พระยามนตรีสุริยวงศ์

[NAVARAT.C]

แวะเอาการบ้านมาส่งคุณเพ็ญชมพูหน่อย

หนุ่มน้อยปริศนาผู้นี้เป็นจะใครกันหนอ
แต่งตัวก็แปลก ไม่ใช่เครื่องแต่งกายแบบไทยๆ หรือเครื่องแบบข้าราชการ
แต่เป็นชาวเอเซีย ดูสนิทสนมกลมกลืนกับหมู่คณะดี

[NAVARAT.C]

รูปถ่ายร่วมสมัย ปรากฏต่อสาธารณะในปี1857เช่นกัน

เป็นภาพสังฆราชปาเลอกัวถ่ายกับศิษย์คนโปรดของท่าน
น่าจะเป็นเด็กญวนที่มาเติบโตในเมืองไทย ครอบครัวคงอพยพหนีมาพึ่งพระบรมโพธิสมภารพร้อมกับคณะสอนศาสนาฝรั่งเศส
ตั้งบ้านเรือนอยู่ที่บ้านญวน สามเสน

ศิษย์โปรดพวกนี้ภาษาคงดีด้วยไม่ต้องสงสัย

มีบันทึกชัดเจนว่า คณะทูตชุดพระยาศรีพิพัฒนรัตนราชโกษาธิบดี(แพ บุนนาค)เคยขอลูกศิษย์ของท่านสังฆราชปาเลอกัวมาช่วยเป็นล่ามคราวไปราชสำนักฝรั่งเศสในปี1860

ครั้งก่อนก็อาจจะขอยืมตัวลูกศิษย์ของท่านไปเป็นล่ามในคณะเช่นกัน มีคนพูดภาษาคล่องๆ จะกินอยู่อย่างไรก็เบาใจไปเยอะ
และนั่นก็เป็นอีกเหตุผลหนึ่ง แม้มิได้มีชื่ออยู่ในคณะอย่างเป็นทางการ แต่เด็กคนนี้ก็มีความสำคัญมากขนาดเข้าแถวถ่ายรูปอยู่ในหมู่คณะทูตด้วย

[NAVARAT.C]

ไม่ทราบว่าจะเป็นเด็กคนเดียวกันหรือเปล่า

รูปปรากฏปีเดียวกัน แต่รูปท่านสังฆราชอาจถ่ายก่อนหน้านั้นเป็นปีก็ได้
ปีนึงๆ คนวัยนี้เติบโตเปลี่ยนแปลงได้เยอะ

[NAVARAT.C]

เด็กเชื้อสายญวน มาอยู่เมืองไทยก็อาจไว้ผมจุกตามแฟชั่นของที่นี่ก็ได้
พอตัดจุก แล้วก็โพกผ้า

เปรียบเทียบรูปแล้ว หรือจะเป็นคนนี้

เดาได้เท่านี้แหละครับ ถ้าจะเอาถึงว่าชื่อเสียงเรียงใด คงต้องใช้บริการของร่างทรงแล้ว

[เทาชมพู]

ใจเชื่อไปทางว่า เด็กหนุ่มคนนี้เป็นล่าม    เพราะคนเอเชียที่ไม่ใช่ไทย เดินทางไปกับคณะทูตไทย  มีหน้าที่การงานมีเกียรติ  พอจะถ่ายรูปรวมกันได้   แต่งกายก็ดูเรียบร้อยเป็นงานเป็นการ     ก็เห็นมีแต่ล่าม เท่านั้นค่ะ 

ข้อสันนิษฐานคุณ N.C.ที่ว่าอาจเป็นศิษย์สังฆราชปาเลอกัวส์    ให้คะแนนไว้ประมาณ 60     ที่คิดว่าใช่เพราะดูหมวกก็เข้าเค้า     ที่ยังแย้งอยู่คือราชทูตไทยคณะนี้ไปอังกฤษ   ไม่ใช่ฝรั่งเศส   
ท่านสังฆราชน่าจะสอนศิษย์พูดฝรั่งเศสเป็นพื้นฐาน    ไม่ใช่อังกฤษ    คนพูดฝรั่งเศสนั้นก็หาใช่ว่าจะสื่อสารอังกฤษได้โดยอัตโนมัติไม่   อาจจะพูดขอ fish and chip กินไม่ได้ด้วยซ้ำไป     เอาไปเป็นล่ามคงไม่ได้เรื่อง
จะว่าท่านสอนไว้ทั้ง ๒ ภาษา  ก็ยังไม่พบหลักฐานว่าท่านสังฆราชเก่งอังกฤษด้วย     ต้องถามกลับไปอีกทีว่าท่านสังฆราชใช้ภาษาอังกฤษในการสื่อสารด้วยหรือไม่   เพราะบันทึกของท่านที่คุณสันต์ ท.โกมลบุตรแปล เป็นภาษาฝรั่งเศส

คนเอเชียที่พูดอังกฤษได้  น่าจะเป็นพวกมลายู หรือสิงคโปร์  แล้วมาอยู่ในสยาม     เลยรู้ทั้งไทยและอังกฤษ  ดูรูปน่าจะผิวคล้ำ  เสื้อผ้าก็ออกทางมลายูมากกว่าญวน    ถ้ามีผ้านุ่งคาดทับรอบเอวอีกผืน เหมือนเวลาเต้นร็องเง็งกันละก็   น่าจะเป็นมาเลย์ได้เลย 

[NAVARAT.C]

เข้าไปใช้บริการของคุณวิกี้มา เลยไปเจอภาพนี้ครับ มีคำบรรยายภาพว่า ฌัง บัปติสต์ ปาลเลอกัวซ์ พร้อมด้วยเด็กไทยชื่อแก้ว และเด็กญวนชื่อชมถ่ายที่ปารีส เมื่อ พ.ศ. 2397   (ค.ศ.1854)
ก่อนหน้าคณะทูตไปยุโรป 3 ปี นายชมจึงโตขึ้นมานิดนึงตามภาพที่ยืนเข้าแถวกับคณะทูต

ถ้าจะว่าลูกศิษย์ของท่านปาเลอกัว(สะกดแบบไทยๆ) เก่งแต่ภาษาฝรั่งเศส อังกฤษไม่เก่ง ก็ไม่น่าจะอย่างนั้นนะครับ ผมว่า ตัวท่านสังฆราชปาเลอกัวท่านปราชญ์เปรื่องทั้งสองภาษา รวมถึงละตินและไทยด้วย เจ้าฟ้ามงกุฏนั้น สมัยทรงผนวชที่วัดราชาธิวาส แค่ข้ามคลองก็เจอวัดคอนเซปชั่นเลย พระองค์กับท่านปาเลอกัวจึงได้มีโอกาสเสวนากันบ่อยๆ ทรงรับสั่งภาษาอังกฤษได้อย่างดีเพราะมีติวเตอร์ที่เก่งอย่างท่านสังฆราชปาเลอกัวนั่นแหละ

อาจารย์เทาชมพูเองเคยตอบกระทู้เรื่อง “ก.ศ.ร กุหลาบ คือใครครับ” ตอนหนึ่งว่า นายกุหลาบบวชเป็นสามเณรอยู่หลายปีจนถึงรัชกาลที่4จึงสึก แล้วดำเนินชีวิตแบบชายไทย คือเข้ารับราชการ สังกัดในกองร้อยทหารมหาดเล็กรักษาพระองค์
ความสนใจพิเศษของนายกุหลาบอยู่ที่การเรียนภาษาต่างประเทศ ซึ่งทั้งสยามมีคนไทยรู้กันไม่กี่คน   นายกุหลาบสมัครไปเป็นศิษย์ของสังฆราชปาเลอกัวซ์ เรียนภาษาละติน อังกฤษและฝรั่งเศส

ดังนั้น ตามภาษาเด็กอัจฉริยะระดับศิษย์โปรด นายชม จึงน่าจะเก่งภาษาอังกฤษด้วย ยิ่งผ่านเมืองนอกเมืองนามาแล้ว อย่าว่าแต่จะสั่ง fish and chipเลย เผลอๆจะสั่งให้ฝรั่งทำไข่เจียวหมูสับมาให้คนไทยคิดถึงบ้านกินเล่นกับขนมปังได้ด้วย

แต่ว่าแหละครับ  เด็กคนนี้จะใช่นายชมหรือไม่ ก็ยังต้องพึ่งร่างทรงอยู่ดี

[เพ็ญชมพู]

รายชื่อบุคคลในคณะราชทูตสยาม จากจดหมายเหตุเรื่องทูตไทยไปประเทศอังกฤษเมื่อ พ.ศ. ๒๔๐๐ แต่งโดยหม่อมราโชทัย ในตู้หนังสือเรือนไทย

http://www.reurnthai.com/wiki/จดหมายเหตุเรื่องทูตไทยไปประเทศอังกฤษเมื่อ พ.ศ. ๒๔๐๐

..................................

(๘) ล่ามของอุปทูต ชื่อนายโนรี

.............................................

มีชื่อล่ามเพิ่มอีกคนหนึ่งคือ นายโนรี ประวัติไม่ปรากฏ

หรือจะเป็นนายคนนี้

 

แล้วชื่อ นายโนรี นี้ คุณเทาชมพูจะให้สักกี่คะแนนหนอ

 

[เทาชมพู]

พอคุณนวรัตนส่งศิษย์ปาเลอกัวซ์ ขึ้นเวที     ดิฉันก็นึกไปถึงนายโนรีที่คุณเพ็ญชมพูส่งเข้าประกวด     โดยยังไม่มีหลักฐานพิสูจน์อะไรทั้งนั้น  ใจก็ลำเอียงว่าหนุ่มน้อยในรูปคณะทูตน่าจะเป็นล่าม  เมื่อเป็นล่ามก็ต้องเป็นนายโนรีในลิสต์ชื่อคณะทูต
ส่วนนายโนรีเป็นใครมาจากไหน   ยังบ่ฮู้บ่หันอยู่      ตามรูปการณ์ รู้ขนาดไปเป็นล่ามได้   กลับมาน่าจะเข้ารับราชการได้สบายๆ   ตำแหน่งเลื่อนปรูดปราดอย่างต่ำก็คุณหลวง  อย่างสูงอาจได้ถึงพระยา   เพราะในรัชกาลที่ ๔ ใครรู้ภาษาฝรั่งย่อมเป็นคนโปรด   ทำไมพ่อโนรีลงเวทีแล้วหายตัวไปเฉยๆ ไม่มีประวัติให้ตามหาได้อีก   (คงต้องถามคุณวันดี หรือคุณหลวงเล็กละทีนี้   มีอยู่ในหนังสืองานศพเก่าๆ  หรือในราชกิจจาฯบ้างไหม)

ส่วนเรื่องท่านสังฆราชรู้ภาษาอังกฤษหรือไม่      จำได้ว่าเจ้าฟ้ามงกุฎท่านเรียนละติน แลกกับสอนบาลีให้ท่านสังฆราช    บาลีกับละตินก็มีรากฐานศัพท์เทียบกันได้อยู่  จึงแลกเปลี่ยนความรู้กันไม่ยาก    แต่เจ้าฟ้ามงกุฎท่านไม่ได้เรียนอังกฤษกับสังฆราช   ท่านไปเรียนกับมิชชันนารี     เจ้าฟ้าน้อยกรมขุนอิศเรศฯ ก็เช่นกัน ไปเรียนกันมิชชันนารี     ดิฉันก็เลยยังลังเล ไม่ฟันธงลงไป
คุณนวรัตนยันกลับมาด้วยข้อมูลนายกุหลาบไปเรียนหลายภาษากับท่านสังฆราช    ข้อนี้ตัวดิฉันเองเป็นคนให้ข้อมูล ซึ่งแน่นอนว่าเอามาจากหนังสือเล่มใดเล่มหนึ่ง   จะแก้ตัวดื้อๆว่าหนังสือบอกไว้ผิดก็คงไม่ได้

สรุปแล้ว    มีโอกาสเท่าๆกันว่าหนุ่มน้อยคนนี้จะเป็นนายชมหรือนายโนรี  ให้คะแนนไม่ถูก  เอาเป็นว่าสวมมงกุฎกันคนละครึ่งอันก็แล้วกันค่ะ

[luanglek]

ส่วนเรื่องท่านสังฆราชรู้ภาษาอังกฤษหรือไม่      จำได้ว่าเจ้าฟ้ามงกุฎท่านเรียนละติน แลกกับสอนบาลีให้ท่านสังฆราช    บาลีกับละตินก็มีรากฐานศัพท์เทียบกันได้อยู่  จึงแลกเปลี่ยนความรู้กันไม่ยาก    แต่เจ้าฟ้ามงกุฎท่านไม่ได้เรียนอังกฤษกับสังฆราช   ท่านไปเรียนกับมิชชันนารี     เจ้าฟ้าน้อยกรมขุนอิศเรศฯ ก็เช่นกัน ไปเรียนกันมิชชันนารี     ดิฉันก็เลยยังลังเล ไม่ฟันธงลงไป
คุณนวรัตนยันกลับมาด้วยข้อมูลนายกุหลาบไปเรียนหลายภาษากับท่านสังฆราช    ข้อนี้ตัวดิฉันเองเป็นคนให้ข้อมูล ซึ่งแน่นอนว่าเอามาจากหนังสือเล่มใดเล่มหนึ่ง   จะแก้ตัวดื้อๆว่าหนังสือบอกไว้ผิดก็คงไม่ได้

สังฆราชปาเลกัวซ์รู้ภาษาอังกฤษครับ  หลักฐานที่ยืนยันได้ว่าท่านรู้ภาษาอังกฤษดี ก็คือหนังสือพจนานุกรมเล่มโตชื่อว่าศริพจน์ภาษาไทย์ ที่ท่านทำไว้มีทั้งภาษา ฝรั่งเศส อังกฤษ และไทย  

[luanglek]

ศริพจน์ภาษาไทย์ สังฆราชปาเลกัวซ์ ทำ

[luanglek]

ศริพจน์ภาษาไทย์ สังฆราชปาเลกัวซ์ ทำ

[NAVARAT.C]

ด้านอักษรศาสตร์  บาทหลวงปาลเลอกัวซ์ศึกษาภาษาไทยและบาลีจนมีความรู้แตกฉาน  และได้ทำพจนานุกรมภาษาไทยขึ้น  โดยมีวชิรญาณเถระ  (ต่อมาคือ  พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว)ได้ทรงช่วยจัดทำด้วย  และบาทหลวงปาลเลอกัวซ์ได้ถวายการสอนภาษาละตินให้พระองค์  ซึ่งเป็นจุดเริ่มต้นสำคัญที่ทำให้พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงทราบความรู้และความคิดของชาวตะวันตก

นอกจากนี้  บาทหลวงปาลเลอกัวซ์ได้เขียนพจนานุกรมสี่ภาษา  คือ  ภาษาไทย  ละติน  ฝรั่งเศส  อังกฤษ  หรือสัพพะ  พะจะนะ  พาสาไท  พิมพ์ขึ้นใน พ.ศ. 2397  เขียนหนังสือไวยากรณ์ภาษาไทยเป็นภาษาฝรั่งเศส  และแต่งหนังสือเรื่อง  "เล่าเรื่องเมืองสยาม"  ทำให้ชาวยุโรปรู้จักเมืองไทยดียิ่งขึ้น

ข้างบนนี้ เป็นข้อความที่เอามาจากเวปครับ
ท่านที่สามารถเขียนพจนานุกรมได้ จะต้องเป็นเอกะทัคคะทางภาษาคนหนึ่ง ภาษาอังกฤษเป็นภาษาที่ใช้กันอย่างกว้างขวางในสยาม ไม่เหมือนในญวนที่ใช้ฝรั่งเศส ท่านสังฆราชคงจะใช้ภาษาอังกฤษได้ดีเช่นเดียวกับเจ้าของภาษา ท่านอาจต้องใช้ภาษาอังกฤษในสังคมของชาวสยามและต่างชาติในยุคนั้นนะครับ  ผมสันนิฐานเอาเองเหมือนกัน

                    

[เทาชมพู]

น่าทึ่งมาก  ขอบคุณคุณหลวงและคุณนวรัตน ที่หาหลักฐานมาให้จนกระจ่าง ไม่มีข้อสงสัยว่าสังฆราชปาเลอกัวซ์ รู้ภาษาอังกฤษแตกฉาน
คำถามสุดท้าย คือถ้าท่านเอื้อเฟื้อให้ลูกศิษย์เดินทางไปเป็นล่ามให้คณะทูต   ท่านอาจจะมีลูกศิษย์มากกว่า ๒ คน   เป็นไปได้ไหมว่าคนที่ส่งไปชื่อนายโนรี   ไม่ใช่นายชม 

[เพ็ญชมพู]

อ่าน ศริพจน์ภาษาไทย์ ฉบับเต็มได้จากลิ้งก์ข้างล่าง

http://library.tu.ac.th/rarebook/rt0128/01หน้าปกในERRATA.pdf

[เทาชมพู]

มีใครพอจะรู้อะไรเกี่ยวกับ บาทหลวง J.L. Vey บ้างไหมคะ    คิดว่าท่านน่าจะเป็นผู้เชี่ยวชาญอีกคนหนึ่ง   ไม่งั้นคงทำหน้าที่ revise ไม่ได้