จิตรกรรมในพระปรางค์ ภาพเขียนสมัยต้นกรุงศรีอยุธยา

[virain]

ผู้รู้ท่านหนึ่งอธิบายว่ามีร่องรอยความเสียหายจากการถูกไฟเผาครับ และในนั้นก็เป็นที่อาศัยของค้างคาว
อีกสาเหตุหนึ่งอาจจะมาจากความชื้นที่ซึมเข้ามาตามแนวอิฐ เพราะผนังด้านนอกผิวปูนที่ฉาบไว้หลุดไปมากแล้วครับ

[virain]

วัดนี้คงจะเป็นวัดที่สร้างขึ้นในสมัยอยุธยาต้นแน่นอน แต่มีการซ่อมแซมเพิ่มเติมกันมาโดยตลอด
จนมามีรูปแบบอย่างที่เหลือหลักฐานให้เห็นกันในปัจจุบัน
แต่การเปลี่ยนแปลงชุดปรางค์ประธานนั้นมีลำดับการเปลี่ยนแปลงอย่างไร
และทำกันในสมัยไหนนั้นยังไม่มีหลักฐานที่แน่ชัดพอ ดังนั้นจึงต้องดูรูปแบบในเชิงวิวัฒนาการ
ทางศิลปะและคติที่เกี่ยวข้องมาเป็นตัวสันนิษฐาน

[virain]

ภาพรวมของปรางค์ประธานวัดพระรามนั้น มีลักษณะอย่างปรางค์ห้ายอด ซึ่งแน่นอนว่าต้องมีการปรับผังในส่วนนี้ใหม่
ในรัชกาลใดรัชกาลหนึ่ง ซึ่งควรจะเป็นช่วงแรกของอยุธยาปลาย หรือไม่ก็เป็นช่วงสุดท้ายของอยุธยาปลายนั่นเอง
แต่จากลักษณะของห้องครรภคฤหะของปรางค์ประธาน ซึ่งเป็นผนังทึบสามด้านและมีทางเข้าทางด้านตะวันออกเพียงด้านเดียว
ผนังทุกด้านมีร่องรอยของการเขียนจิตรกรรมเอาไว้ทุกด้าน แม้ต่บริเวณมุมรักแร้ที่ผนังริมประตูด้านทางเข้า
และยังเขียนอดีตพุทธที่ผนังตรงทางเข้าไปด้านในหรือห้องอันตราละนั้นด้วย ทำให้ผมสันนิษฐานว่าการต่อเติม
พระปรางค์ครั้งใหญ่นั้น อาจจะไม่ส่งผลกระทบกับจิตรกรรม??

[virain]

ดังนั้นรูปแบบของปรางค์ประธานแต่เดิมนั้นน่าจะมีลักษณะคล้ายอย่างวัดราชบูรณะ คือมีลักษณะคล้ายอย่างปราสาทเขมร
คือมีห้องครรภคฤหะที่มีเรือนยอดสูงขึ้นไปเป็นประธาน แล้วมีการต่อห้องมณฑปที่มีลักษณะเป็นมุขหรือคูหาด้านหน้าออกมา
ซึ่งเป็นแบบแผนทั่วไปของปรางค์ในสมัยอยุธยาต้น นอกจากนั้นก็มีเจดีย์ประจำมุม และมีพระปรางค์ทิศประจำที่ด้าน
..นับได้ว่าตัวอย่างนี้ชวนให้นึกถึงมหาธาตุสุโขทัยได้ด้วย

[virain]

หากจะลองกำหนดช่วงเวลาที่มีการแปลงสภาพกลุ่มปรางค์ประธานวัดพระราม จนมีผังอย่างที่เห็นในปัจจุบัน
โดยจากหลักฐานทางพงศาวดารที่พอจะอ้างอิงได้สองช่วง ก็คืออยู่ในสมัยอยุธยาตอนปลายช่วงราชวงศ์ปราสาททอง
และสมัยอยุธยาปลายช่วงสุดท้ายก่อนเสียกรุง
แต่จากลักษณะของจิตรกรรมอดีตพุทธที่ปรากฏนั้นพอจะบอกได้ว่า ควรจะเก่ากว่าศิลปะในช่วงราชวงศ์บ้านพลูหลวง

ดังนั้นจิตรกรรมอดีตพุทธในคูหาพระปรางค์ประธานวัดพระรามนั้น น่าจะเขียนขึ้นก่อนสมัยพระเพทราชาขึ้นไป
แต่การที่จะบอกว่าภาพเขียนจะเก่ากว่าช่วงราชวงศ์ปราสาททองหรือไม่นั้น ยังไม่อาจจะหาข้อสรุปที่แน่นอนได้จริง
เพราะถึงแม้ผมจะอ้างว่าภาพเขียนชุดนี้ปรากฏขึ้นบนผนังที่มีมาก่อนการปรับผังของชุดปรางค์ประธาน แต่ก็ไม่สามารถ
รู้ได้ว่าระหว่างการต่อเติมพระปรางค์นั้นได้มีการซ่อมแซมจิตรกรรมภายในหรือไม่

สมมุติฐานที่ผมตั้งขึ้นว่าจิตรกรรมชุดนี้น่าจะเก่ากว่าช่วงราชวงศ์ปราสาททอง นอกจากเรื่องผังที่กล่าวถึงทางมาก่อนหน้าแล้วก็คือ
ร่องรอยลวดบัวที่ปรากฏบนผนังด้านในของห้องครรภคฤหะซึ่งน่าจะเป็นลวดบัวในสมัยการปรับสร้างพระปรางค์ช่วงราชวงศ์ปราสาททอง
ซึ่งได้ก่อทับร่องรอยจิตรกรรมที่ควรจะเขียนขึ้นมาก่อนหน้า

เหล่านี่เป็นประเด็นที่ผมเสนอไว้เพื่อให้มีการศึกษาหรือพิจารณากันต่อไปอีกครับ

[siamese]

ขออนุญาตแทรกภาพถ่ายมุมสูงพระปรางค์วัดพระราม จะได้สอดคล้องกับผังวัดด้านบนครับ

[virain]

ขอบคุณมากครับ กำลังอยากได้ภาพแนวๆนี้อย่พอดีเลย  
 ภาพนี้บอกลักษณะการก่ออิฐบริเวณทางเข้าคูหาพระปรางค์ครับ เป็นการก่ออิฐแบบเหลื่อมชนซึ่งเป็นจุดสังเกตหนึ่ง
ที่ทำให้คิดว่าการต่อเติมน่าจะทำก่อนสมัยสมเด็จพระนารายณ์ฯ เพราะในสมัยพระนารายณ์มักเป็นงาน
เรียงอิฐแบบไล่องศาหรือทรูอาร์ค

[virain]

ภาพนี้ถ่ายจากผนังภายในห้องครรภคฤหะของพระปรางค์

[virain]

ภาพเขียนบริเวณผนังทางเข้าไปในห้องครรภคฤหะ ซึ่งจะเขียนพระเป็นเจ้าให้องค์เล็กกว่าด้านใน

[Kurukula]

พี่ว่าเนลองเปิดกระทู้ใหม่ดูไหม เวลาค้นข้อมูลได้เสริชหาได้ง่ายๆ 

[virain]

เริ่มไปแล้วอ่า...

[ติบอ]

เลยกลายเป็นเงียบไปเลยนะเนี่ยะ