อยากทราบประวัติของพระยาอัพภันตริกามาตย์(ดิศ) บิดาของเจ้าจอมมารดาถึง 2 รัชกาล

[ritti018]

ได้อ่านประวัติของเจ้าจอมมารดาเที่ยง ในรัชกาลที่ 4 และเจ้าจอมมารดาแส ในรัชกาลที่ 5 ซึ่งมีบิดาร่วมกันคือ พระยาอัพภันตริกามาตย์(ดิศ  โรจนดิศ) ซึ่งอายุของเจ้าจอมมารดาเที่ยงและเจ้าจอมมารดาแสนั้นห่างกันมาก จึงอยากทราบว่า พระยาอัพภันติกามาตย์นั้น มีประวัติความเป็นมาอย่างไร...

[เทาชมพู]

http://www.reurnthai.com/index.php?topic=3215.0

[Wandee]

    



     เจ้่าจอม  ในรัชกาลที่ ๔

เจ้าจอมมารดาเที่ยง  เกิด พ.ศ. ๒๓๗๔    เป็นธิดา ท่านคล้าย

เจ้าจอมมารดาชุ่ม  เกิด ๒๓๘๗   เป็นธิดา ท่านคล้าย



     เจ้าจอมใน รัชกาลที่ ๕

เจ้าจอมทับทิมเกิด ๒๔๐๐   ธิดา ขรัวยายอิ่ม

เจ้าจอมมารดาแส  เกิด ๒๔๑๑    ธิดาขรัวยายบาง


พระยาอัพภันตริกามาตย์(ดิศ)  เป็นขรัวตา พระเจ้าลูกเธอในรัชกาลที่ ๔   ๑๐ พระองค์
และพระเจ้าลูกเธอในรัชกาลที่ ๕   ๖ พระองค์


(หน้า ๓๖๔ - ๓๗๔    ความทรงจำ  พระนิพนธ์ สมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพ       บรรณาคารพิมพ์ ๒๕๑๔  ราคา ๕๐ บาท)

[ritti018]

ชาตะ...............
มรณะ................
บิดา มารดา ต้นสกุลมาจากไหน...................

ขอบคุณครับ

[Wandee]

หนังสือความทรงจำนั้น  ห้องสมุดทั้งหลายน่าจะมี  แล้วก็ไม่ได้เป็นหนังสือหายากอะไร

ที่พูดมานี้  ไม่อยากให้คุณ Ritti018 พลาด อรรถรส และเรื่องราวที่ สมเด็จกรมพระยาดำรงเล่าประทาน

เมื่อออกปากแล้ว  และหาหนังสือได้แล้ว  ไม่ขัดข้องอะไร 




       ต้นวงศ์ คือ พระยาจันทราทิตย์(บุญเรือง) ชาวเมืองสวรรคโลก

ในแผ่นดินพระเจ้ากรุงธนบุรี   ได้เป็นหลวงวัง  กรมการพิษณุโลก     รับราชการทัพศึก



ในรัชกาลที่ ๑  โปรด ฯ ให้เป็นพระจันทราทิตย์  แล้วเลื่อนเป็นพระยาจันทราทิตย์      ตั้งบ้านเรือนอยู่ริมบ้านพระยาธรรมา(เสือ)   มีบุตร ๕ คน

บุตรคนที่ ๓  ชื่อ เลี้ยง       ในรัชกาลที่ ๓  เป็นจมื่นอินทร์ประพาศ ฝ่ายพระราชวังบวร  แต่งกับท้าวมังสี(ขำ)     มีบุตร ๒ คน

ดิศ  เกิด จ.ศ. ๑๑๖๘

ขำ แม่ของดิศ นั้น  เป็นธิดา นางจำปา ชาวเวียงจันทน์ 




พอนายดิศอายุ ๖ ขวบ  ปู่ พระยาจันทราทิตย์นำขึ้นถวายตัวเป็นมหาดเล็ก สมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว  เมื่องานในพระราชพิธีสรง จ.ศ. ๑๑๗๔

ในปี จ.ศ. ๑๑๗๗ เมื่อเสด็จไปรับครัวมอญที่เมืองกาญจนบุรี  นายดิศได้ตามเสด็จ

[Wandee]

      เมื่อ พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเสด็จออกจากวัง  ก็ตามเสด็จไปอยู่ที่พระราชวังเดิม

จนทรงผนวชพระ     โปรดให้นายดิศ อยู่ปฏิบัติ กรมหมื่นมเหศวร และ กรมหมื่นวิษณุนารถที่พระราชวังเดิม


เมื่อนายดิศครบอุปสมบท    ก็ทรงจัดการให้บวชที่วัดมหาธาตุ   ในสำนักสมเด็จพระสังฆราช (ด่อน)

แล้วตามเสด็จไปประจำพรรษาอยู่ ณ วัด สมอราย      จาลาสิกขาบทกลับมาปฏิบัตกรมหมื่นมเศวร  กับ กรมหมื่นวิษณุนารถ

จนพระเจ้าลูกเธอเสด็จเข้าไปอยู่ในพระบรมมหาราชวัง  นายดิศจึงไปรับราชการประจำพระองค์ ใน พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวตลอดมาจนเสด็จเถลิงถวัลยราชสมบัติ

[JD]

จากกระทู้นี้
http://www.reurnthai.com/index.php?topic=1946.0

ความที่พระองค์ทรงโปรดข้าเก่าเต่าเลี้ยงที่ชื่อดิศ
ความเอื้ออาทรหลั่งล้นมาถึงเจ้าจอมมารดาเที่ยง
และถึงพระกุมารี พระองค์เจ้าโสมาวดี

ในรูปที่ ๑ เป็นเจ้าฟ้า ประทับเคียงข้างพระองค์เจ้า (กุมารีองค์โปรด) รูป ๒

[Wandee]

     การที่พระยาอัพภันตริกามาตย์  ได้ปฎิบัติกรมหมื่นมเหศวรแลกรมหมื่นวิษณุนารถแต่ยังทรงพระเยาว์นั้น   เมื่อมาถึงรัชกาลที่ ๔

ต่างกรมทั้ง ๒ พระองค์ได้ประทานเงินแลผ้าปีแก่พระยาอัพภันต์เป็นคุณูประการมาทุก ๆ ปี   



     ในรัชกาลที่ ๓   เมื่อกรมหมื่นศักดิ์พลเสพได้อุปราชาภิเศกเป็นกรมพระราชวังบวร       นายเลี้ยงได้ไปทำราชการวังหน้า  เป็นจมื่นอินทร์ประพาสในกรมวัง

ท่านจมื่นก็จะมาพานายดิศไปถวายตัวทำราชการวังหน้า         นายดิศไม่ยอมไป  เพราะไม่ยอมเป็นข้าสองเจ้า  ด้วยความกตัญญูต่อพระบาทสมเก็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวดังนี้


     พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว  ได้ทรงยกย่องตลอดมา  ว่า พระยาอัพภันตริกามาตย์(ดิศ) นี้เป็นข้าหลวงเดิมผู้หนึ่ง  ซึ่งได้เห็นใจคอความซื่อตรงมาแล้ว

เป็นที่ไว้วางพระพระราชหฤทัย 

[Wandee]

     นายดิศ สมรสกับ คล้าย  ธิดาเจ๊สัวบุญศรี  (ผู้เป็นบุตร เจ๊สัว ซำจ๋าย กับ  บุญมี  เป็นมอญ)

    มารดาของคล้ายคือ ชิวอิด    ธิดาของจีนเอี่ยว เป็นจีนนอก  และ งอก




    หลังจาก จีนเอี่ยว ตายแล้ว  ชิวอิดได้ ขุนแสนพลรักษ์ กรมพระสุรัสวดี ฝ่ายพระราชวังบวรเป็นสามี
    มีบุตรชายชื่อ ผึ้ง   บิดาหม่อมนวม  ในสมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพ  และเป็นตาของ
    หม่อมเจ้าหญิงจงจิตรถนอม   หม่อมเจ้าหญิงพร้อมเพราพรรณ    และหม่อมเจ้าหญิง สรรพสมบูรณ์
   

[Wandee]

พระยาอัพพันตริยามาตย์ มี ภรรยา ในรัชกาลที่ ๔ อีกหลายคน


๑.  ขรัวยายอิ่ม    มารดาเจ้าจอมมารดาทับทิม

๒  ขรัวยายบาง  มารดา  เจ้าจอมมารดาแส

๓. จีบ

๔. แก้ว

๕. เอี้ยง(น้องแก้ว)

๖. พุดจีบ

๗. ยิ้ม

๘. ม.ร.ว. ตาด


พระยาอัพภันตริกามาตย์  ถึงแก่กรรมเมื่อ จ.ศ. ๑๒๓๗     อายุ ๗๐ ปี