ตุ๊กตาหิน อับเฉาจากจีน หรือ Made in Thailand

[Ruamrudee]

คุยเรื่องตุ๊กตาหินกันอย่างออกรส และ น่าสนใจยิ่ง แต่ว่า ดิฉันเกรงใจเจ้าของกระทู้จริง ๆ ค่ะ
ต้องขออภัยด้วยนะคะที่กลอนพาไปไกล ไม่ได้พูดเรื่องสายสกุลเจ้าคุณจอมมารดาเอมสักเท่าไร

น่าจะไปเปิดกระทู้ใหม่ เอาเรื่องตุ๊กตาหิน อับเฉาจากจีน หรือ Made in Thailand กันแน่ดีไหมคะ

[เทาชมพู]

แล้วแต่คุณเจ้าของกระทู้ค่ะ
เรื่องตุ๊กตาหินจะว่าไม่เกี่ยวกับประวัติสายสกุลจีนของเจ้าจอมมารดาเอม ก็ไม่ใช่   เพราะประเด็นอยู่ที่ว่า หลักฐานเรื่องการค้าขายของท่านอ๋องต้นสกุลนั้นมีรายละเอียดแม่นยำแค่ไหน    ถ้าหากว่าเราพบหลักฐานว่าการค้าตุ๊กตาจีนเพิ่งจะทำกันมาสมัยรัตนโกสินทร์  ประวัติก็เป็นไปอีกแบบหนึ่ง
บทความของอาจารย์วิบูลย์เองก็ยังไม่มีรายละเอียดถึงตุ๊กตาจีนสมัยอยุธยา   มีแต่ "กล่าวกันว่า" เท่านั้น   

ถ้าจะแยกกระทู้ต้องแยกความเห็นที่ต่อเนื่องกันมาทั้งหมด  จะเว้นไม่ได้    ถ้าคุณนวรัตนเห็นสมควรแยก  ก็ขอให้ท่านทั้งหลายกรุณางดออกความเห็นเรื่องเจ้าจอมมารดาเอมไปก่อน มิฉะนั้นจะติดไปกับกระทู้ใหม่ค่ะ

[NAVARAT.C]

เห็นด้วยเรื่องเปิดกระทู้ใหม่ เรื่องตุ๊กตาหิน อับเฉาจากจีน หรือ Made in Thailand ครับ

ชื่อก็น่าสนใจในตัวเองอย่างยิ่งอยู่แล้ว การแยกกระทู้จะทำให้ผู้ที่เข้ามาค้นหาในเวป จะเข้าได้ตรงข้อมูลที่ตนสนใจเป็นพิเศษนั้น

เรื่องเจ้าคุณจอมมารดาเอมยังมีเรื่องเท็จจริงที่ค้างคาบางประการ ผมอยากถกให้จบก่อนปิดกระทู้ โดยไม่ยาวเกินไปแบบมหากาพย์น่ะครับ

[CVT]

เอามาจากกระทู้แนะนำห้องสมุดพันทิปตอนนี้
http://www.pantip.com/cafe/library/topic/K9841713/K9841713.html

เป็นตุ๊กตาที่สุสานประจำตระกูล ณ ระนอง ครับ

[siamese]

จะให้ชมตุ๊กตาหินแห่งประเทศเวียตนาม ที่สุสานพระจักรพรรดิ์หมิ่นหมาง (ประสุติพ.ศ. ๒๓๓๔ - สวรรคต พ.ศ. ๒๓๘๔) ก็ถือธรรมเนียมอย่างจีนทุกประการ

[siamese]

เพิ่งจะได้ยินว่าตุ๊กตาอับเฉา นั้นเรานำเข้ามาตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยาแล้ว ยังอยากจะเห็นการขุดค้นวัตถุประเภทนี้นะครับ   

"สวนขวา" สวนแห่งเขามอและเครื่องประดับจากจีน ตุ๊กตาอับเฉา ซึ่งเข้ามาประดับในพระบรมมหาราชวังในสมัยรัลกาลที่ ๒ เมื่อสิ้นรัชกาลพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าฯ ทรงโปรดให้รื้อสวนขวา นำเขามอพร้อมตุ๊กตาอับเฉาไปประดับตามวัดวาอาราม เช่น วัดโพธิ์ วัดแจ้ง เป็นต้น นักวิชาการบางท่านวิเคราะห์ว่า สวนขวาเป็นการตกแต่งอย่างสวนแบบเศรษฐีจีน ทางตอนใต้ของจีน "ซูโจว"

การจัดสวนแบบซูโจว จะก่อสร้างบึง มีสะพานข้าม ทำเป็นเกาะเล็กเกาะน้อย ก่อสร้างศาลาแบบต่างๆ ปลูกต้นไม้ ก่อหินเขามออย่างได้จังหวะ แต่ไม่มีการตกแต่งด้วยตุ๊กตา แต่ในกรุงสยามมีการตกแต่งด้วยตุ๊กตา

[siamese]

ภาพการก่อสวนหินและตุ๊กตาอับเฉา บริเวณลานวัดพระศรีรัตนศาสดาราม สมัย รัชกาลที่ ๕

[siamese]

พาสมาชิกไปช๊อปปิ้งหินแกะสลักที่ประเทศจีน ท่านใดอยากซื้อติดไม้ติดมือ เอาเป็นอับเฉาเรือหรืออับเฉาเครื่องบินก็ทำได้นะครับ

ประเทศจีนไม่มีหินแกะสลักเหมือนอย่างในสยามมี ทั้งรูปปราสาท ทั้งรูปทหารงิ้ว ไม่พบแม้แต่น้อย เป็นไปได้ว่า เป็นการสั้งทำตาม Order หรืออาจจะทำในประเทศไทยก็เป็นไปได้

[NAVARAT.C]

As the saying goes; "look at the hills of Guilin, Suzhou look at the bridge, Fujian look at the stones." Fujian is a traditional stone crafts, has a long history in the history of Chinese culture played an important role.
กล่าวกันว่า “มากุ้ยหลินต้องดูภูเขา มาชูโจวต้องดูสะพาน มาฟูเจี้ยนเมื่อดูหิน” ฟูเจี้ยนเป็นแบบฉบับของการสลักหิน มีประวัติศาสตร์อันยาวนานในบทบาทสำคัญควบคู่กับประวัติศาสตร์ของวัฒนธรรมจีน"


ข้างบนคือที่ผมแปลมาจากเวปของกลุ่มอุตสาหกรรมสลักหินแกรนิตสีออกเขียวๆที่เรียกว่าblue stoneของฟูเจี้ยนซึ่งยังตำรงอยู่มาถึงปัจจุบัน แบบอาจเปลี่ยนไปบ้างตามสมัยนิยม แต่ยังพอเห็นร่องรอยความคล้ายกันกับงานหินสลักต่างๆที่มาวางประดับวัดในบ้านเรา

แม้คนจีนจะสลักหินกันทั่วไป เพราะฮวงซุ้ยต้องมีแผ่นหินสลัก แต่ที่เลิศล้ำด้วยฝีมือและคุณภาพของหินต้องเป็นที่ฟูเจี้ยน ถิ่นของชาวฮกเกี้ยน

[NAVARAT.C]

อับเฉาเรือ

ปกติเรือสินค้าที่ไม่ได้บรรทุกของจะเบา ทำให้ไม่สู้คลื่นเรือเบาไปก็จะโคลงมาก ต้องถ่วงน้ำหนัก เรือสมัยโบราณที่สร้างขึ้นในโลกนี้ล้วนใช้ก้อนหินมาเรียงที่ท้องเรือ เรือไม้สมัยที่มีคอนกรีตแล้วก็ใช้คอนกรีตเสริมเหล็ก หล่อเป็นคานท้องเรือไปเลย เป็นการเสริมความแข็งแรง และถ่วงน้ำหนักเรือไปด้วยในตัว

เรือเหล็กสมัยใหม่ใช้สูบน้ำเข้าไปในห้องอับเฉาเมื่อระวางเรือว่าง และสูบน้ำทิ้งเมื่อบรรทุกของลงเรือ น้ำที่สูบออกมานี้พิสูจน์แล้วว่ามีผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมมาก ผู้เกี่ยวข้องกำลังหาทางแก้ไขกันอยู่ แต่นั่นคนละประเด็นของกระทู้นี้

[NAVARAT.C]

แต่ที่ผมเข้ามาย้อนให้ฟังถึงอับเฉาที่เขาใช้กันโดยปกติ รวมทั้งเรือจีนทั้งหลายด้วย เพื่อจะชี้ว่ามีเรือสำเภาที่มาสยามสมัยอยุธยาต่อกับรัตนโกสินทร์เท่านั้น ที่คนจีนเอาตุ๊กตาหินถ่วงท้องเรือแทนอับเฉาที่เป็นก้อนหินธรรมดา เพราะคงจะขายได้กำไร คนไทยชอบ หรือไม่ก็พระเจ้าแผ่นดินชอบ เอาไปประดับวัดประดับวา

พอสำเภาจีนไม่เข้ามาอีกเพราะฝรั่งเข้ามาแทน ตุ๊กตาหินก็เลยหายจ้อย วัดสร้างในสมัยรัชกาลที่สี่เรื่อยมา ไม่ค่อยจะมีตุ๊กตาจีนประดับอย่างเป็นเรื่องเป็นราวเช่นสมัยรัชกาลที่สาม พระราชนิยมก็เปลี่ยนไปใช้ของประดับภายในของฝรั่งแทน

ถ้ามีการผลิตตุ๊กตาจีนดังกล่าวในประเทศ อยู่ๆก็คงไม่สะดุดกึกลงเช่นนั้น แต่ไม่ใช่ผมว่าไม่มีคนจีนมาสลักหินในเมืองไทย ก็มีแหละครับ อย่างน้อยหินปิดหน้าฮวงซุ้ยที่ทำกันมากในแหล่งแกรนิตสระบุรี หรือแถวอ่างศิลา ก็ต้องนำเข้าคนจีนมาทำ และก็ทำครกขายชาวบ้านไปด้วย ส่วนตุ๊กตางิ้ว หรือสิงโตตัวใหญ่ๆก็คงพอมีช่างฝีมือดีๆสั่งทำในประเทศได้อยู่หรอกครับ แต่น่าจะรับงานส่วนใหญ่จากคนจีนด้วยกัน เอาไปวางประดับศาลเจ้ามากกว่าจะทำให้คนไทย ซื้อไปตั้งถวายวัด

[เทาชมพู]

นำตุ๊กตาจีนมาเปรียบเทียบกัน
ทั้งสามตัว มาจากวัดเดียวกันคือวัดอรุณฯ

http://www.dhammajak.net/board/viewtopic.php?t=13491

ตุ๊กตาจีนในรูปทั้งสองนี้น่าจะอยู่ในวัดมาตั้งแต่ต้นรัตโกสินทร์  อย่างช้าไม่เกินรัชกาลที่ ๓





แต่พอถึงตัวที่สาม ในรูปนี้   คนละสมัยกัน   และคนละฝีมือ 



ดูไม่ออกว่าเป็นทหารจีนยุคประธานเหมา หรือย้อนไปถึงเจียงไคเช็ค   หรือว่าเป็นทหารฝรั่งสมัยนโปเลียนกันแน่   แต่ที่รู้สึกคือฝีมือสลัก เรียบง่ายมาก 
ถ้าบอกว่าทำโดยช่างฝีมือไม่ชำนาญเท่าช่างจีนฮกเกี้ยน   ก็จะเชื่อตามที่คุณ siamese เสนอแนวคิดไว้ ว่าแกะสลักในสยามนี่เอง

[siamese]

นี่ไงครับ อาจารย์เทาชมพู ตุ๊กตาหินแกะสลักโดยช่างจีนในสยาม ที่วัดเทพธิดาราม สร้างในสมัยรัชกาลที่ ๓  ช่างจีนได้แกะสลักรูปสตรีไทย ดังนั้นวัสดุหลักคือ หิน ก็ต้องมาจากในประเทศไทยด้วย

[เทาชมพู]

ตัวนี้ จากวัดสุทัศน์ ช่างจีนในสยามหรือเปล่า?

https://janghuman.wordpress.com

[Ruamrudee]

ดูไม่ออกว่าเป็นทหารจีนยุคประธานเหมา หรือย้อนไปถึงเจียงไคเช็ค   หรือว่าเป็นทหารฝรั่งสมัยนโปเลียนกันแน่   แต่ที่รู้สึกคือฝีมือสลัก เรียบง่ายมาก 
ถ้าบอกว่าทำโดยช่างฝีมือไม่ชำนาญเท่าช่างจีนฮกเกี้ยน   ก็จะเชื่อตามที่คุณ siamese เสนอแนวคิดไว้ ว่าแกะสลักในสยามนี่เอง

ลักษณะเครื่องแต่งกายนั้น คล้ายฝรั่ง แต่จะไม่เหมือนก็ตรงที่ชายเสื้อ พริ้วไหว ปลายบานเหมือนแพรจีน

คงไม่ใช่ยุคประธานเหมา หรือ เจียงไคเช็คแน่ ๆ เพราะนั่นเขาเอาแบบฝรั่งมาเต็มรูป

แต่น่าจะเป็นแบบรุ่น "ขุนศึก" เป็นทหารในปลายราชวงศ์ชิง รุ่นซุสีไทเฮา เช่น นายพลหยวน ซื่อ ข่าย