สารสวาทมาดหมายในลายลักษณ

[Wandee]

เพลงยาว  ของ  นาย ภิมเสน



อ่านมาจาก เพลงยาวคารมเก่า  สำรับพิเศษ

พิมพ์ ที่  กรุงเทพฯ   โรงพิมพ์ไทย  ถนนรองเมือง

พิมพ์ณะปีมเสง  นพศก ๒๔๖๐




สารบารพ์   มี  นายจุ้ย ฟันขาว
นายภิมเสน
นายมหานุภาพ
พระยายมราชกุน
รัตนมุนีขุนทอง
เจ้าหมื่นศรีสรลักษณ์
พระยาพระคลังหน
ยายจันอุษา
พระยาตรัง
เจ้าฟ้าจีด
นายเสน่หสรชิต
พระยาตรัง
เจ้าฟ้าอิ่ม
เจ้าสะแก้ว

          หลายท่านคงได้อ่านมาบ้างแล้ว      อ่านเพลงยาวของนายภิมเสน ที่เป็นบทสั้นๆ
ไม่ใช่การเดินทางไปเพชรบุรี   รู้สึกสนุก          เลือกอ่านของเจ้าพระยาพระคลังหนต่อไป  รู้สึกว่าพราวแพรว

นายภิมเสนเป็นกวียุคปลายอยุธยาที่มีต้นฉบับเหลือมาถึงทุกวันนี้ ๑๘  สำนวน
ในหนังสือเล่มนี้มี ๑๓ สำนวน 



ขอเชิญนักอ่านที่ผ่านทางมา  แวะคุยพอคลายร้อน  มิถือเขาเรา ถูกผิด   ต่างสหายกันทั้งสิ้น


คุณเพ็ญชมพู นั่งอยู่ในห้องสมุดอันโอฬาร     คุณหลวงเล็กผู้เฝ้าห้องสมุดหนังสืออันมีค่า
โปรดวาดลวดลายคารมอันลับมาดีแล้วเทอญ


อันการเกี้ยวพาราศีของชายหญิงนั้น เป็นที่จำเริญใจอยู่

[Wandee]

 
   ได้เห็นพี่มีจิตตคิดสงสาน

จะมีผัวก็พินาศขาดสำราญ

สู้ทรมานสกนธกายมาหลายปี

อุตส่าห์เลี้ยงลูกน้อยกลอยจิตต

ฉันคิด ๆ สังเวชสมเพชพี่

ยังกำดัดจะกำหนัดในสามี

ไม่ควรที่ภัศดาพิราลัย

ถ้าแก่เฒ่าเล่าเถิดไม่เฉิดโฉม

นี่ยังประโลมล่อจิตให้พิสมัย

สิ่งงาม ๆ พร้อมลม่อลไม

ยังชวนใจชาวชายให้หมายชม


                ชายหนุ่ม  เกี้ยวแม่ม่าย ผู้สูงอายุกว่า          สงสัยว่าจะทรงเครื่อง เพราะ สามี พิราลัย

[Wandee]

ต่อ...

แต่ใจน้องเจียวยังปองเสน่หา

ขาดทิวามิวายจะหมายสม

จะนึกไปไหนพี่จะนิยม

หักอารมณ์น้องรักจะหักเปน




อันพี่นางน้องหวังเหมือนยังญาติ

จึ่งเอื้อมอาจพจนามาให้เห็น

เพราะหวังใจไว้กับพี่เป็นที่เร้น

จงเอ็นดูด้วยช่วยปิดงำ

(อ่านว่า  ถ้าไม่ตกลงอย่าไปเล่าต่อนะจ๊ะ)

[Wandee]

ถึงพิโรธโกรธขึ้งอย่างอึงอื้อ

เสียแรงถือไว้เปนที่อุปถ้มภ

เปนสองหูรู้เรื่องเครื่องรกำ

จะแสนช้ำชั่วกาลปาไป


(หม่อมภิมเสนเล่นจะหาที่อุปถัมภนี่เอง    แปลกจัง  เข้าในว่าเพลงยาวต้องให้สัญญา
ว่าจะรัก เลี้ยงดู ไม่ให้อนาทร((ไม่ให้เมียแต่งมาตบ) หรืออะไรทำนองนี้)

หม่อม  เป็นคำเรียกผู้ดี  เช่นนางพิมเรียกขุนแผน เป็นต้น

[Wandee]

ถ้ามาดแม้นหยิกตีเสียดีหว่า

จะอุตส่าห์ทนเล็บหาเจ็บไม่

จะนิ่งนั่งให้พี่ทำให้หนำใจ

กว่าจะได้เหนรักปจักขทรวง




อันลิขิตน้องพิศวาสพี่

โดยยินดีในใจนั้นใหญ่หลวง

มิใช่จะยกยอมาล่อลวง

สงสานทรวงอนุชาที่อาวรณ




ถึงมิรักพี่จงไว้แต่ในจิตต

อย่าควรคิดหมิ่นหมางรคางสมร

จงปรองดองเหมือนหนึ่งร้องร่วมอุทร

อย่าตัดรอนเสนหาได้ปราณี



     (จะจีบหรือมาลาบวชจ๊ะ     ชอบหยิกตี    ให้ถือเป็นน้องร่วมอุทรด้วย)

[Wandee]

จะได้เปนรั้วกั้นกันอันตราย   (เสนอย้ายมาอยู่ด้วยเฉย ๆ งั้นแหละ)

ถึงดีร้ายหมายเหมือนเปนเพื่อนพี่

ธรรมดาเปนหม้ายไร้สามี

ยากที่จะพ้นคนนินทา

ถึงจะดีไม่มีคาวคงร้าวฉาน

เพราะปากพาลสาละวอนจะค่อนว่า

ใครจะล่วงลอดรู้ในอุรา

จะตั้งหน้าคอยรับแต่อัปมาน

ใช่จะแกล้งแต่งลมมาสมทบ

เกลื่อนกลบลิ้นล่อแต่พอหวาน

อย่าคิดลึกนึกเฉลียวว่าเกี้ยวพาน  (อย่างนี้ไม่เกี้ยวแล้วจะเรียกว่าอะไรจ๊ะคุณหม่อม)(ความคิดวิ่งไปถึงคุณหม่อมสหายแถวนี้  สงสัยไปปฎิบัติการลับนอกประเทศเขตสยาม)

เพราะสงสานว่าอยู่เดียวเปลี่ยวใจ

เหนพี่นี้เอกาธวาอยู่

ไม่มีคู่เชยชิดพิสมัย

จึ่งบังอาจล่วงลอดทอดอาลัย

หมายจะไม่จืดจางหมางอารมณ

[Wandee]

อันสารสวาทมาดหมายในลายลักษณ

พอปจักขสุจริตที่คิดสม

จงปรองดองอย่าให้ต้องทุกขรทม

จะ 'ภิรมย รับขวัญทุกวันเอย



นายภิมเสนเป็นนักกลอนคนสำคัญ   เดี๋ยวจะพยายามหาที่หวานชื่นมาลงใหม่ค่ะ

[เทาชมพู]

สงสัยว่า เป็น "อาลักษณ์นักเลงทำเพลงยาว" หรือเปล่า
อาจจะเขียนเป็นอาชีพด้วย    สมัยนั้นแม่ม่ายทรงเครื่องคงเนื้อหอมไม่แพ้สาวๆ

[Wandee]

อ่านเอาความจาก เพลงยาวเพชรบุรี


เป็นคนในบังคับของข้าราชการชั้นผู้ใหญ่ระดับ "อธิบดี" ค่ะ
(อธิบดี ในที่นี้คือผู้เป็นใหญ่  มิใช่ระดับ กรม ตามความเข้าใจในปัจจุบัน)
ไปราชการสงครามที่เพชรบุรี  นั่งเรือรบมีคนพาย

     ตระหนักจิตตามนามเรือรบ                       แลไหนไม่พบพักตร์เชษฐา

นางที่รัก ชื่อ จีน  ได้พบสั่งเสียกันที่วัดศรีสรรเพชญ์   นางสูงอายุกว่าเพราะ คุณหม่อมเธอเรียก พี่ ตลอด


จีน นี่เล่นละครและกลอน
     อันละครและกลอนเล่นนะพี่เอ๋ย                     พี่เคยร้องนั้นยังร้องอยู่หรือไฉน


นายภิมเสนเป็นคนบอกสักวาให้คนเรือร้อง
     ท่านบอกบทมาให้น้องร้องบทต่อ                   เป็นหลายข้อมาจนตำบลสวน


บทชมธรรมชาติก็หวือหวา

ฝั่งชลาดาดาษด้วยดงชิด                                 พิศใบเหมือนใบจะโบกขวัญ
ใบหากชื่อจากน่าอัศจรรย์                                ผลผันชื่อชิดระคนผน

[Wandee]

วาจาตัดพ้อของนายภิมเสน  อีกตอนหนึ่ง


     วนิดานี้ก็มีแต่มีผิด

ด้วยมาดมิตรมิได้มิตรใจเสงี่ยม

เพราะหลายใจจึ่งไม่จริงใจเจียม

รักเอี่ยมหมองอาจไปแอบชม

ถ้าแม้นมิตรแต่พาเหียรโทษ

ถึงจะโกรธก็โกรธเหมือนปฐม

นี้ข้าคุมแค้นขัดตัดอารมณ

เพราะเอาตมเต็มหน้าไปหานวน

ดั่งดื่มชลรคนกายชัลลุกะ

ถ้าใครปะก็จะแย้มกระแอมสรวล

แสนสนิทครุ่นคิดไม่ขาดครวญ

หรือเขาควรคายเข้ามาเคี้ยวรำ


...อื้อฮือ    เหมือนดื่มน้ำเห็นปลิงทุกสิ่งไป