จิตรกรรมในพระปรางค์ ภาพเขียนสมัยต้นกรุงศรีอยุธยา

[virain]

สวัสดีครับ หลายวันก่อนได้มีโอกาสเดินทางไปราชบุรี และได้เข้าไปถ่ายภาพในคูหาพระมหาธาตุ
และโชคดีที่มีคนช่วยให้ความรู้ระหว่างถ่ายภาพ เรียกว่าได้เรื่องราวที่น่าสนใจหลายจุดทีเดียวครับ
ภาพเขียนรูปอตีตพุทธ หรือพระพุทธเจ้าทั้งหลายในอตีตเหล่านี้ จัดได้ว่าเป็นภาพเขียนประกอบ
พุทธศาสนาสถานที่เก่าแก่ที่สุดหนึ่งของเมืองไทยชิ้นหนึ่ง เพราะในปัจจุบันภาพเขียนที่มีอายุเก่าแก่
นับแต่สมัยอยุธยาตอนกลางขึ้นไป มีเหลือให้ชมอยู่ไม่กี่ที่เท่านั้น กระทู้นี้ผมจึงขอรวบรวมภาพบางส่วน
มาให้ชมกันโดยสังเขป เผื่อมีประเด็นที่ทำให้ท่านไหนอยากจะไปชมบ้างก็ดีครับ

[Kurukula]

สวัสดีครับ น้องเน อยากให้มีัคนมาเปิดกระทู้วัดมหาธาตุมาเนิ่นนานแล้ว เพราะหารูปชมยากเหลือเกิน

เวลาใครๆพูดถึงจิตรกรรมวัดมหาธาตุ ก็มักพูดกันถึงแต่อดีตพุทธ แต่ไม่ได้รู้เรื่องราวอะไรมากกว่านั้น ทั้งลวดลายประดับ สถาปัตยกรรม คติความเชื่อทางศาสนา

เมื่อก่อนอาจารย์ชมพูนุท เึคยกล่าวถึงเรื่องสีในจิตรกรรมวัดนี้ไปแล้ว ลองไปหาอ่านกัน แต่หลังจากนั้นก็ไม่มีใครกล่าวถึงอีก ยกเว้นอาจารย์สันติ เล็กสุขุม ที่ศึกษาเรื่องแบบพระพักตร์พระพุทธเจ้า

แม้แต่ตัวอย่างจิตรกรรม ก็มีเพียงรูปสองรูปให้ชมกันพอเป็นกษัย น่าน้อยใจนัก ทั้งๆที่สำคัญเหลือเกิน และเหลือสมบูรณ์อยู่ไม่กี่แห่งในไทย เชื่อมโยงได้ทั้งวัดราชบูีรณะและศรีลังกา พม่าพุกามจามเขมร (จามไม่เกี่ยว พูดให้คล้องกันเล่นๆ)

เอารูปใหญ่ๆเลยนะ

[virain]

ที่วัดมหาธาตุกำลังมีการขุดค้นร่องรอยการทับซ้อนของสิ่งก่อสร้าง ในสมัยต่างๆที่อยู่ลึกลงไปในพื้นที่เดียวกัน
รู้มาว่ามีข้อมูลที่น่าสนใจมากมาย เห็นทีคงต้องไปคะยั้ยคะยอให้ คนที่ทำทีสิสเรื่องนี้เล่าให้ฟังว่ามีรายละเอียด
อะไรลึกไปกว่าที่เราเห็นๆกัน แต่คร่าวๆอย่างน้อยที่นี่ก็เป็นศาสนสถานที่มีมาตั้งแต่สมัยเขมรเมืองพระนครเรือง
อำนาจ ส่งอิทธิพลมาถึงลุ่มแม่น้ำเจ้าพระยา-แม่กลอง และปรากฏชิ้นโบราณวัตถุสมัยทวาราวดีด้วย แต่ยังไม่
เห็นสิ่งก่อสร้างทวาราวดีสนับสนุนชัดเจน เลยยังไม่แน่ใจนัก ภูมิสัณฐานของเมืองราชบุรีนั้นเป็นเมืองติดแม่น้ำ
แม่กลอง ปรากฏร่องรอยคูเมืองทางฝั่งตะวันตกของแม่น้ำ วัดมหาธาตุตั้งอยู่ภายในคูเมืองฝั่งนี้ เดิมทีอาจเป็น
เมืองที่สร้างคร่อมลำน้ำอย่างเมืองพิษณุโลก แต่ไม่ปรากฏร่องรอยให้เห็นได้ชัดเจนในปัจจุบัน ร่องรอยที่ปรากฏ
คล้ายกับเมืองสุพรรณบุรี

[virain]

  ...
 มาทักกันทันใจจริงๆเลยครับ ต้องขออกตัวก่อนครับว่าภาพที่ผมถ่ายมา เรื่องสีคงดูไม่ได้ชัดเจนนัก
เพราะในนั้นแสงน้อย และเป็นแสงจากหลอดฟลูออเรสเซนต์ ผมถ่ายโดยไม่ใช้แฟลชเลยอาจดูไม่สวยนัก
ขนาดภาพเอาเล็กๆไปก่อนเน้อ เอาไว้อัพแล้วจะลงลิงค์มาให้ แต่สำหรับพี่กุเดี๋ยวไรท์ให้เลยทั้งชุด ไม่ต้องห่วงครับ

จะว่าไปตอนมาไล่ภาพที่หลังผมเองก็งงๆเหมือนกัน เพราะตอนถ่ายก็ไม่ได้ถ่ายมาเป็นระบบระเบียบเท่าไหร่
เรื่องตำแห่นงของภาพอาจเพี้ยนไปบ้าง เชื่อว่าคงมีคนเริ่มบ่นว่าแล้วผมจะมาตั้งกระทู้ทำไม อ่ะ..นะ เหอะๆ

[Kurukula]

อิอิ น้องเนเล่าเลยครับ เผื่อบางคนเขาทำทีสิสจะได้ลอกไปทำวิทยานิพนธ์

สำหรับเรื่องประวัติวัดมหาธาตุและสถาปัตยกรรม เอาไว้คุยกันกระทู้เ้ป็นเรื่องเป็นราวดีกว่า เพราะแค่ประวัติจิตรกรรมที่นี่ก็อลังการจนทำทีสิสได้อีกเล่มนึง (จริงๆนะ)

จิตรกรรมฝาผนังวัดมหาธาุตุราชบุรีนี้ ที่เหลือมาจนทุกวันนี้ได้ ต้องยกความดีในกับคุณธนิต อยู่โำพธิ์ อธิบดีกรมศิลปากรสมัย 2500

"อธิบดีกรมศิลปากรได้แจ้งมาให้ทราบว่า วันที่ 7 เมษายนนี้ ได้เดินทางไปสำรวจและถ่ายภาำพสีที่วัดมหาธาตุ จังหวัดราชบุรี เห็นว่าจิตรกรรมไทยที่องค์พระปรางค์วัดมหาธาตุ เป็นฝีมือช่างสมัยอยุธยาได้เขียนไว้งดงามมากเช่นเดียวกับโถงชั้นบนพระปรางค์วัดราชบูรณะ จังหวัดพระนครศรีอยุธยา"

"ได้ทราบจากเจ้าอาวาสวัดมหาธาตุว่า กำลังจะกะเทาะภาพออกเพื่อโบกปูนใหม่และดัดแปลงเป็นที่บรรจุของโบราณที่ขุดได้จากวัดเพลง จึงเป็นที่น่าเสียดาย เพราะภาพนั้นงดงาม และเป็นภาพฝีมือที่แสดงความรู้สึกเป็นอย่างยิ่ง ฝีมือเขียนก็ละเอียดอ่อน ควรจะรักษาไว้หรือคัดลอกถ่ายภาพนั้นไว้เป็นประวัติศาสตร์ แต่ตอนกลับไปหาเจ้าอาวาสด้วยคิดจะฝากไว้ให้ช่วยรักษาไว้ก่อน บังเอิญท่านเจ้าอาวาสไม่อยู่ จึงไม่มีโอกาสได้เรียนปฏิบัติในการขอ แต่ได้ยับยั้งการกะเทาะปูนไว้ก่อน"


"ที่ประชุมรับทราบและขอให้กรมศิลปากรแจ้งให้เจ้าอาวาสวัดมหาธาตุ ขอให้งดการกะเทาะภาพจิตรกรรมฝาผนังในองค์พระปรางค์วัดมหาธาตุไว้่ก่อน"



อ่านแล้วจะเป็นลม............... ขอบคุณคุณธนิตมากครับ

[virain]

เรื่องประวัติศาสตร์ศิลป์คงต้องพึ่งพี่กุหรือท่านอื่นๆมาเล่าให้ฟัง เอาเป็นว่าเล่าเท่าที่ผมจำได้แล้วกันนะครับ
ภาพนี้เป็นภาพอดีตพุทธแถวเกือบบนสุด บนผนังทางทิศใต้ ด้านบนสุดสถาพค่อนข้างเลือนและถ่ายภายาก
เลยไม่ได้ถ่ายมา อดีตพุทธที่ฝั่งนี้เขียนเป็นพระปางมารวิชัยบนดอกบัว มีศิระประภาที่พระเศียรประดับด้วยซุ้ม
ครอบแบบต้นไม้เขียนใบไม้เป็นใบๆ คั่นด้วยรูปพระสาวกประนมมือปรากฏเป็นครึ่งองค์ ผิดถูกยังไงขอข้อมูล
แก้ไขด้วยครับ

 

[virain]

โอ้.... สุดยอด เกือบไปๆ ที่จริงเมืองไทยภาพเขียนสมัยอยุธยานั้นคงมีอยู่หลายที่จริงๆ
แต่คงเจอเหตุการณ์ประมาณนี้เลยทำให้ กลายเป็นไม่เหลือแทน ... ซะอย่างนั้น
แต่ยังไงผนังทั้งสามด้านไม่นับทางเข้านั้น ก็ถูกหล่อคอนกรีตทับที่กึ่งกลางผนัง คล้ายว่าจะทำ
เพื่อเสริมความแข็งแรง ภาพเขียนจึงถูกทำลายโดยขนาดกว้างประมาณ 1 ฟุต กินความยาวตั้ง
แต่พื้นที่ยืนในห้องคูหานั้น จนสุดถึงเพดาน ... T-T

ภาพนี้ผมจำไม่ได้ว่าถ่ายมาจากทางผนังทางทิศใต้หรือทิศเหนือ แต่เป็นภาพในชั้นเดียวกัน
(พี่กุผมลืมว่าเขาเขียนอดีตพุทธไว้กี่ชั้นกันครับ) ที่น่าสังเกตจุดหนึ่งคือภาพต้นไม้ที่อยู่รอบพระเศียรนั้น
มีการเขียนใบต่างๆกันไป บางทีอาจจะซ่อนความหมายถึงต้นไม้หลายๆชนิดที่พระพุทธเจ้าประทับนั่ง
ภายใต้ต้นไม้เหล่านั้นครับ

[Kurukula]

กรุวัดมหาธาตุเกือบกลายเป็นห้องเก็บของไปแล้วไหมล่ะ ได้อ่านแล้วก็เศร้าใจ 


ส่วนรูปประกอบ อิอิอิ ชอบๆๆ ขอรูปใหญ่ๆๆๆเลยนะ เอากว้างสัก 500 พิกเซลกำลังดี แล้วความสูงเด๊ยวมันเปลี่ยนให้เอง

ในเรื่องของหล่อปูนเป็นคานนั้น ผมคิดว่าอาจจะเป็นเทคนิกมาแต่โบราณกาลแล้ว เดิมอาจจะเป็นคานไม้วางเพื่อรับน้ำหนักอิฐ (หรือเปล่า?ต้องถามวิศวกร) เพราะที่กรุวัดพระรามก็มี เป็นรอยร่องบากกว้างคูณยาวกลางผนังเลย แต่ตัวคานหายไปแล้ว อาจทำด้วยไม้เลยผุไปตามกาลเวลา

[jean1966]

ที่วัดมหาธาตุราชบุรีเมื่อปลายปีที่แล้วเข้าไปวัดคงคาแล้วว่าจะแวะก็ทราบว่ากำลังบูรณะอยู่ แล้ววันที่ไปฝนดันตกหนักก็เลยไม่ได้เข้าชม เมื่อคืนยังนั่งคิดถึงอยู่ เช้านี้มาเปิดดูกระทู้ เหลือเชื่อว่ามีน้องเนมาตั้งกระทู้วัดนี้พอดี ปัจจุบันยังบูรณะอยู่รึเปล่าแล้วถ่ายภาพมาครบหรือไม่ ไว้เจอกันจะได้ข้อข้อมูลบ้าง อิอิ
ข้อมูลวัดของจังหวัด
  วัดมหาธาตุราชวรวิหาร  ตำบลหน้าเมือง  อำเภอเมืองราชบุรี  ตั้งอยู่เกือบใจกลางเมืองราชบุรีนักโบราณคดีและนักประวัติศาสตร์ศิลปะสันนิษฐานจากหลักฐานทางโบราณคดีว่า  แรกสร้างขึ้นตั้งแต่สมัยวัฒนธรรมทวารวดี  ราวพุทธศตวรรษที่  ๑๓  ต่อมาในราวพุทธศตวรรษที่  ๑๘  วัฒนธรรมเขมรจากราชอาณาจักรกัมพูชาได้แพร่เข้าสู่ดินแดนราชบุรี  จึงได้มีการก่อสร้างและดัดแปลงศาสนสถานกลางเมืองราชบุรีขึ้นเป็นพระปรางค์และสร้างกำแพงศิลาแลงล้อมรอบเพื่อให้เป็นศูนย์กลางของเมืองตามคติความเชื่อเรื่องภูมิจักรวาลของเขมร  ต่อมาในสมัยอยุธยาตอนต้น  ราวพุทธศตวรรษที่   ๒๐ – ๒๑  ได้มีการก่อสร้างพระปรางค์แบบอยุธยาขึ้งซ้อนทับและสร้างพระปรางค์บริวารขึ้นอีก  ๓  องค์บนฐานเดียวกัน  ต่อมาในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย  ได้ทรงพระกรุณาโปรกเกล้าฯ  ให้ย้ายเมืองราชบุรีจากฝั่งตะวันตกมายังฝั่งตะวันออก  ประชาชนก็ย้ายตามความเจริญไปด้วย  วัดมหาธาตุจึงกลายเป็นวัดร้างไม่มีพระสงฆ์จำพรรษา  ต่อมาในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว  ใน  พ.ศ.  ๒๓๓๘  พระภิกษุองค์หนึ่งชื่อพระบุญมา  ได้ธุดงค์มาเห็นวัดนี้มีสถานที่ร่มรื่น  เหมาะสำหรับการปฏิบัติธรรมจึงได้ขอความร่วมมือจากพุทธศาสนิกชนช่วยกันปัดกวาดซ่อมแซมเสนาสนะต่างๆ  ในที่สุดวัดมหาธาตุจึงกลับมาเป็นศูนย์กลางของศาสนาเช่นเดิม  และยังคงเป็นมาจนถึงปัจจุบัน  สิ่งสำคัญในวัด  ได้แก่
         พระปรางค์ประธาน  เป็นสถาปัตยกรรมที่สร้างขึ้นในพุทธศตวรรษที่  ๑๘  และได้รับการซ่อมแวมเพิ่มเติมในสมัยอยุธยาตอนต้นตรงส่วนที่เป็นซุ้มด้านตะวันออก  และภาพจิตรกรรมภายใน  ประกอบด้วยพระปรางค์ประธานและพระปรางค์บริวาร  ๓  องค์บนฐานเดียวกันมีการตกแต่งองค์พระปรางค์ทั้งหมดด้วยลวดลายปูนปั้นอย่างงดงาม  ด้านตะวันออกของพระปรางค์ประธานมีบันไดและขึ้นมุขยื่น  ภายในเป็นคูหาเชื่อมต่อกับพระปรางค์  ผนังภายในองค์พระปรางค์ทุกด้านมีภาพจิตรกรรมรูปพระอดีตพุทะเจ้า  สันนิษฐานว่าเขียนขึ้นในสมัยเดียวกันกับการสร้างองค์พระปรางค์
         พระวิหารหลวง  อยู่ด้านหน้าพระปรางค์ภายนอกระเบียงคด  เป็นซากอาคารในแผนผังสี่เหลี่ยมผืนผ้า  ฐานด้านล่างสุดก่อด้วยศิลาแลง  ด้านหน้ามีมุขยื่น  บนพระวิหารเคยมีเจดีย์ขนาดเล็กตั้งอยู่  แต่พังทลายลงหมด  บนฐานวิหารมีอาคารไม้โล่ง  หลังคาเครื่องไม่มุงสังกะสี  อาคารหลังนี้กล่าวกันว่านายหยินบิดาของขุนสิทธิสุวรรณพงศ์  อดีตนายกเทศมนตรีเทศบาลเมืองราชบุรีเป็นผู้สร้างขึ้นเมื่อ  พ.ศ.  ๒๔๕๔  พระวิหารนี้เคยเป็นที่ตั้งโรงเรียนพระอภิธรรมราชบุรี  ภายในอาคารพระวิหารประดิษฐานพระพุทธรูปปูนปั้นแกนหินทรายขนาดใหญ่แสดงปางมารวิชัย  ๒  องค์  ประทับนั่งหันพระปฤษฎางค์ชนกัน  พุทธศิลปะแบบอยะยาตอนต้น  ด้านข้างทั้งสองและด้านหน้าของพระวิหารที่มุมด้านตะวันออกแยงเหนือและด้านตะวันออกเฉียงใต้  มีวิหารขนาดเล็ก  ประดิษฐานพระพุทธรูปหินทรายสีแดงปางมารวิชัยประทับนั่งหันพระปฤษฎางค์ชนกันคล้ายกับพระพุทธรูปบนพระวิหารหลวง
         กำแพงแก้ว  ก่อด้วยศิลาแลงรูปทรงสี่เหลี่ยมผืนผ้า  ล้อมรอบองค์พระปรางค์ทั้งสี่ด้าน  เหนือกำแพงมีในเสมาทำด้วยหินทรายสีชมพูจำหลักพระพุทธรูปประทับนั่งปางสมาธิในซุ้มเรือนแก้ว  ลักษณะพุทธศิลปะเขมรแบบบายน  (ราวพุทธศตวรรษที่  ๑๘)  เมื่อ  พ.ศ.  ๒๕๓๐  ทางวัดมหาธาตุได้ดำเนินการขุดเพื่อก่อสร้างอาคารบริเวณด้านข้างวิหารเล็กที่มุมขนาดย่อมนอกจากนั้นยังพบชิ้นส่วนสถาปัตยกรรมส่วนยอดของพระปรางค์  สันนิษฐานว่าคงเป็นอาคารที่สร้างขึ้นคราวเดียวกับกำแพงแก้ว
         ราวบันไดรูปครุฑยุคนาค  พบจำนวน  ๒  ชิ้น  จำหลักจากหินทรายสีแดงตั้งอยู่ที่ทางเข้าภายในระเบียงคดด้านทิศตะวันออก  ปัจจุบันอยู่ในสภาพชำรุดลบเลือนชิ้นหนึ่งเป็นรูปครุฑจับนาค  ๓  เศียร  ด้านหลังเป็นเศียรนาค  ๕  เศียรแผ่พังพาน  อีกชิ้นหนึ่งเป็นรูปนาคห้าเศียรไม่มีรูปครุฑประกอบ  ทั้งสองชิ้นเป็นศิลปะเขมรแบบบายน  ราวพุทธศตวรรษที่  ๑๘
          พระอุโบสถ  สันนิษฐานจากลักษณะทางสถาปัตยกรรมว่าสร้างขึ้นตอนปลายสมัยอยุธยาราวพุทธศตวรรษที่  ๒๒  ได้รับการซ่อมแซมครั้งล่าสุดเมื่อ  พ.ศ.  ๒๕๐๙  เป็นอาคารก่ออิฐถือปูน  หลังคาลด  ๒  ชั้น  ๓  ตับ  เป็นเครื่องไม้มุงกระเบื้อง  ด้านหน้าและด้านหลังทำพาไลยื่นรองรับโครงหลังคาด้วยเสาปูนจำนวน  ๓  ตับ  ด้านข้างมีชายคาปีกนกโดยรอบ  ฐานอาคารมีลักษณะศิลปะสถาปัตยกรรมแบบอยุธยาตอนปลาย  คือแอ่นโค้งคล้ายท้องเรือสำเภาหรือที่เรียกว่าแอ่นท้องช้าง  ซุ้มประตูหน้าต่างปั้นปูนประดับกระจกเป็นซุ้มหน้านาง  ภายในพระอุโบสถประดิษฐานพระพุทธรูปปางมารวิชัยประทับนั่งบนฐานดอกบัว  ด้านนอกโดยรอบมีกำแพงแก้วก่ออิฐถือปูนล้อมรอบ
          พระมณฑป  ตั้งอยู่ทางทิศเหนือของพระปรางค์ประธานภายนอกกำแพงแก้วปัจจุบันอยู่ในเขตสังฆาวาสของวัด  เป็นอาคารก่ออิฐถือปูนในผังสี่เหลี่ยมย่อมุมไม้ยี่สิบบนฐานเขียงรองรับฐานสิงห์  ผนังรอบด้านมีซุ้มหน้าต่างทรงมณฑปด้านละ  ๑  ซุ้ม  เว้นด้านตะวันออกเป็นซุ้มประตูทางเข้ามีบันไดขึ้น – ลง  เครื่องหลัวคาของพระมณฑปพังทลายลงหมดแล้ว  ภายในพระมณฑปประดิษฐานรอยพระพุทธบาททำด้วยหินทรายสีแดง  ฝาผนังด้านในมีภาพจิตรกรรมเรื่องพุทธประวัติตอนเสด็จโปรดพระพุทธมารดาบนดาวดึงส์  และตอนผจญกองทัพพญามาร  ปัจจุบันมีสภาพลบเลือนเกือบหมด  เพราะไม่มีหลังคาคลุมทำให้น้ำฝนชะล้างสีจนภาพเลอะเลือน  พระมณฑปหลังนี้สันนิษฐานว่าสร้างขึ้นในสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น
          พระเจดีย์ เป็นเจดีย์รายเรียงเป็นแถวอยู่ด้านหน้าพระมณฑปจำนวน  ๕  องค์  เป็นพระเจดีย์ทรงระฆังกลมจำนวน  ๔  องค์  และพระเจดีย์ย่อมุมไม้สิบสองอีก  ๑  องค์  ทั้งหมดเป็นศิลปะสมัยรัตนโกสินทร์  ที่ฐานของพระเจดีย์ย่อมุมไม้สิบสองมีจารึกบนแผ่นหินอ่อนความว่า  พระพุทธศักราช  ๒๔๖๒  สามเณรเซียะเล็ก  พร้อมบุตรทิพ  เจริญ  ฮกเซ่งพิจารณาเห็นว่า  พระเจดีย์เป็นปูชนียวัตถุถาวรจึงได้พร้อมใจกันมีศรัทธาสร้างขึ้นไว้ในพระพุทธศาสนานิพ์พานปัจจ์โยโหตุอนาคตะฯ
           วัดมหาธาตุได้รับการประกาศขึ้นทะเบียนเป็นโบราณสถานของชาติในราชกิจจาเบกษา  เล่ม  ๕๒  ตอนที่  ๗๕  เมื่อวันที่  ๘  มีนาคม  พ.ศ.๒๔๗๘  และได้รับการระวางแนวเขตโบราณในราชการกิจจานุเบกษา  เล่ม  ๑๐๐  ตอนที่  ๘๘  เมื่อวันที่  ๓๑  พฤษภาคม  พ.ศ.๒๕๒๖

 
         




 



 


 

[Kurukula]

ขอเสริมพี่ยีนส์ินิดหนึ่งนะครับ

แต่เดิมเชื่อกันมาโดยตลอดว่า พระปรางค์วัดมหาธาตุราชบุรี สร้างซ้อนทับปราสาทประธานในวัฒนธรรมพุทธศาสนามหายาน ที่แพร่มาจากเมืองพระนครในพุทธศตวรรษที่ 18 โดยดัดแปลงแก้ไขปราสาทเดิม ให้มีรสนิยมแบบอยุธยาตอนต้นในพุทธศตวรรษที่ 19-20

เมื่อแรกนั้นผมก็เชื่ออย่างนี้ เพราะเป็นเรื่องคอมมอนเซนส์ ไม่ว่าที่ไหนๆก็สร้างทับขอมทับทวารวดีทั้งนั้น อย่างพระปฐมเจดีย์ พระประโทน มหาธาตุ ลพบุรี เป็นต้น

ต่อมาเมื่อมีการขุดค้นขึ้น ความก็เลยแตก กลายเป็นว่า อยุธยาไปรื้อปราสาทประธานขอมทิ้งหมดเหลือแต่ฐาน แล้วไปก่อวิหารหลวงนั่นแหละ ทับปราสาทประธาน เกยกันอยู่ โผล่มานิดนึง

จากนั้นก็ย้ายศูนย์กลางของวัด คือพระปรางค์ประธาน ไปไว้ด้านหลังวิหารหลวง ตามสไตล์ของอยุธยาต้น มิหนำใจ ก่อกำแำพงวัดใหม่ ต่อจากของขอม ให้ยื่นยาวจนเป็นที่เห็นในปัจจุบัน ขณะที่กำแพงขอมของเดิม หยุดอยู่แค่แนวหลังวิหารหลวงเท่านั้นเอง

ส่วนปรางค์บริวาร 3 องค์นั้น เชื่อว่าเป็นของก่อใหม่สมัยอยุธยาตอนปลาย และแต่เดิมมีถึง 4 องค์เพิ่งจะพังไปในสมัยรัตนโกสินทร์นี่เอง เมื่อพังแล้วก็ไม่รู้จะทำยังไง ก็เลยก่อมุขให้มันยื่นยาวออกมาซะอย่างนั้น รอยต่อมุขยังปรากฏอยู่ ดูไปดูมาคล้ายมหาธาตุ ลพบุรีบ้าง พุทไธสวรรย์บ้าง ก็เลยเข้ารกเข้าพงกันใหญ่ (ผมก็เข้ามาแล้วกับเขาด้วย) เพราะถ้าดูจริงๆแล้ว มุขนั่นยาวผิดส่วนน่าเกลียดมาก มันทับลงไปบนฐานเดิมของปรางค์บริวารที่พังไป

แผนผังเดิมสมัยอยุธยาตอนต้นนั้น เชื่อว่าเป็นพระเจดีย์แปดเหลี่ยม 4 องค์ที่อยู่ประจำมุมมากกว่า เพราะต้องตามระเบียบกรุงศรีอยุธยานิยม อิอิ

[Kurukula]

เจอปราสาทประธานของขอมแล้วจ้า.......

อยุธยารื้อเสียเละเลย เหลือแต่ฐานย่อมุม แถมสร้างวิหารทับ กลบดินเรียบร้อย ตอนแรกก็ขุดกันกลางวิหารเลย กะเจอแน่ๆ ปรากฏขุดลงไปสามเมตรยังไม่เจออะไร มาขุดใหม่หน้าิวิหาร นิดเดียวเจอเลย

แต่ดูไม่ค่อยรู้เรื่องเท่าไหร่

[Kurukula]

ภาพสันนิษฐานวัดมหาธาตุ ราชบุรียุคแรกครับ หลังจากรื้อของขอมเสียเละตุ้มเป๊ะแล้ว

เชื่อว่าจิตรกรรมในกรุก็เขียนขึ้นในระยะสมัยนี้ด้วย

ช่างท่านสร้างเจดีย์แปดเหลี่ยมตามสไตล์อโยธยา-สุพรรณภูมิ ไว้ประจำทิศ ยังไม่มีปรางค์บริวาร (เพราะฐานไพทีปรางค์บริวารกินเข้าไปในฐานเจดีย์แปดเหลี่ยม ย่อมสร้างทีหลัง) มีพระปรางค์ประธานองค์เดียว โดดเดี่ยวน่ารัก

สาเหตุที่รื้อของขอม ก็ยังตอบไม่ได้ครับ จะว่าเศรษฐกิจดีขึ้นเพราะตั้งเมืองหลวงที่อยุธยา ใกล้กว่าเมืองพระนคร ก็ใช่ แต่ทำไมต้องย้าย สร้างเพิ่มก็ได้นิ แบบมหาธาตุลพบุรี วัดนครโกษา

หรือฉันจะประกาศตัวไม่เอาพุทธศาสนามหายานก็ใช่ เพราะจากภาพเขียนในกรุ อ้างอิงพุทธวงศ์อันแต่งขึ้นในลังกา ฉันประกาศตัวเป็นเถรวาทเต็มขั้น หรือเปล่า?

ไม่หรอกๆ ไม่ว่าสมัยไหน ก็ไม่มีคนนับถือศาสนาบริสุทธิ์หรอก เราไปวัดยังเจอเจ้าแม่กวนอิมได้เลย

[virain]

สวัสดีครับพี่ยีนส์ สภาพวัดมหาธาตุฯตอนนี้ก็กำลังขุดอยู่ล่ะครับ เพียงแต่องค์พระปรางค์
เขาทีสีขาวเป็นส่วนๆ เฉพาะตรงที่ไม่มีลายปูนปั้นครับ

ตามข้อมูลที่พี่กุ อธิบายมา ทำให้ทึกทักสันนิษฐานเอาว่า เดิมทีศาสนสถานมหายานของเขมรนั้น
เข้ามาตั้งในชุมชนนี้เพื่อ เผยแพร่ความคิดหรือเป็นการกระจายตัวของอารยะธรรมเขมรโบราณ
จนกระทั่งเมื่อเขมรอ่อนแอ ความอยากเป็นอิสระของแต่ละกลุ่มชนอาจทำให้เกิดการรื้อถอน
ศาสนสถานเดิมเหล่านั้นออก เพื่อลบภาพอารยะธรรมเดิมออกไปก่อน ต่อมาเมื่อชุมชนยังเจริญ
ต่อมาไม่ขาดสาย และพื้นที่เดิมยังคงสำคัญอยู่ สมัยอยุธยาตอนต้นเลยเข้าไปสร้างพระปรางค์มหาธาตุ
อันเป็นสัญลักษณ์ของเมืองสำคัญ แต่การทิ้งห่างของช่วงเวลาระยะหนึ่ง คงทำให้ตำแหน่งของประปรางค์
อยุธยาไม่ทับตรงจุดกึ่งกลางเดิมไปเสียทีเดียว เพราะตามปกติหากจะสร้างทับก็มักจะยึดจุดสำคัญเดิม
แล้วสร้างทับลงไป ตามที่พี่กุอธิบายไว้ แต่อย่างไรก็ดีเมืองราชบุรี ในสมัยอยุธยาตอนต้นนั้น อาจมีความสำคัญมาก
ไม่แพ้เมืองพิษณุโลก และสุพรรณบุรี (พระปรางค์องค์เดียว โดเดี่ยวน่ารัก ... เหอะๆ)

ที่ผนังทางด้านทิศเหนือนั้น มีภาพอดีตพุทธแถวบนๆชั้นหนึ่งเขียนภาพ ประกอบองค์พระแปลกไป คือเขียนแบบ
ฉากมุมตัดกั้นด้านหลังเหมือนฉากจีน มีลายสีขาวคล้ายลายเมฆครับ

[virain]

กลับไปที่ผนังทางด้า่นทิศใต้ครับ แถวถัดลงมาเป็นภาพเขียนอดีตพุทธในลักษณะเดียวกัน แต่มีรายละเอียด
เพิ่มเติมเข้ามา คือที่ศิรประภาเขียนลายประดับแบบซุ้มเรือนแก้ว เป็นลายที่เหมือนจะร่วมสมัยกับลายสมัยสุโขทัย
และมีลักษณะคล้ายคลึงในรูปพระพิมพ์บางกลุ่ม

[virain]

ในภาพนี้จะเห็นร่องรอยของรอยคอนกรีตชัดเจนครับ เป็นคอนกรีตผสมแบบสมัยใหม่ครับ
ที่ทับภาพบางส่วนไป