ตระกาลงานดอกไม้เครื่องสด

[offzaa]

ผมเป็นคนหนึ่งที่เรียนคหกรรมศาสตร์ด้วยใจรัก...
อยากเห็นท่านที่เข้ามาชมกระทู้ของผมได้ตระหนักถึงความสำคัญ
คุณค่างานฝีมืออันรังสรรค์มาจากภูมิปัญญาของบรรพบุรุษไทย
ที่นับวันจะหาผู้สืบสานได้ยากยิ่ง
เยาวชนไทส่วนใหญ่เห็นเป็นเรื่องเชยล้าสมัย
ผมขอเป็นกระบอกเสียงหนึ่งที่จะค้ำจุนประณีตศิลป์ให้คงอยู่วัฒนาถาวร
..............................
ด้วยรัก............จากใจคนคหกรรม

[offzaa]

การจัดพานดอกไม้สด
บรรพบุรุษของไทยเรามีชื่อเสียงเลื่องลือในด้านงานช่างฝีมือที่ประณีตวิจิตรบรรจงเกี่ยวกับการประดิษฐ์ตกแต่งดอกไม้ต่างๆ ซึ่งล้วนแล้วแต่ถือกำเนิดขึ้นภายในพระบรมมหาราชวังตั้งแต่โบราณการ  นางนพมาศหรือท้าวศรีจุฬาลักษณ์ผู้ร้อยดอกไม้สีเหลืองเป็นรูปพานทองสองชั้นรองขัน  มีระย้าระบายอย่างงดงาม  แล้วร้อยตาข่ายคลุมขันอีกชั้นหนึ่ง(วัฒนธรรมฝ่ายหญิง, สำนัก, 2500 : 5)  อันเป็นที่มาของการประดิษฐ์พานพุ่ม  “พุ่ม”  เป็นคำเรียกเครื่องบูชาชนิดที่มีลักษณะรูปทรงคล้ายดอกบัวตูมแต่ไม่ป้อมมาก  ส่วนปลายเรียวแหลมและสูง  ในชั้นเดิมทำด้วยขี้ผึ้งนำมาตีพิมพ์ให้เป็นลายกลีบบัวบ้าง  ลายตัวหนอนบ้างติดลำดับลงบนหุ่นที่ทำด้วยกระดาษปิดทับกันหลายๆ ชั้น  เป็นรูปทรงคล้ายดอกบัวตูม  ภายในหุ่นกลวง  พุ่มขี้ผึ้งที่ทำสำเร็จแล้วจะตั้งบนพานดิน  ใช้สำหรับถวายพระเมื่อเทศกาลเข้าพรรษาตามธรรมเนียมมาแต่กาลก่อน  ส่วนพุ่มดอกไม้เครื่องสดหรือเรียกกันว่า  ดอกไม้พุ่ม  คือการนำดอกไม้  ใบไม้และส่วนต่างๆ ของดอกไม้มาจัดแต่งหรือปักให้เกิดเป็นรูปทรงพุ่มกลม  รูปทรงดอกบัวตูม(อภิรัติ  โสฬศ, 2552)  ทรงพุ่มข้าวบิณฑ์  ทรงน้ำเต้า  เป็นต้น  ซึ่งการติดพุ่มด้วยกลีบแบบต่างๆ ต้องเข้าใจรูปทรงลักษณะของพุ่มก่อน  เริ่มต้นจากยอดที่มีปลายแหลมแล้วป่องพองและลดโค้งลงสู่ฐาน (ศรีมุ่ย  เมืองยศ,2550 : 90)  การประดิษฐ์พุ่มดอกไม้สดนี้จะต้องมีแกนหรือหุ่นปักเรียกว่า  การประดิษฐ์พุ่มแบบขึ้นหุ่น  โดยวัสดุที่ใช้  คือ  หุ่นดินเหนียว  หุ่นขี้เลื่อย  หุ่นผักและผลไม้  หุ่นผักตบชวา  และหุ่นใบเตย(อภิรัติ  โสฬศ, 2552)  ในสมัยรัตนโกสินทร์งานช่างฝีมือดอกไม้เครื่องสดก็ยิ่งเจริญรุ่งเรืองขึ้นตามลำดับ  โดยเฉพาะในสมัยรัชกาลที่ 5  มีช่างดอกไม้ที่มีชื่อเสียงเลื่องลือในเรื่องการจัดพานดอกไม้สดได้แก่  พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้านภาพรประภา กรมหลวงทิพยรัตนกิริฎกุลินี  ผู้ที่ทรงคิดค้นพัฒนาวิธีการทำพุ่มเครื่องทองน้อยจากโบราณ  ด้วยการใช้แกนหรือหุ่นจากผลมะละกออ่อน  หรือหัวมันเทศเกลาให้เป็นรูปทรงดอกบัวตูม  แล้วพับกลีบดอกไม้ใบไม้ติดโดยใช้หมุดปัก  ซึ่งวิธีการนี้ยังเป็นวิธีการหนึ่งที่ใช้กันมาจนถึงทุกวันนี้(วัฒนธรรมฝ่ายหญิง, สำนัก, 2500 : 11)

[offzaa]

การจัดพานพุ่มดอกไม้สดครับ
งานนี้ทำกันเป็นกลุ่มสนุกมาก...เหนื่อยก็มากพอๆ กัน

[offzaa]

เน้นตรงส่วนลายละเอียดอีกทีครับ
ต้องขออภัยที่ภาพไม่ต่อเนื่อง ด้วยไฟล์รูปใหญ่มาก
..........ตัวพุ่มปักกลีบกระพุ้งกลีบดอกกล้วยไม้เหลือง ตรา ภปร.เรียงด้วยกลีบดอกบานไม่รู้โรยย้อมสีเหลือง รองรับด้วยแบบกลีบบัวกระพุ้งดอกดาวเรือง ส่วนกระทงรองพุ่มนั้นประดับซองการเวกแต่งกลีบสุพรรณิการ์ไล่สีใบตองอ่อน ที่ฐานแต่งด้วยตาข่ายหน้าช้างครับ...กล่าวไว้พอสังเขปสำหรับผู้สนใจ

[offzaa]

พานพุ่มใบตองแต่งด้วยมาลัยดอกดาวเรืองซีกสิบเอ็ดยกลาย รองแบบกลีบบัวกระพุ้งดาวเรือง ห้อยชายอุบะดอกข่าดาวเรือง และแต่งยอดด้วยมาลัยตุ้มดาวเรืองเช่นกัน
เป็นผลงานครูศรีมุ่ย เมืองยศ ครับ

[offzaa]

พานพุ่มที่ตกแต่งด้วยกระหนกลายไทย เรียงด้วยกลีบดอกบานไม่รู้โรย สวยงามลงตัว (ผลงานวิทยาลัยอาชีวศึกษาฉะเฉิงเทรา{แปดริ้ว})
...หากแต่การเสริมแต่งควรพินิจสัดส่วน คำนึงถึงรูปทรง เพราะถ้ามากไปก็เกินงามเลอะเทอะ

[offzaa]

เรียนผู้สนใจในงานช่างฝีมือไทย...ด้วยผมเพียงคนเดียวคงไม่สามารถรังสรรค์ผลงานมากมายพอให้ชมได้ถ้วนทั่ว จึงขอนำผลงานของท่านอื่นมาเสริมเพื่อความหลากหลาย
เผื่อท่านใดที่สนใจจะได้นำไปเป็นแนวทาง และยังถือเป็นการอนุรักษ์ส่งเสริมให้แพร่หลายอีกทางหนึ่งครับ
...ขอขอบคุณเจ้าของผลงานทุกท่าน...ที่ผมนำมาลงไว้ให้เป็นวิทยาทาน คุณประโยชน์คุณาประการที่บังเกิดจากผลงานเหล่านี้ ขอยกให้เป็นอานิสงส์แด่ครูช่างฝีมือไทยเทอญ
..............................

และเช่นเคยครับ..พานพุ่มทรงโถน้ำมนต์จากมุมมองของคนทำอย่างผม(งานสมัยเรียน)

[tian]

ชอบมากค่ะ  เห็นแล้วอยากหัดทำบ้าง มีคู่มือมั้ยคะ เอาแบบง่ายๆก่อน ขอบคุณค่ะ

[offzaa]

ลองดูตามร้านหนังสือนะครับจะพอมีอยู่บ้าง...หรือถ้าสนใจจริงๆ ผมก็พอจะแนะเป็นแนวทางได้บ้าง
ว่าแต่อยากจะทำอะไรละครับ...ถ้าไม่เหลือบ่ากว่าแรงผมยินดีอย่างยิ่งนะ...
แต่ถ้าอยากเรียนเป็นกิจลักษณะก็ค่อยว่ากันอีกทีครับ

....พุ่มครับ..อันนี้ผมใช้เป็นส่วนประกอบยอดบายศรีครับ เป็นพุ่มแต่งกลีบศรีสวัสดิ์ไล่สีใบตองอ่อน(ถ้าจำไม่ผิดทำตอนสมัยเรียน ปวช.อาชีวศึกษานครราชสีมาครับ)

[offzaa]

พานไหว้ครูที่มหาวิทยาลัยราชมงคลพระนครครับ (โชติเวช ของเราเอง..หุหุ )
ปีการศึกษา ๒๕๕๑

[offzaa]

หรือที่เรียกกันเต็มๆว่า "มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลพระนคร ศูนย์โชติเวช"
การแกะสลักดอกรักแร่ครับสมัยเรียนกับอาจายร์สุกัญญา...

[offzaa]

การจัดสาธิตงานแกะสลักครับ

[offzaa]

การร้อยตาข่ายคลุมเทียนพรรษาครับ

[offzaa]

ตาข่ายเทียนพรรษาอีกเล่มครับ

[offzaa]

แกะสลักสาธิตอีกกระทงครับ