ส่วนเส้นทางยกทัพจากอยุธยาขึ้นไปตีเชียงใหม่ เริ่มต้นจากเคลื่อนทัพที่วัดใหม่ชัยชุมพล ค่ำลงพักที่"พิตเพียน" เช้าเดินทางต่อไปที่ "บ้านดาบก่งธนู" ขุนแผนไปขุดเอาดาบฟ้าฟื้นที่ฝังไว้ขึ้นมา
ค่ำแวะพักที่ลพบุรี เช้าเดินทัพตัดบางขาม ข้ามบ้านด่านโพธิ์ชัย ไปถึงแขวงอู่ตะเภา ตรงไปหัวแดนภูเขาทอง หนองบัว ห้วยเฉียง เลี่ยงชายเขาตรงไปทุ่งหลวง พักคืนหนึ่งแล้วก็เดินทัพต่อไปถึงเมืองพิจิตร
จากพิจิตร ทัพยกผ่านป่าไปถึงพิษณุโลก สังเกตว่าเส้นทางเดินทัพ ไม่ได้ไปตามแม่น้ำ บุกป่าฝ่าดง บรรยายป่ามาตลอดทาง
ออกจากพิษณุโลก ไปเมืองพิชัย แล้วไปบ้านไกร ป่าแฝก ถึงศรีสัชนาลัย สวรรคโลก ตัดข้ามเขตระแหง ถึงเถิน แล้วหยุดทัพที่หนองโคกเต่า นอกเชียงใหม่ ไม่ยกทัพเข้าเมือง
ผมคิดว่าเส้นทางนี้สมเหตุสมผลพอสมควรทีเดียวครับ หากคิดว่าทัพที่ยกกันขึ้นไปเป็นทัพขนาดใหญ่ ไม่ใช่มีแต่คนขี้คุกไม่กี่สิบคนอย่างนี้ ถ้ามีแค่นี้ ใช้เรือขึ้นไปตามแม่น้ำปิงคงสบายกว่าเยอะ
สงครามในสมัยโบราณ จำเป็นต้องใช้พลเดินเท้า เพราะการลำเลียงพลจำนวนมากทางเรือมีต้นทุนสูงเกินไป ผู้เขียนเสภาตอนนี้ น่าจะรู้จักเส้นทางนี้ดีพอสมควร
- วัดใหม่ชัยชุมพล เข้าใจว่าหมายถึงวัดใหม่ประชุมพล ตรงข้ามปราสาทนครหลวง ริมน้ำป่าสัก
- พิตเพียนก็เป็นชื่อตำบลที่ยังปรากฏในปัจจุบัน อยู่ในเขตอำเภอมหาราช พระนครศรีอยุธยา
- บ้านดาบก่งธนูก็น่าจะอยู่ริมน้ำป่าสักระหว่างพิตเพียนกับตัวเมืองลพบุรีนี้เอง
จากลพบุรีเลาะลำน้ำบางขาม ผ่านบางขาม แล้วไปตามลำแม่น้ำสายเก่า ผ่านโพธิ์ชัย อู่ตะเภา ข้อนี้น่าสนใจ เพราะลำน้ำสายนี้กลายเป็นคลองไปนาน ตั้งแต่สมัยไหนก็ไม่ทราบ
จากอู่ตะเภาเดินขึ้นเหนือตรงไปเขาทอง (ภูเขาทอง) เหนือไปจากนี้จะเจอบึงบอระเพ็ดขวางกั้นอยู่ ทัพขุนแผนน่าจะเดินเลียบออกไปทางตะวันออกเฉียงเหนือ ผ่านหนองบัว ส่วนห้วยเฉียงนั้นอยู่ไหนไม่ทราบ แต่คงอยู่ระหว่างหนองบัวกับพิจิตรนี่เอง
จากพิจิตร ขึ้นไปพิษณุโลก พิชัย พิชัยนี้เป็นเมืองพิชัยเก่าที่อยู่ริมฝั่งตะวันออกของแม่น้ำน่าน หมุดในแผนที่ที่คุณ Navarat.C ได้กรุณาทำมาให้ดูต้องขยับออกไปทางตะวันออกนิดนึงครับ
ถึงตรงนี้ เส้นทางดูคล้ายจะสับสน ผมขอยกกลอนมาดูเลยดีกว่า
พอพักไพร่หายเหนื่อยเลื่อยล้า ก็ยกพลต่อมาเมืองพิชัย
ผู้รั้งกรมการด้านทาง ต่างเมืองต้อนรับไม่นิ่งได้
ยกฟากข้ามจากเมืองพิชัยไป ถึงบ้านไกรป่าแฝกแล้วแยกมา
วันหนึ่งถึงเมืองสัชนาลัย กรมการผู้ใหญ่ก็พร้อมหน้า
เลี้ยงดูรับรองตามท้องตรา พักอยู่สามเวลาในธานี ฯ
๏ ยกออกนอกเมืองสวรรคโลก ข้ามโคกเข้าป่าพนาศรี
บ้านไกร ป่าแฝก อยู่ในเขตจังหวัดสุโขทัย เรียกได้ว่าอยู่ระหว่างพิษณุโลกกับสวรรคโลก ในขณะที่พิชัยนั้นในจากพิษณุโลกขึ้นไป ระดับเดียวกับสวรรคโลก ถ้าออกจากพิษณุโลก ไปทางพิชัยแล้วข้ามน้ำ เดินตรงไปทางตะวันตกก็ถึงสวรรคโลก หรือไม่อย่างนั้น จากพิษณุโลกข้ามน้ำแล้วเดินตัดขึ้นไปทางตะวันตกเฉียงเหนือ ผ่านบ้านไกร ป่าแฝก ก็จะไปถึงสวรรคโลกได้โดยตรง
เส้นทางในกลอนที่ว่าข้ามน้ำจากพิชัยแล้วไปบ้านไกร ป่าแฝก นี่ต้องเดินกลับลงใต้มาร่วม ๓๐ กม. แล้วเดินกลับขึ้นไประยะทางเท่าๆกัน อ้อมไปถึง ๖๐ กม.ครับ ขอฝากไว้ก่อน เพราะหาคำอธิบายที่สมเหตุสมผลไม่ได้
ข้อถัดมา เรื่องศรีสัชนาลัยกับสวรรคโลก ตามบทกลอนนั้นยกเข้าสัชนาลัยพักสามวัน แต่ออกจากสวรรคโลก ดูชอบกล ผู้แต่งเสภาเห็นจะรวบสองเมืองนี้เข้าเป็นเมืองเดียวกัน
ตัดข้ามเขตระแหงแขวงเถิน เดินเลยหาเยื้องเข้าเมืองไม่
สิบสี่วันดั้นเดินตามเนินไพร เกือบจะถึงเชียงใหม่อีกสองวัน
หยุดหนองโคกเต่าไม่เข้าบ้าน พักทหารตั้งกองริมหนองนั่น
ชักหนามวงรอบเป็นขอบคัน กำชับกันมิให้ใครเที่ยวไปมา ฯ
จากสวรรคโลก เดินทัพเข้าป่าไปออกระแหง เส้นทางนี้สมเหตุสมผลนะครับ จากลุ่มแน่น้ำยม-น่าน จะข้ามไปลุ่มแม่น้ำปิง มีเทือกเขากันเป็นแนวยาวลงมา ถ้าจะอ้อมลงไปทางใต้ ก็ต้องลงไปถึงกำแพงเพชรแล้วตัดขึ้นมา ในขณะที่มีช่องเขาอยู่แห่งหนึ่งทางตะวันตกเฉียงใต้ของสวรรคโลก บริเวณบ้านด่าน-ลานหอย(ใกล้เมืองเก่าสุโขทัย) มีช่องทางด่านไปออกระแหง
นี่คือเส้นทางสำคัญ น่าจะเป็นเส้นทางที่นำความเจริญมาสู่สุโขทัย แม้ปัจจุบันนี้ก็มีทางหลวงตัดผ่านช่องเขานี้ครับ
จากระแหงก็ยึดแนวลำนับปิงขึ้นไปถึงเถิน
ถ้าถามว่า จากสวรรคโลกทำไมไม่ตัดขึ้นไปที่เถินโดยตรง?
ดูจากภาพถ่ายดาวเทียมแล้วตอบได้ว่าเหนือสวรรคโลกศรีสัชนาลัยขึ้นไป มีเทือกเขาสลับซับซ้อน ไม่มีเส้นทางไปถึงได้ครับ ต้องอ้อมลงมาออกระแหงนี่แหละถูกต้องแล้ว
ผมทำไฟล์หมุด Google Earth ไว้ เชิญดาวน์โหลดได้เลยครับ
