ชื่อเรียกต่างๆจากวรรณกรรมเรื่องสี่แผ่นดิน

[เทาชมพู]

เอามาให้ดูอีกแบบ
ออกแบบกะทัดรัด   หอบหิ้วเคลื่อนย้ายไปไหนมาไหนได้สะดวก    วิธีทำความสะอาดก็ง่ายคือ เปิดประตูด้านข้าง    ดึงถังที่รองอยู่ข้างในมาล้างให้สะอาด แล้ววางกลับเข้าไปเท่านั้น

[:D :D]

ความหมายของคำว่า "ศรีสำราญ" ค่ะ

สมเด็จฯ กรมพระยาดำรงฯ ทรงเล่าไว้ในเรื่อง ‘สาส์นสมเด็จ’
ทรงอธิบายคำว่า ‘ศรีสำราญ’ ไว้ว่า
“คำศรีสำราญ นั้น ได้ทราบความหมายแล้วเป็นคำเขมร เขียนเช่นนี้ ‘สรีสำราล’
สรี แปลว่าผู้หญิง คือคอรัปชั่นมาจากคำว่า ‘สตรี’
สำราล แปลว่าทำให้เบา(ทุกข์) เป็นพวกเดียวกับคำที่ว่า ส่งทุกข์”

[siamese]

"เบี้ยโพล้ง" ก็เป็นสิ่งหนึ่งที่กล่าวไว้ในเรื่องสี่แผ่นดิน เป็นสิ่งหนึ่งที่ช่วยในการขัดผ้าให้ขึ้นมัน เป็นเงางาม

[เทาชมพู]

ตอนต้นเรื่อง คุณสายเล่าถึงคุณสายหยุด แห่งตระกูลบุนนาคบ้านบน  เป็นชาววังตกยาก  เอาหีบหมากทองมาขาย เจ้าคุณพ่อของเธอสั่งจากต่างประเทศ เป็นหีบทอง  ฝารูปตาข่ายมีรูปงูฝังมรกต
ดิฉันอยากรู้มากว่าหีบทองที่ว่า หน้าตาเป็นอย่างไร     เชื่อว่าเป็นหีบทองจากยุโรป  น่าจะเป็นอังกฤษ เพราะสยามติดต่อกับอังกฤษมากกว่าประเทศอื่น   
เลยไปค้นในกูเกิ้ลว่าหีบทองฝรั่งสมัยปลายศตวรรษที่ 19  หน้าตาเป็นอย่างไร   สมัยวิคตอเรียนต้องมีผลิตขายเป็นล่ำเป็นสัน  ลูกค้าที่มีเงินอาจสั่งให้ช่างออกแบบมีรายละเอียดเป็นพิเศษได้   เพราะมันเป็นงานฝีมือ  ทำทีละใบ   ไม่ใช่งานปั๊มจากโรงงาน

ไปหามาได้ใบหนึ่ง  ไม่มีตาข่ายและงูมรกต  แต่หน้าตาก็น่าจะคล้ายๆแบบนี้ละค่ะ

[natadol]

ขอบคุณครับสำหรับข้อมูลแถวเต๊ง.. บรรยายจนนึกภาพออกเลย ขอถามอีกคำถามครับ คุณสายหยุด แห่งตระกูลบุนนาคบ้านบน  เป็นชาววังตกยาก   เจ้าคุณพ่อของเธอสั่งจากต่างประเทศ  เป็นบุตรของท่านใด และมีตัวตนจริงไม่ ขอบคุณครับ

[เทาชมพู]

เมื่อพลอยทูลลาเสด็จออกมาแต่งงาน  เสด็จประทานเครื่องเพชรคือเข็มกลัดรูปช่อกุหลาบ และสร้อยข้อมือเพชรกับทับทิมอีก ๒ สาย
เข็มกลัดเพชรเป็นแบบฝรั่ง   ของไทยสมัยต้นรัตนโกสินทร์ไม่มีเข็มกลัดช่อกุหลาบแน่ๆ   ก็เลยไปค้นหน้าตาเครื่องเพชรฝรั่ง สมัยตรงกับรัชกาลที่ ๕ มาให้ดูกัน
เข็มกลัดเพชรแม่พลอย  น่าจะหน้าตาแบบนี้

[เทาชมพู]

หรือไม่ ก็แบบนี้

[siamese]

เข็มกลัดเพชร สวยมากครับ อ.เทาชมพู เมื่อกล่าวถึงหีบหมาก ในสมัยนั้นก็มีการสั่งทำควรจะเป็นจากทางอังกฤษ อย่างที่อาจารย์กล่าวไว้ ด้วยมีฝีมือการทำทอง การฝังเพชร ส่วนของไทยก็เพียงลงยาราชาวดี

สำหรับชาววังแล้ว เชี่ยนหมากถือเป็นอุปกรณ์จำเป็นอย่างยิ่งที่ต้องมีไว้ประจำตัว และจะต้องมีการประกวดประชันความงามและความมีค่าของภาชนะ นับเป็นเครื่องยศแสดงฐานะและตำแหน่งของข้าราชการในสำนักฝ่ายใน การได้รับพระราชทานหีบหมากและพานหมากถือเป็นความหวังสูงสุดของสตรีในพระราชสำนักฝ่ายในเพราะถือเป็นหน้าเป็นตาเป็นเกียรติยศแก่วงศ์ตระกูลด้วย ด้วยเหตุนี้สตรีทุกคนที่เข้าวายตัวต่างก็พยายามอย่างยิ่ง ในอันที่จะประพฤติปฏิบัติแต่สิ่งที่ดีงามให้เป็นที่พอพระทัย ความหวังที่จะได้รับพระราชทานหีบหมากเจ้าจอม หรือที่เรียกกันว่า “หีบหลวง” ดังมีลำดับของหีบหมากที่มีพระราชทานในสมัยรัชกาลที่ ๔ ดังนี้

ชั้นพิเศษ สำหรับพระราชทานพระมเหสีเทวี มีทั้งหีบและพานหมากเสวยพร้อมเครื่องในทำด้วยทองคำลงยาราชาวดี
ชั้นที่ ๑ สำหรับพระราชทานพระสนมเอก ทีทั้งหีบพานและพานหมากพร้อมเครื่องในทำด้วยทองคำ
ชั้นที่ ๒ สำหรับพระราชทานพระสนม มีแต่หีบหมากทองคำลงยาราชาวดี
ชั้นที่ ๓ สำหรับพระราชทานเจ้าจอมอยู่งาน มีแต่หีบหมากทองคำ
ชั้นที่ ๔ สำหรับพระราชทานนางอยู่งาน เป็นหีบหมากเงินกาไหล่ทอง

ยังมีหีบหมากแบบพิเศษประเภทหนึ่ง ซึ่งจะขอนำมาให้ชม เป็นหีบหมากพระราชทาน สำหรับฝ่ายในซึ่งรับใช้สนองพระเดชพระคุณ อยู่งานจนครบ ๒๐ ปี
เป็นหีบหมากทองคำลงยาราชาวดี ด้านฝาประดับพระบรมสาทิศลักษณ์รัชกาลที่ ๕ ทรงอาร์มล้อมเพชร เบื้องบนประดับตราพระเกี้ยวบนหมอนวางสีชมพู พร้อมแพรแถบสีชมพู พื้นในสีน้ำเงิน ตัวทอง "พระราชทาน"

และแพรสีพื้นสีน้ำเงิน ขลิบขาว อักษรสีทอง "ครบ ๒๐ ปี ร.ศ.๑๑๕" นั่นหมายถึงเริ่มรับใช้สนองพระเดชพระคุณมาตั้งแต่ พ.ศ. ๒๔๑๙ จนถึง พ.ศ. ๒๔๓๙

เบื้องขวาล่างประดับอักษร "จปร" ไขว้ประดับเพชร และพื้นที่ว่างประดับด้วยดอกไม้เพชร ใบลงยาสีเขียวสดใส

[siamese]

ในราชสำนักฝ่ายใน เมื่อมีการเล่นหีบพระศรีกัน บรรดาเจ้านายต่างๆก็พากันสรรหา ตกแต่งหีบหมากของตนอย่างไม่น้อยหน้าใคร ต่างนำมาอวดกัน ประชันกัน การพัฒนาฝีมือด้านงานช่างจึงพัฒนาต่อยอดกันไป สำหรับภาพนี้เป็นหีบพระศรี ส่วนพระองค์รัชกาลที่ ๕ เป็นตระกร้าใส่ช่อดอกไม้ พร้อมลูกผลไม้ ประทับเพชรและพลอย บนพื้นเขียนลายสีฟ้ารูปดอกกุหลาบและดอกทานตะวัน

[เทาชมพู]

ขอบคุณครับสำหรับข้อมูลแถวเต๊ง.. บรรยายจนนึกภาพออกเลย ขอถามอีกคำถามครับ คุณสายหยุด แห่งตระกูลบุนนาคบ้านบน  เป็นชาววังตกยาก   เจ้าคุณพ่อของเธอสั่งจากต่างประเทศ  เป็นบุตรของท่านใด และมีตัวตนจริงไม่ ขอบคุณครับ

เพิ่งเห็นคำถาม
คุณสายหยุดเป็นตัวละครสมมุติ   ม.ร.ว.คึกฤทธิ์แค่เอ่ยชื่อถึง ไม่กี่บรรทัด   ไม่มีบทบาทในเรื่องค่ะ
แต่สายสกุลบุนนาคบ้านบน มีจริง    เจ้าคุณพ่อของแม่พลอยเป็นบุนนาคบ้านล่าง  แยกสายกันตั้งแต่สมัยเจ้าพระยาบรมมหาประยูรวงศ์ และสมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาพิชัยญาติ
คุณวันดีเคยเอ่ยไว้ในกระทู้เก่า   ใครหาเจอบ้างคะ

หีบพระศรีในรัชกาลที่ ๕  งามมากจริงๆ ได้เห็นรูปก็เป็นบุญตา  ปัจจุบันอยู่ที่พระที่นั่งวิมานเมฆหรือเปล่าคะ คุณ siamese

[siamese]

เรื่องสถานที่เก็บรักษา ไม่ทราบจริงๆครับ แต่ของชิ้นน้อย ล้ำค่าขนาดนี้คงไม่เก็บไว้ที่พระที่นั่งวิมานเมฆแน่นอน เมื่อหลายปีก่อนเจ้าหน้าที่เฝ้าพระที่นั่งวิมานเมฆ ยังบอกว่ามีของจัดแสดงสูญหายก็มี หีบพระศรีทองคำประดับเพชร และอัญมณีมีค่าหลายรายการ มีอยู่จำนวนมากคงเก็บไว้ในที่ปลอดภัยครับ

สำหรับเรื่องสถานที่ทำหีบพระศรี เบื้องต้นทราบว่า สถานที่ผลิตมีด้วยกันอยุ่ ๒ แหล่ง คือ ช่างทองไทยแห่งหนึ่งและช่างทองยุโรปอย่างหนึ่ง โดยช่างทองยุโรปจะผลิตจากประเทศอังกฤษเสียส่วนใหญ่ และตามตัวอย่างนี้เป็นเครื่องกระเบื้องอัดภาพ ซึ่งผลิตจากทางโรงงาน Waldenberg แคว้น Silesia ประเทศเยอรมัน ส่วนตัวหีบพระศรี ทำขึ้นจากช่างทองหลวงของไทย

ซึ่งหีบพระศรีที่สั่งจากทางยุโรป เริ่มสั่งเข้ามาเมื่อคราวเสด็จพระราชดำเนินประพาสยุโรป ทรงว่าให้ช่างทองยุโรปประดิษฐ์หีบรูปทรงต่างๆไว้มากมายครับ

[เทาชมพู]

มองเห็นแฟชั่นที่มาของหีบ ที่มีรูปวาดบนกระเบื้อง บนฝา   
หีบนี้คือกล่องใส่เครื่องประดับ สมัยวิคตอเรียน  วาดพระรูปควีนวิคตอเรียนบนฝา

[เทาชมพู]

นอกจากเข็มกลัดเพชรรูปดอกกุหลาบ  เสด็จยังประทานสร้อยข้อมือทับทิมสลับเพชรให้แม่พลอย ข้าหลวงคนโปรด อีก ๒ เส้น
พลอยบอกตัวเองได้ตั้งแต่เห็น ว่าเป็นของมีราคา มิใช่ของเล็กน้อย
พยายามวาดภาพว่าเครื่องเพชรสมัยปลายรัชกาลที่ ๕  น่าจะเป็นแบบไหน  (เป็นแบบฝรั่งแน่นอน แม้ว่าอาจจะทำโดยช่างไทย)
ก็ได้คำตอบออกมาเป็นภาพนี้

[:D :D]

หีบพระศรี พร้อมลูกหีบหรือเครื่องใน เป็นแบบกลมก็มีนะคะ
ในภาพเป็นหีบพระศรีที่ระลึกในงานพระเมรุ สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าศิริราชกกุธภัณฑ์
หีบพระศรีทำด้วยโละหะสีทอง ทรงกระบอก ด้านหน้าทำด้วยกระเบื้องเคลือบลงยา
ขอบหุ้มทองคำ ประดับพระฉายาลักษณ์ จำหลักลายหงส์อยู่ในบึง

[:D :D]

หีบพระศรี ที่ระลึกในงานพระเมรุสมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้าพาหุรัดมณีมัย กรมพระเทพนารีรัตน์
ทำด้วยนาค ทรงกระบอก ฝาเป็นกระเบื้องเคลือบลงยาเป็นพระฉายาลักษณ์เต็มองค์ประทับนั่ง
ฉลองพระองค์สีชมพู ตัวหีบแกะสลักดุนลายฟันปลารอบตัวหีบ