คุณเปรมใน"สี่แผ่นดิน" มาจากสกุลใด

[Wandee]

     ขอบคุณเจ้าค่ะ

[Wandee]

เรื่องอายุของพลอย กับ คุณเปรมนั้น  คิดง่าย ๆ ว่า

พลอยเกิด พ.ศ. ๒๔๒๕     ตอนต้นเรื่องกล่าวไว้เช่นนั้น ก่อนออกจากบ้านที่คลองบางหลวง

คุณเปรม แก่กว่าพลอย ๕ ปี (คุณนุ้ยเอ่ยเป็นหลักฐาน)

สิ้นรัชกาลที่ ๕  ในปี ๒๔๕๓       คุณเปรมยังไม่มียศและบรรดาศักดิ์

หลังพิธีบรมราชาภิเษก         ได้เป็นนายสนองราชกิจ

อีกปีกว่า ถึงได้เป็น คุณพระบริบาลภูมินารถ      นั่นหมายความว่า คุณเปรมอายุ ประมาณ ๓๔ - ๓๕  แล้ว

อาจจะเป็นไปได้ว่าในปลายรัชกาลที่ ๕    ไม่มีตำแหน่งขุนนางว่าง  และโครงสร้างตำแหน่งของกระทรวงต่าง ๆ เต็มเสียแล้ว

กล่าวได้ว่า คุณเปรมได้เลื่อนตำแหน่งช้ามาก

ถึงแม้ว่าคุณเปรมจะไม่ได้เป็นตัวละครหลัก  หรือ ธีม ในเรื่องสี่แผ่นดิน   คุณเปรมคือพระเอก

เลยสงสัยว่า คุณเปรมขาดคุณสมบัติอะไรของมหาดเล็ก

[Wandee]

ไม่ว่าพระยาโชฎึกราชเศรษฐี  คุณปู่ของคุณเปรมจะมาจากสายใด  หรือรวมมหาเศรษฐีในสมัยนั้นสามคนมาเป็นเงาในกระจกก็ตามที

ปู่ที่รับผิดชอบงานค้าขายของประเทศ  สร้างรายได้เข้าประเทศ

ฝากลูกสาวให้อยู่ในตำหนักพระองค์ใหญ่ได้

เรียกว่ามีเส้นปึ๊ง

ทำไมคุณเปรมไม่ค่อยก้าวหน้าในหน้าที่ราชการ

[luanglek]

จากประวัติเจ้าพระยาสุธรรมมนตรี (บุญศรี  บุรณศิริ) ผมมีข้อความที่ติดใจอยู่และยังค้นไม่ได้  คือ

"ครั้นล่วงแผ่นดินรัชกาลที่ ๑  ขึ้นสมัยแผ่นดินพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาไลย     ท่านไม่ได้รับราชการจนสิ้นแผ่นดิน     ด้วยท่านระแวงความผิด    เพราะท่านเปนพระญาติอยู่ในกรมหมื่นศรีสุเรนทร์ กรมหมื่นศรีสุเรนทร์นั้นเปนโทษเมื่อในรัชกาลที่ ๒  ท่านจึงออกจากมหาดเล็กหลวง"

คุณวันดีช่วยอธิบายเพิ่มเติมหน่อยเถิดว่า เจ้าพระยาสุธรรมมนตรี เป็นญาติฝ่ายใดกับพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นศรีสุเรนทร์

คุณวันดีค้นได้เบาะแสข้อมูลบ้างหรือยังครับ

ผมมีข้อมูลมาเพิ่มเติมเกี่ยวกับบุตรของพระยาธรรมจรันยานุกูลมนตรีเล็กน้อยดังนี้

" ณ วัน ๖ (วันศุกร์) เดือน ๑ แรม ๓ ค่ำ ปีชวด สัมฤทธิศก ๑๒๕๐  พระเจ้าอยู่หัวเสด็จออกขุนนาง   พระยาพิพัฒน์โกษานำนายรองบำรุงราชบทมาลย์ ๑   นายมานพ ๑   บุตรพระยาธรรมจรัญญานุกูลมนตรี   ทั้ง ๒ นาย   ซึ่งกราบถวายบังคมลาออกไปเรียนศิลปวิชาการในประเทศยุโรป   กลับเข้ามา   เฝ้าทูลละอองธุลีพระบาท..." 

ราชกิจจา. เล่ม ๕  ๑๒๕๐ หน้า ๓๓๗

เจ้าคุณท่านเคยส่งลูกไปเรียนเมืองนอกเมืองนาตั้ง ๒ คน    แสดงว่าท่านเป็นคนทันสมัยมากทีเดียว    สงสัยก็แต่บุตรท่านที่ได้เป็นนายรองบำรุงราชบทมาลย์ นั้น  คือ ลูกชายคนใดกันหนอ

[Wandee]

หนังสืออ้างอิงที่ใช้อยู่  แสดงว่า  พระยาธรรมาจรัญญานุกูลมนตรี(จำเริญ) มีบุตรแลธิดาทั้งสิ้น ๒๔ คน(มหามุขหน้า ๒๔๔)

แต่ไม่มีชื่อที่คุณหลวงถามค่ะ

๒๔ คนนี้เป็นชั้นที่ ๙  ในวงศ์พราหมณ์พฤฒิธิบาศ ของเจ้าพระยาวิไชยชำนาญยุทธ์(อู่)

[Wandee]

       พระยาพิพัฒน์โกษาในที่นี้ คือ ท่านไหนคะ

[luanglek]

ช่วง จ.ศ. ๑๒๕๐ ตรงกับ พ.ศ. ๒๔๓๑ 

พระยาพิพัฒน์โกษษ คนที่ถูกกล่าวถึง  น่าจะเป็น พระยาพิพัฒน์โกษา (สุดใจ  บุนนาค)
ตามเอกสารเล่มสีเลือดหมูว่า  ท่านผู้นี้ เดิมเป็นที่พระไพรัชพาคย์ภักดี 
ต่อมาได้เลื่อนขึ้นเป็น  พระยาพิพัฒน์โกษา  ราชปลัดทูลฉลองในกรมท่ากลาง 
ศักดินา  ๑๐๐๐  ไร่  เมื่อวันพฤหัสบดี ขึ้น ๑๐ ค่ำ  เดือน ๑๑  ปีมะแมเบญจศก  ๑๒๔๕ 
(ขออภัย  ยังไม่ได้เทียบดูวันทางสุริยคติ)

ทั้งนี้  ตำแหน่ง พระยาพิพัฒน์โกษา ในสมัยรัชกาลที่ ๕  มีผู้ได้ดำรงตำแหน่งราชทินนามนี้
จำนวน  ๖   คน  คือ

พระยาพิพัฒน์โกษา (เสพ  สุรนันทน์)   ตำแหน่ง  ปลัดทูลฉลองกรมท่า

พระยาพิพัฒน์โกษา (ทับ   จาติกรัตน์)  ตำแหน่ง  ปลัดทูลฉลองกรมท่า

พระยาพิพัฒน์โกษา (สุดใจ  บุนนาค)   ตำแหน่ง  ราชปลัดทูลฉลองในกรมท่ากลาง

พระยาพิพัฒน์โกษา (สิงโต  ศกุนะสิงห์) ตำแหน่ง  ปลัดทูลฉลองกรมท่ากลาง

พระยาพิพัฒน์โกษา (สุ่น  สาตราภัย)    ตำแหน่ง  ปลัดทูลฉลองกรมท่ากลาง

พระยาพิพัฒน์โกษา  (เซเลสติโน  เอ็ม. ซาเวียร์)  ตำแหน่ง  ปลัดทูลฉลองกระทรวงการต่างประเทศ 
(ท่านนี้เป็นชาวอิตาลี  ตำแหน่งสุดท้ายได้ไปเป็นทูตสยามประจำอิตาลี   และถึงแก่อนิจกรรมที่กรุงโรม   ศพของท่านได้นำมาทำพิธีฝังในประเทศไทย   เจ้าคุณมีธิดา  ๓ คน  คนหนึ่งชื่อ  มากาเรต  ลิน  ซาเวียร์  เจ้าคุณได้ส่งมากาเรตไปเรียนที่โรงเรียน เซเครด ฮาร์ท คอนแวนต์ ที่เมืองปีนัง  จากนั้น ก็ได้ให้ไปเรียนต่อที่มหาวิทยาลัยลอนดอน  ด้านวิชาแพทย์  สำเร็จการศึกษาได้รับปริญญาด้านแพทย์มาถึง  ๔  ปริญญา  ภายหลัง  มากาเรตได้กลับมาเมืองไทย สมัครเข้าทำงานที่สภากาชาดไทย ในโรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์    มากาเรตได้สมรสกับพระยาศรีวิสารวาจา (เทียนเลี้ยง  ฮุนตระกูล) มีบุตรธิดา  ๓ คน  คือ  นายกิตติรัต   ศรีวิสารวาจา    ท่านผู้หญิงมนัสนิตย์  วณิกกุล   และคุณหญิงสาวิตรี   โอสถานุเคราะห์   คุณหญิงศรีวิสารวาจาเสียชีวิตด้วยโรคไข้หวัดใหญ่  เมื่อ ปี ๒๔๗๕ )

[Wandee]

โอ้โฮ  คุณหลวงยอดเยี่ยม

ดิฉันพยายามหารายละเอียดทั้งหมดที่ สี่แผ่นดิน  เล่าไว้ เรื่องพระยาพิพิธ คือ พ่อตาคุณเปรม

ทราบค่ะ   ว่ามีหลายบุคคลที่คุณคึกฤทธิจินตนาการขึ้น

อย่างบ้านอยู่คลองพ่อยม  ต่อกับคลองบางหลวง

บ้านใหญ่มีกำแพงอิฐเสริมรั้วเหล็กกั้นตลอดริมน้ำ

เป็นตึกทันสมัยสำหรับระยะเวลา ๒๔๒๕ - ๒๔๓๕   ก่ออิฐ ฉาบปูนขาว  หลังคามุงกระเบื้องจีนลูกฟูก   

บนตึกมีลูกมะหวดสีเขียวแก่

[luanglek]

บ้านใหญ่มีกำแพงอิฐเสริมรั้วเหล็กกั้นตลอดริมน้ำ

เป็นตึกทันสมัยสำหรับระยะเวลา ๒๔๒๕ - ๒๔๓๕   ก่ออิฐ ฉาบปูนขาว  หลังคามุงกระเบื้องจีนลูกฟูก   

บ้านรั้วเหล็ก  ไม่ทราบว่า เป็นรั้วเหล็กแลกน้ำตาลทรายเต็มลำเรือกลไฟหรือเปล่า   ถ้าใช่ก็คงเป็นพวกสกุลสายเปอร์เซีย   (เชิญอ่านจากกระทู้  ตำนานพริฏิษ  แฟกฏอรี) 

[Wandee]

แล้วคุณหญิงเอื้อม  ที่อยู่อัมพวาล่ะคะ   อาจเป็นใครได้บ้าง

[luanglek]

แหม  เอาทีละตัวละครสิครับ   ผมไม่ใช่เจ้าหน้าที่จัดทำสำมะโนครัวประชากรจะได้ทราบหมด

ค้นพระยาพิพิธก่อนดีกว่า   ให้ราชทินนามมาเท่านี้  คิดว่าค้นง่ายนั้น  เปล่าเลย
พระยาพิพิธมีมากกว่าที่นึกได้มาก  เดี๋ยวไปเก็บรวบรวมข้อมูลก่อน

[Wandee]

     ตามความเข้าใจ  พวกสกุลมหาศาลมักนิยมปลูกบ้านอยู่ใกล้ ๆ กัน  เพราะธิดาหลายคนก็สมรสกับญาติสนิทและไม่สนิท

แบ่งปันที่ดินปลูกบ้านอยู่กันอุ่นใจ        ใครทำแกงอะไรได้เลิศ  ก็ใส่ถาดไปตามบ้านต่าง ๆ

พระยาพิพิธ ก็ไม่ทราบว่าอยู่กระทรวงใด  ไม่น่าจะใช่กรมท่าซ้าย ถึงจะมีบรรพบุรุษไว้ผมเปียก็ตามที

ข้าราชการแทบทุกคนที่ไว้เปีย มักจะตัดเปียเมื่อเข้ารับราชการ เพราะต้องเฝ้าแหน  ไม่อย่างนั้นก็ไม่ได้พานทอง

มีหนังสืออยู่เล่มเรื่องเมื่อเจ้าสัวตัดผมเปีย   ไปหาก่อนค่ะ


     สี่แผ่นดินเดินเรื่องโดยแม่พลอยเป็นหลักกิโลเมตร     ตัวประกอบอื่น ๆ  สนับสนุนบทบาทของแม่พลอย  จึงยังเป็นเงาในกระจกอยู่

อยากทราบว่าคุณสายหยุดเกิด(ปีมะเส็ง)เป็นใครจัง        ธรรมดาธิดาเจ้าพระยาก็ไม่น่าจะใช้หีบหมากทองคำ        ปู่ย่าตาทวดเป็นราชินีกุล

[Wandee]

       คุณหลวงอย่าถล่มตนซิคะ     คุณหลวงเดินออกจากที่ทำงานมีคนไหว้ทั้งถนน

[luanglek]

พระยาพิพิธฯ ในสมัยรัชกาลที่ ๕  ตามโจทย์ที่ผู้แต่งสี่แผ่นดินให้ไว้
มีพระยาพิพิธฯ เข้าข่ายพิจารณา  ดังนี้

๑.พระยาพิพิทธิ์เดช  (สา)  จางวางกรมเกณฑ์หัดอย่างฝรั่งซ้าย  (ตัดทิ้งได้)

๒.พระยาพิพิธพิไสยสุนทรการ (เอี่ยม) ผู้ว่าราชการเมืองตราด
๓.พระยาพิพิธพิไสยสุนทรการ (สุข  สุขสถิตย์) ผู้ว่าราชการเมืองตราด  (เจ้าคุณ  ๒ คนนี้ตัดทิ้งได้)

๔.พระยาพิพิธภักดี (ตนกูซุยลง)  พระยากลันตัน
๕.พระยาพิพิธภักดี (ตนกูมหมัด)  ผู้ว่าราชการเมืองกลันตัน
๖.พระยาพิพิธภักดี (ตนกูมันโส)  พระยากลันตัน
๗.พระยาพิพิธภักดี (ตนกูสนี)     พระยากลันตัน  (ตัดทิ้งทั้ง  ๔  คนเลย)

๘.พระยาพิพิธโภไคยสวริย(ทองคำ  สุวรรณทัต)  กรมพระคลังมหาสมบัติ   (น่าสนใจ  เก็บไว้ก่อน)
๙.พระยาพิพิธโภคัยสวรรย์ (โค  สุจริตกุล) กรมพระคลังมหาสมบัติ  (น่าสนใจ  เก็บไว้ก่อน)
๑๐.พระยาพิพิธโภคัยสวรรย์(ชม  สุวรรณทัต)กระทรวงพระคลังมหาสมบัติ  (เก็บ)
๑๑.พระยาพิพิธโภไคสวรรย์ (คล้อย  ลีละชาติ)  กระทรวงพระคลังมหาสมบัติ  (เก็บ)
๑๒.พระยาพิพิธโภไคสวรรย์ (เชฐ  หังสสูต)  กระทรวงพระคลังมหาสมบัติ  (เก็บ)

มีพระยาพิพิธ  อีก ๔  ตำแหน่ง  เป็น พิพิธเสนา เจ้าเมืองยะหริ่ง  ๒ คน  (ตัดทิ้งได้)  กับ  พิพิธไอยสูรย์  จางวางกรมชาวที่ใหญ่  ๒ คน  (ขอตัดทิ้ง)

ดังนั้นจึงเหลือ พระยาพิพิธ ฯ ในพระคลังมหาสมบัติ ๕  คน  ที่อยู่ในข่ายควรพิจารณาครับ

[Bhanumet]

    ตามความเข้าใจ  พวกสกุลมหาศาลมักนิยมปลูกบ้านอยู่ใกล้ ๆ กัน  เพราะธิดาหลายคนก็สมรสกับญาติสนิทและไม่สนิท

แบ่งปันที่ดินปลูกบ้านอยู่กันอุ่นใจ        ใครทำแกงอะไรได้เลิศ  ก็ใส่ถาดไปตามบ้านต่าง ๆ

พระยาพิพิธ ก็ไม่ทราบว่าอยู่กระทรวงใด  ไม่น่าจะใช่กรมท่าซ้าย ถึงจะมีบรรพบุรุษไว้ผมเปียก็ตามที

ข้าราชการแทบทุกคนที่ไว้เปีย มักจะตัดเปียเมื่อเข้ารับราชการ เพราะต้องเฝ้าแหน  ไม่อย่างนั้นก็ไม่ได้พานทอง

มีหนังสืออยู่เล่มเรื่องเมื่อเจ้าสัวตัดผมเปีย   ไปหาก่อนค่ะ


     สี่แผ่นดินเดินเรื่องโดยแม่พลอยเป็นหลักกิโลเมตร     ตัวประกอบอื่น ๆ  สนับสนุนบทบาทของแม่พลอย  จึงยังเป็นเงาในกระจกอยู่

อยากทราบว่าคุณสายหยุดเกิด(ปีมะเส็ง)เป็นใครจัง        ธรรมดาธิดาเจ้าพระยาก็ไม่น่าจะใช้หีบหมากทองคำ        ปู่ย่าตาทวดเป็นราชินีกุล

พระยาพิพิธ เจ้าคุณพ่อของแม่พลอย  เป็นพวกฟากขะโน้นบ้านบน ไม่ใช่จีนไว้เปีย มิใช่หรือครับ
ส่วนคุณสายหยุดเป็นพวกบ้านล่าง จึงเป็นเชื้อราชินิกุล ถูกหรือไม่ครับ 

จะรอตามอ่านต่อไปนะครับ  สนุกมาก