเป็นชายหนุ่ม บางครั้งมีเครา ศีรษะมีปีก หรือเป็นเทพนิทราบนเตียง
พร้อมม่านดำบัง มีบุตรคือ มอร์ฟิอัส(จะกล่าวถึงต่อไป) เป็นดั่งมหาเสนาบดีคอยดูแลระวังไม่ให้เกิดเสียงดังรบกวน

ภาพ Hypnu(o)s and Thanatos โดย J W Waterhouse

[SILA]

            นาม Hypnos นี้แปลว่า นอนหลับ จึงเป็นรากศัพท์ให้กับคำว่า

Hypnosis   Gk. hypnos "sleep" + -osis "condition." - การสะกดจิต

          ผู้ถูกสะกดจะตกอยู่ในภวังค์ คล้าย(แต่ไม่ใช่)หลับ จิตสำนึกจะเคลิ้มคลาย ในขณะที่จิตใต้สำนึก
ยังตื่นรับและคล้อยตามข้อมูล(คำแนะนำ,คำสั่ง) ที่จะช่วยให้เกิดการเปลี่ยนแปลงความคิดและพฤติกรรม
อันเป็นประโยชน์ในการบำบัดรักษา
     
Hypnotism - The science which deals with the induction and properties of the hypnotic state

Hypnagogia -  Gk. -ago "to lead away, conduct, convey"

          ภาวะเปลี่ยนผัน transitional state จากตื่นไปสู่หลับ หรือ ภาวะเริ่มเข้าสู่ onset การหลับ

Hypnopompia  - Gk. -pompe "act of sending away"

          ภาวะรู้ตัวตื่นจากการหลับ

[SILA]

            Morpheus บุตรของเทพ Hypnus และ Pasithea -
เทวีแห่งความผ่อนคลาย (relaxation and rest)
            เมื่อเทพบิดาพาเข้านิทราแล้ว เทพบุตรก็ตามมาเข้าฝัน

              มอร์ฟีอัสคือเทพแห่งนิมิตฝัน และยังครองตำแหน่งเจ้าแห่งภาพหลอนด้วย
              - "he who forms, shapes, molds", from the Gk. morphe
            สามารถแปลงร่างเป็นมนุษย์ได้ทุกรูปร่างแล้วขยับปีกโบยบินไปสร้างนิมิตฝันเพื่อบอกเหตุ
แก่มวลชนทั้งหล้าด้วยภาพฝันที่เห็นเป็นรูปคน
              ส่วนพี่น้องของมอร์ฟีอัส คือ Phobetor - Frightening สร้างฝันร้าย มาในรูปของสัตว์,
Phantasos,Phantasus - Fantasy สร้างฝันเฟื่องมายา และ Ikelos สร้างฝันภาพสมจริง

             มอร์ฟีอัสและพี่น้องจึงได้ชื่อว่าเป็นราชาผู้ครองอาณาจักรแห่งความฝัน แต่เพราะมอร์ฟีอัสดูแล
ความฝันของกษัตริย์และวีรบุรุษทั้งหลาย ทั้งยังทำหน้าที่สื่อสารจากเทพด้วย เขาจึงเหนือกว่าใคร
             และด้วยงานสร้างฝันอันมากล้นทำให้มอร์ฟีอัสไร้คู่เชย แต่บางตำนานก็มีการจัดคู่เขา
ให้กับ Iris - เทวีสายรุ้ง
            คูหานิทราของมอร์ฟีอัสเป็นถ้ำที่ดารดาษไปด้วยเมล็ด(ดอก)ฝิ่น

ประติมากรรม เด็กชายหลับกับเทวีรัตติกาล และเทพนิมิต - Night and Morpheus โดย Johannes Schilling

[SILA]

            ยาระงับความเจ็บปวดฤทธิ์แรง และทำให้เคลิ้มหลับ อยู่ในกลุ่มยาเสพติดที่สะกัดจากฝิ่น
จึงได้นามตามเทพว่า "morphia" แต่เนื่องจากชื่อยาในกลุ่มนี้จะลงท้ายด้วย "-ine"
          ดังนั้น  "morphia" จึงแปลงนามไปเล็กน้อยเป็น "morphine"

          ชื่อมอร์ฟีอัสยังปรากฏเป็นตัวละครในหนังดังเรื่อง The Matrix
ว่ากันว่า ? ไม่ได้มาจากตำนานกรีก แต่มาจากหนังสือการ์ตูนเรื่อง The Sandman
โดยที่ตัว The Sandman ก็เป็นตัวแทนของความฝันและการเล่าเรื่องเช่นกัน ?
          เรื่องราวในหนังเป็นเหตุการณ์ในโลกเสมือนจริง-ลวง และ มอร์ฟีอัสตั้งคำถามว่า

            What is real? How do you define real?
If you're talking about what you can hear, what you can smell,
taste and feel, then real is simply electrical signals interpreted
by your brain.

[SILA]

            Hygeia -‘soundness’,  ‘wholeness’- health
เทวีแห่งสุขภาพ
              เป็นธิดาของเวชเทพ(เทพแห่งการแพทย์) นั่นคือ แอสคลีพีอัส - Asclepius
- god of medicine

Statue of Asclepius
            ถือสัญญลักษญ์การแพทย์ - ของดั้งเดิมต้องเป็นงูหนึ่งตัวพันคทา
ถ้างูสองตัวจะเป็นคทา  caduceus ถือโดยเฮอร์มีส - Hermes ที่บางทีก็มีการเติม
ปีกสองข้างและถูกนำไปใช้เป็นสัญญลักษณ์ของการพาณิชย์

[SILA]

              เทวีไฮจีอะ ทำหน้าที่พิทักษ์ความสะอาดและวิถีชีวิตยืนยาวด้วยเวชศาสตร์การป้องกัน
(- preventive medicine) นอกจากนี้ยังมีน้องสาวร่วมขบวนการนามว่า -
             Iaso (‘Remedy’,'Medicine'), Aceso ("Healing"), Aglaea("Healthy Glow")
และ Panacea (‘Cure-All’),

คำว่า panacea นำมาใช้ในความหมาย - ยาครอบจักรวาล ยาอายุวัฒนะ

          A remedy believed to cure all disease and prolong life - a cure-all.
หรือ     Something that will solve all problems.

            รูปปั้นและภาพนำเสนอเทวีมีงูอยู่ในอ้อมแขน  (งู - สัญญลักษณ์การแพทย์ของพระบิดา)
และมือถือชามน้ำ

นามของเทวีถูกนำมาใช้เป็นคำ   Hygiene คือ
              วิถีการผดุงความสมบูรณ์ ‘wholeness’ ของร่างกาย และ ดำรงไว้ให้แข็งแรง
นั่นคือ สุขภาพ - ‘health’

ภาพเทวีไฮจีอะ โดย จิตรกรผู้วาดภาพเป็นเอก(ลักษณ์) มองดู(ภาพ)ก็รู้ว่าใคร(วาด) - Gustav Klimt

[SILA]

            นิกส์ - Nyx เทวีรัตติกาล ยังมีบุตรอีกหนึ่งนาม  Geras - old age
เป็นบุคลาธิษฐานแห่งชราภาพ
              ผู้ที่อาจปรากฏให้พบเห็นอยู่ตรงทวาราสู่ใต้หล้าบาดาล ที่ซึ่ง กังวล โศกา และพยาธิ
อยู่ร่วมกับความหิว ความกลัว ความเจ็บปวด และความตาย
             คือทางที่ต้องไปสู่ของมนุษย์ทุกคน ผู้เป็น มตะ ไม่ใช่ อมตะ เยี่ยงทวยเทพทั้งหลาย

             มตะ - ตายแล้ว  ในที่นี้ใช้ในความหมาย  mortal คู่ตรงข้ามกับ อมตะ - immortal
              
             บางความเชื่อกล่าวว่า จอมเทพซูส คือผู้ที่ยังความทุกข์ให้แก่ปวงชนโดยการจัดส่ง
ชราภาพ และ ... อิตถีเพศ มาให้
  
              ภาพโบราณ (480–470 BC) วาดเป็นชายชรา ผอมแห้ง ถือไม้เท้า แต่อาจต่อกร
กับเฮอรคลีส(แฮรคลีส) - Heracles หรือเฮอร์คิว(ยู)ลิส - Hercules บางครั้งก็วาดเป็นภาพ
ทั้งสองกำลังสนทนาปรึกษากัน

             สื่อคติความเชื่อว่า ถึงแม้อาจจะดูไม่น่ามอง แต่ ชราภาพนั้นมาพร้อมกับคุณภาพ คือ
ชื่อเสียง ความเป็นเลิศ และความกล้าหาญ
             บ้างก็ว่า ประสบการณ์ที่ผ่านพบยังให้ชราภาพมาพร้อมกับปัญญา(ความฉลาด)

[SILA]

          นามนี้เป็นที่มาของวิชา ชร(าอ)ายุรศาสตร์, ชราภาพ,วัยวิทยา, พฤฒวิทยา  - geriatric medicine
          Gk. geras, geros "old age" + iatrikos "of a physician"

          นอกจากนี้ยังมีคำ progeria from Gk. progeros “prematurely old”
                                                             pro - before + geras
     
เป็นโรคทางพันธุกรรมในเด็ก ปรากฏอาการชราภาพอย่างรวดเร็วเกินวัย

[SILA]

ตรงข้ามกับ Geras คือ

                  Hebe มีความหมายว่า  "youth" or "prime of life"
ความหมายเดียวกับ Juventas (ของโรมัน) ซึ่งเป็นที่ไปของคำว่า juvenile   

               ธิดาแห่งเทวีฮีระ(เฮรา) Hera กับจอมเทพซูส  Zeus 
เป็นเทพธิดาแห่งความเยาว์วัยผู้งามล้ำ ทำหน้าที่อัญเชิญน้ำอมฤตถวายจอมเทพซูส และเทพอื่นๆ
แห่งเขา Olympus
               หลังจากเสกสมรสกับเฮอร(แฮร)คลีส Heracles หรือ Hercules (โรมัน) แล้ว
จึงอำลาหน้าที่ โดยมีเจ้าชาย Ganymede รับช่วงต่อไป ทำให้เทพธิดาได้นามอีกหนึ่งว่า  "Ganymeda"

ศัพท์จากนามนี้ ได้แก่

hebephrenia - โรคจิตเภท (schizophrenia) เกิดในวัยรุ่นจึงได้ชื่อนี้ตามวัยของผู้ป่วย

hebephilia - ความพึงใจทางเพศ(sexual preference) ที่มีต่อเด็กวัย 11 - 14 ปี

ประติมากรรมของ Jens Adolph Jerichau 1816-1883: Hercules and Hebe,1845, Copenhagen

[SILA]

           เจ้าชายแกนิมีด  Ganymede มีรูปวรลักษณ์หล่อสะท้านพสุธาทะลุนภากาศถึงสวรรค์
จนจอมเทพซูสหลงรัก ทั้งๆ ที่ปรกติมีแต่จะเจ้าชู้เทพกับเหล่าอิสตรี จอมเทพจึงแปลงองค์เป็นพญาปักษี
บินมาโฉบลักพาเจ้าชายขึ้นไปอยู่ด้วยบนสรวงสวรรค์

สมัยก่อนใช้คำ  Ganymede หมายถึงเด็กหนุ่มผู้เป็นที่รักของชายอาวุโส แล้วเลิกไป
ปัจจุบันมีคำว่า - pederasty หมายถึง "love of boys" (ดูความเห็นเก่า)

บ้านเรามีครุฑลักกากี เมืองเขามีซูสลัก"กานี" -

The Abduction(Rape) of Ganymede โดย Rembrandt Harmensz van Rijn (1606-1669 Dutch)

แทนที่จะน่าตื่นกลัว กลับกลายเป็นน่ารักปนขบขัน เมื่อศิลปินถ่ายทอดเป็นเด็กชายร้องไห้จ้า
ด้วยขวัญผวาจนปัสสาวะราด

[เทาชมพู]

hebephrenia - โรคจิตเภท (schizophrenia) เกิดในวัยรุ่นจึงได้ชื่อนี้ตามวัยของผู้ป่วย
hebephilia - ความพึงใจทางเพศ(sexual preference) ที่มีต่อเด็กวัย 11 - 14 ปี

รู้จักแต่คำว่า phedophile    มันต่างจากข้างบนนี้ยังไงคะ

กานิมีดรูปเป็นหนุ่มแล้ว กับเหตุการณ์ถูกลักตัว

[SILA]

         จากนิยาม แยกที่อายุ ครับ

hebe คือเด็กวัยเริ่มแตกเนื้อหนุ่มสาว 11 - 14 ปี

pedophilia เป็น sexual prefernce ที่มักจะมีต่อเด็กเล็ก(หญิง หรือ ชาย) อายุตามเกณฑ์คือ

ก่อนวัยเริ่มเป็นหนุ่มสาว - prepubertal (หรือ early pubertal)  อายุจึงน้อยกว่า hebe ครับ

[SILA]

          บุคคลในตำนานกรีกผู้นี้มิใช่เทพ แต่เป็นบุรุษจอมพลัง ครึ่งมนุษย์ ครึ่งเทพ และเป็นที่รู้จัก
อย่างกว้างขวางที่สุดในนามละติน Hercules - เฮอร์คิวลิส

           นามกรีก - แฮรคลีส (เฮอรคลีส) - Herak(c)les - โอรสแห่งจอมเทพซูสกับ
เจ้าหญิง Alcmene (หลานของเพอร์ซีอัสผู้เป็นโอรสของซูส นั่นคือนางเป็นเหลนของซูส) ซึ่งมา
พำนักพักพิงอาศัยอยู่ ณ นครธีบส์

           เทวีเฮรา(ฮีระ) ชายาหลวงของจอมเทพซูสกรุ่นกริ้วในความเจ้าชู้เทพของสวามี
ตั้งแต่ยังไม่คลอดเทวีก็ส่งเทพธิดาแห่งการคลอดไปยั้งเฮอร์คิวลิสไว้ในครรภ์มารดา เพื่อให้ Eurystheus
ได้ออกมาดูโลกโดยคลอดก่อนกำหนด แล้วจะได้สิทธิ์ขึ้นเป็นราชาธิราชตามที่ซูส(ถูกเฮราหลอก)
ให้คำปฏิญญาไว้ว่าสิทธิ์นี้จะมอบให้กับสายเลือดคนต่อไป เนื่องจากโอรสทั้งสองที่จะเกิดมานี้ต่างก็สืบสาย
มาจากเพอร์ซีอัสโอรสซูส (จะได้กล่าวถึงต่อไป)

          หลังจากกำเนิดมาแล้ว เทวีพิโรธคิดจะกำจัดทารกน้อยให้พ้นไปจึงส่งอสรพิษร้าย
หมายถึงปลิดชีพแต่ไม่สำเร็จเพราะถูกทารกบุตรจอมเทพเผด็จด้วยพละกำลัง