ชาติพันธุ์วรรณา ในขุนช้างขุนแผน (๒)

[เทาชมพู]

คุณ Wandee คิดว่า  อานามสยามยุทธ  ผู้เรียบเรียงคือเจ้าพระยาบดินทรเดชา   อย่างที่ก.ศ.ร. กุหลาบบอกไว้ในการพิมพ์ครั้งแรกหรือเปล่าคะ
หรือว่าเป็นการสันนิษฐานของนายกุหลาบเอง

[NAVARAT.C]

“…..ค่ายระเนิยดกระดานค่ายเมืองนั้น  ท่านพญายมราชมาตั้งค่ายไว้แต่ก่อนนั้น ยาว ๕ เส้น กว้าง ๓ เส้น ๔ วา เหนว่าคับแคบหาภอคนจะอยู่ไม่  แล้วก็ชำรุดผุะพังไปเปนอันมาก

ข้าพเจ้ากรมการพร้อมกัน  จึ่งให้เอากระดานที่เกนตัดไม้มาตั้งค่ายรเนียดกระดานขยายกว้างยาวออกไปอีก ยาว ๓ เส้น กว้างเสน ๑๖ วา เข้ากันเก่าใหม่ยาว ๘ เส้น กว้าง ๕ เส้น กับกระดานค่ายที่ชำรุดทรุดพังเสียไปเปนอันมาก  ได้ผลัดเปลี่ยนกระดานค่ายเสียใหม่มั่นคงแล้วได้ยิงตะปูติดกรอบบนครอบล่างพ้นดินศอกคืบ….”. 

ข้อความที่คุณหลวงเล็กคัดมาตรงกับรูปภาพรามเกียรติ์ของผม ขยายให้ดูอีกที่ตรงครอบล่างพ้นดินศอกคืบ ความหมายตรงนี้คือเคร่าตัวล่างอยู่สูงจากพื้นดิน50เซนติเมตร
แต่ค่ายลักษณะนี้ไม่ใช่ค่ายน็อคดาวน์ตามที่อาจารย์เทาชมพูว่า แต่เป็นค่ายหลวงแบบถาวร(จนกว่าไม้จะผุ) ในการศึกยือเยื้อ ณ ที่นั้น

[NAVARAT.C]

วันนี้อาจารย์ชมกลางชั้น ทำให้ยืดขึ้นมานิดนึง ส่วนคำถามเรื่องพระแสงปืนต้นข้ามแม่น้ำสะโตงเป็นปืนคาบศิลาหรือเปล่านั้น ถ้าตอบสั้นๆตรงๆก็ -ใช่ครับ-

แต่ปืนโบราณที่รวมๆเรียกว่าคาบศิลามีด้วยกัน3ประเภท ในเวปมีพูดถึงพระแสงปืนต้นของสมเด็จพระนเรศวรไว้โดยพิศดารว่าเป็นประเภทไหนเหมือนกัน แต่ผมจะไม่ลากออกไปดีกว่า นางลาวทองแกรอจะออกฉากนานแล้ว เนิ่นช้าไปเดี๋ยวจะเซ็งตีบทไม่แตก

ตัวสลับฉากขอเข้าโรงก่อนดีกว่า

บัดนั้น ..เชิด

อ้าว เสภา..ไม่ใช่โขนหรือครับ

[Wandee]

ก.ศ.ร. แจ้งว่า  คัดลอกมาจากบันทึกรายงาน ของเจ้าพระยาบดินทร์เดชา(สิงห์  สิงหเสนี)
แม่ทัพใหญ่ในการทำศึกสงคราม

คนที่ชุบคงมีมากกว่าหนึ่งคน   คนที่ทานก็คงจะมีมากกว่าหนึ่งคน
แล้วยังมีคนอ่านให้ท่านเจ้าคุณฟังก่อนส่งใบบอกเข้ากรุงเทพ


ประวัติของเจ้าพระยาบดินทรเดชานั้น ก.ศ.ร. กุหลาบเรียบเรียงจากตำราหลายเล่ม
มีข้อมูลที่ไม่ตรงกันอยู่เรื่องตำแหน่งรับราชการ

ก.ศ.ร. รับว่า เหลือที่จะทราบแน่ลงอย่างใดไม่  เป็นการจนใจ

[Wandee]

ขอถามเรื่องอาวุธอีกหนึ่งอย่างค่ะ

เมื่อพลายแก้วทักทายพระยาฟ้่าลั่น  บอกชื่อแล้วขู่ว่า

ท่านอย่าองอาจประมาทไทย                                ถ้่าไม่ดีที่ไหนเราจะมา

สันบาดาลถือทวนอยู่แท้ ๆ   พลายแก้วฟันขาดตะพายแล่ง   แล้วฟันคอฟ้่าลั่นหัวขาดตกดิน

บรรยากาศตอนนี้

พวกไทยโห่ครื้นเอาปืนยิง                        ฉวยหอกกลอกกลิ้งวิ่งเข้าหา
พวกลาวกลุ้มกลาดดาษดา                       เอาวารับมันบ่ยั่นใคร
ลาวถูกปืนปั้นหันเห                               บ้างซวนเซซอนซุกไม่ลุกได้
บ้างถูกหม้อดินทิ้งกลิ้งเกลื่อนไป                 เปลวไฟลุกวาบขึ้นปลาบตา


หม้อดินบรรจุดินปืนหรือวัตถุไวไฟหรือนำ้มันดิน   จะถือว่าเป็น  home-made bombs    ได้ไหมคะ
สมัยคนแถวนี้บางคนยังเป็นหนุ่มน้อย     น่าจะทำระเบิดขวดซ้อมมือเป็น

[luanglek]

"...ข้าพเจ้ากรมการจึ่งคิดอ่านปฤกษาพร้อมกัน  เกบเอาจีนลูกบ้านตัดเสาไม้ค่ายแก่นกลมใหญ่สามกำยาวเก้าศอกคืบเสมอคลห้าต้นเอามาตั้งค่ายที่ปากคลองเปนสองง่าม  ค่ายไม้กลมยาวเส้น ๑ กว้างเส้น ๑ กับเกนกระดานค่ายไม้แก่นคล ๒ แผ่น ยาว ๙ ศอกคืบ น่าใหญ่ ๒๐ นิ้ว น่าน้อย ๖ นิ้ว กับเลกสมส่วยแลเลกสังกัดพัน  เอามาทำป้อมติดกับหน้าค่ายปากน้ำสามเหลี่ยมๆ ละ๙ วา มีช่องปืนใหญ่ ๖ ศอก ต่อช่องริมคลองทังสองค่าง..."

และ

"...ข้าพเจ้ากรมการพร้อมกัน  จึ่งให้เอากระดานที่เกนตัดไม้มาตั้งค่ายรเนียดกระดานขยายกว้างยาวออกไปอีก ยาว ๓ เส้น กว้างเสน ๑๖ วา เข้ากันเก่าใหม่ยาว ๘ เส้น กว้าง ๕ เส้น กับกระดานค่ายที่ชำรุดทรุดพังเสียไปเปนอันมาก  ได้ผลัดเปลี่ยนกระดานค่ายเสียใหม่มั่นคงแล้วได้ยิงตะปูติดกรอบบนครอบล่างพ้นดินศอกคืบ...."

ฝากพิจารณาขนาดกระดานไม้ที่เอาทำค่าย  กระดานยาว ๙ ศอก ๑ คืบ  หน้าใหญ่ หรือ กว้าง ๒๐ นิ้ว และ หน้าน้อย หรือ หนา ๖ นิ้ว นิ้วในที่นี้ คงไม่ใช่ inch ๒.๕ ซม. แต่เป็นนิ้วไทย ๑ นิ้ว เท่ากับ ๔ กระเบียด  ๑๒ นิ้ว เท่ากับ ๑ คืบ

[เทาชมพู]

เรื่องป้อมค่ายไม้กระดาน   ต้องยอมแพ้   ไม่มีความรู้เรื่องนี้   ขอพาลาวทองไปนั่งหลบอยู่ข้างโรงก่อนนะคะ

คุณวันดีคะ  อ่านตอนที่คุณยกมา   ดิฉันนึกว่าหม้อดิน คือหม้อที่ใส่ดินปืนประกอบการยิงเสียอีกค่ะ  
รู้เพียงแค่ว่าปืนยาวโบราณ ต้องใช้ทั้งกระสุนและดินปืนพร้อมๆกันในการยิง        
รอผู้รู้มาขยายความให้ฟังเช่นกันค่ะ

[Wandee]

ในการเดินทางคิดว่าใส่ในถุงหนังสัตว์  แล้วบรรจุในกระชุ   แขวนไว้ใกล้แม่ทัพเพราะเป็นวัสดุสิ้นเปลืองที่ราคาสูง

อ่านจาก นิราศหนองคาย

[luanglek]

หม้อดินที่ทิ้งใส่ข้าศึกนี่ คือ หม้อที่ใส่ดินปืนหรือดินประสิว พอจะทิ้งใส่ข้าศึกที่กำลังปีนค่ายกำแพงขึ้นมาก็จุดไฟให้มันระเบิด  ฝุ่นผงดินปืนพร้อมหม้อก็จะแตกกระจายเข้าตาพวกข้าศึก  ถ้าไม่แตกไฟก็จะลวกเอาพวกข้าศึกเหล่านั้น  ลักษณะอย่างนี้ เป็นการต้านข้าศึกที่มาประชิดกำแพงป้อมค่ายอย่างหนึ่ง  ที่จริงมีการคั่วกรวดทรายให้ร้อนเทราดข้าศึกด้วย  เอาน้ำร้อน น้ำมันร้อนเคี่ยวเทราดก็มี  หม้อดินพวกนี้จะเป็นหม้อดินที่แยกใช้ต่างหาก จากดินที่ใช้ยิงปืน  ดินที่ใช้ยิงปืนเข้าใจว่าจะใส่เขนงหรือถุงผ้าถุงหนังซึ่งน่าจะพกสะดวกกว่าพกหม้อดินกระโตงกระเตงเกะกะ

[NAVARAT.C]

เอ้า แม่ยกเอานางลาวทองหลบไปเสียแล้ว  ตัวประกอบสลับฉากต่อ

12นิ้ว = 1คืบ, 2คืบ = 1 ศอก, 4ศอก = 1 วา, 20 วา = 1เส้น, 400เส้น  = 1กระจุก(อันหลังนี้ท่านไม่ได้ว่า แต่รุ่นพี่ถาปัดสอนไว้)
และ
1 เส้น = 40 เมตร, 1 วา = 2 เมตร, 1 ศอก= 50 เซนติเมตร, 1คืบ= 25 เซนติเมตร, แต่ทำไม1นิ้ว= 2.50 เซนติเมตร ไม่ใช่ 2.08

เมื่อพิจารณาดังที่กำหนดให้พิจารณา ขนาดกระดานไม้ที่เอาทำค่าย  กระดานยาว ๙ ศอก ๑ คืบ  ควรจะ ยาว4เมตร75เซนติเมตร หน้าใหญ่  ๒๐ นิ้ว คือควรจะกว้าง 41เซนติเมตรกับอีก6มิลลิเมตร  และหน้าน้อย ๖ นิ้ว คือควรจะหนา 12เซนติเมตรกับอีก 48 มิลลิเมตร  

แต่เพราะมีคนไทยฉลาดๆคนหนึ่งผมไม่ทราบนามของท่าน ได้กำหนดให้นิ้วในมาตราของไทยดังกล่าวเป็นสากล ตรงกับคำว่า inch ซึ่งฝรั่งเทียบกันไว้แล้วว่าเท่ากับ 2.5เซนติเมตร
เพื่อให้การซื้อขายไม้ในเมืองไทยยุ่งยากน้อยลงจากที่ยุ่งยากมากกกกก ทราบใช่ไหมครับว่า โรงเลื่อยมาตรฐานตั้งราคาขายไม้เป็นคิว คิวในที่นี่คือคิวบิกฟุต เพราะหน้าไม้วัดเป็นนิ้ว เช่นไม้2นิ้วx8นิ้ว แต่ความยาววัดเป็นเมตร คิดราคากันทีไรคนซื้อปวดเศียรเวียนเกล้า

แต่จะเชื่อหรือไม่ก็ตาม ยังเป็นความจริงอยู่เลยว่า การซื้อขายไม้ในชนบทอีกมากยังมั่วราคา โดยการคิดหน่วยปริมาตรเป็นยกอยู่เลย

1 ยกคือปริมาตรของไม้ "กระดาน" หนา 1 นิ้ว กว้าง 1 ศอก ยาว 16 วา
หรือ ที่เท่ากับใช้ปูพื้นที่ได้ 4 ตารางวา หรือ16 ตารางเมตร
เวลาคุยกัน 1 ศอกเปิ้นก็ว่า 50 เซนต์ 1วาคือ2เมตร ถ้าไม่ถามต่อให้มั่นๆ นิ้วของเปิ้นก็จะเอา24 หาร50 ไม่ใช้2.50เซนต์ตามดำหนด  คำนวณออกมาแล้วสตางค์ผิดกันหลายอยู่  ทั้งๆที่วัดหน้าตัดไม้จริงๆก็จะเห็นว่า1นิ้วคือ2.50เซนต์ ฉะนั้นตอนตกลงราคาถ้าได้ยินว่าเป็นยกละเท่านั้นเท่านี้ ต้องคุยกันให้รู้เรื่องก่อนว่าจะใช้นิ้วไทย หรือนิ้วฟุต

ปวดหัวดีไหมครับ ปวดหัวให้ปิดเครื่องแล้วออกไปสูดอากาศหายใจสักพัก กลับมาแล้วอ่านข้ามกระทู้นี้ไปเลย ท่านจะไม่เสียรดชาดทางวรรณคดีในเรื่องขุนช้างขุนแผนแต่ประการใด อาจารย์ก็แย้มๆแล้วว่าจะไม่นำมาออกข้อสอบด้วย

ฉะนั้นที่เขียนๆมา ผมจึงพยายามใช้ตัวเลขให้มันกลมๆ มันจะอะไรกันนักหนา ทำรั้วค่ายทหารเอาไว้ถล่มกันนะครับ ไม่ใช่ทำเฟอร์นิเจอร์จึงจะได้ต้องเคร่งครัดกับตัวเลขหน่วยวัด

 ไม้แผ่นที่เอามาทำค่ายนี้ถ้าไปหาซื้อที่โรงไม้ในปัจจุบันต้องสั่งว่า ไม้ 6x20 ยาว 5 เมตร น้ำหนัก 1แผ่นก็ประมาณ 250 กิโลกรัม 2คนยกไม่ไหวแน่นอน ใช้ทำจรยุทธไม่ไหวอยู่แล้วครับ

[เทาชมพู]

ถ้าเมื่อไรจะซ่อมเรือนไทย  จะวานคุณ Navarat C. ไปเจรจาหาซื้อไม้มาให้นะคะ  

พาลาวทองไปหาฝ่ายคอสตูมและเมคอัพอาร์ติสต์ ที่หลังโรงก่อน     หมดเรื่องค่ายเมื่อไรจะพากลับออกมา
.........................                 .......................
ผลัดผ้าลูบทากระแจะจันทน์             ผัดหน้าผิวพรรณเป็นนวลใย
เกล้าผมสมทรงกะทัดรัด                  ดอกไม้ทองแซมทัดสะบัดไหว
เกี้ยวกระหวัดปิ่นพลอยลอยวิไล        สอดใส่ดอกมะเขือทองคำพราย
ห้อยสายระย้าเพชรเก็จก่อง             สังวาลทองพลอยพริ้งสะอิ้งสาย
เด่นดวงกุดั่นพรรณราย                    กำไลสวมขวาซ้ายสอดพร้อม
ใส่แหวนเพชรนิลมรกต                   สไบสีสุกสดตลบหอม
พ่อแม่เป็นผู้ใหญ่จะไปดอม             ข้าไทแวดล้อมกันลงเรือน

กวีที่หาคอสตูมให้แม่นางลาวทอง  น่าจะเป็นกวีที่เคยแต่งบทละครมาก่อน    ลูกสาวกำนันผู้ใหญ่บ้าน จึงแต่งเครื่องเพชรถนิมพิมพาภรณ์เสียพราวตา

[SILA]

      

400เส้น  = 1กระจุก(อันหลังนี้ท่านไม่ได้ว่า แต่รุ่นพี่ถาปัดสอนไว้)

        ตรงนี้คือ มุข(ก) หรือเปล่า ครับคุณ Navarat C เพราะเคยท่องจำมาว่า ๔๐๐ เส้นเป็น ๑ โยชน์

[luanglek]

เรื่องไม้กระดานทำค่ายที่ยกมานั้น  ต้องการจะเทียบกับภาพค่ายที่เอามาแสดงว่าตรงกันหรือไม่  คาดว่ากระดานเหล่านี้ เมื่อจะเอามาใช้  ท่านคงเกณฑ์ตัดถากเลื่อยเอาจากป่าใกล้ๆ ค่ายนั่นแหละครับ  อย่างที่พม่าเอาต้นตาลมาทำค่ายปิหลั่นป้องกันสะพานเรือกข้ามเข้าพระนครศรีอยุธยาเมื่อครั้งเสียครั้งที่ ๒ ก็คงเป็นเพราะรอบๆ กรุงศรีอยุธยามีต้นตาลขึ้นอยู่มาก  พม่าเลยเอามาใช้ประโยชน์ในการสงคราม  พม่าคงไม่ขนลากเอาไม้ตาลมาจากหงสาวดีหรือกรุงอังวะหรอกครับ เพราะกว่าจะข้ามเทือกเขาตะนาวศรีมาถึงพระนครศรีได้ คงหมดแรงก่อน 

เช่นเดียวกับในเสภาขุนช้างขุนแผน ก็คงเอาไม้กระดานจากป่าใกล้ๆ นั่นแหละมาทำ  ส่วนเรื่องขนาดไม้กระดานนี่ก็สุดแต่แม่ทัพจะกะเกณฑ์สั่งให้ไพร่พลหรือหัวเมืองทำในแต่ละคราว แต่คงอยู่ราวๆ ประมาณนี้  การเคลื่อนย้ายไม้กระดานเหล่านี้เมื่อจะขยับย้ายป้อมค่ายเข้าหาข้าศึก  คาดว่า คงใช้กำลังมากอยู่พอสมควร แต่อาจจะมีมีล้อเลื่อน หรือช้างม้าชักลากไป  ทั้งนี้คงไม่ขนขยับย้ายไปไกลมาก  และค่อยๆ ขยับไปทีละน้อย  อันคงเป็นเวลาที่สงครามการบยืดเยื้อ  ถ้าเป็นสงครามระยะสั้นอาจจะไม่ต้องขยับย้ายก็ได้  ส่วนไม้กระดานเหล่านี้เมื่อเสร็จกิจสงครามก็คงทิ้งไว้อย่างนั้น  หรือจะไปทำประโยชน์อย่างอื่นก็แล้วแต่จะคิด  แต่คงไม่ขนกลับกรุงหรือขนกลับบ้าน (เว้นแต่โลภมาก) เพราะของอย่างนี้สมัยก่อนคงหาได้ไม่ยาก  ถ้าเป็นสมัยนี้สิ คงได้ขนกลับกันอุตลุด ไกลเท่าไรก็ไม่ว่า

ถ้าถามว่าเป็นค่ายประเภทน็อกดาวน์ไหม?  ก็อาจจะเป็นค่ายน็อกดาวน์เฉพาะกิจ  บางครั้งก็เป็นค่ายถาวร บางครั้งก็เป็นค่ายที่เคลื่อนย้ายได้ ขึ้นอยู่กับสถานการณ์การรบ เมื่อเสร็จกิจก็หมดหน้าที่ และเป็นค่ายน็อกดาวน์ที่ทำขึ้นจากวัสดุใกล้สนามรบนั่นเอง  ไม่ได้ขนไปจากเมืองหลวงเหมือนอย่างอาวุธยุทโธปกรณ์ทั้งหลาย

[เทาชมพู]

ตอบคุณ Sila  (ไม่เห็นแวะเข้ามาเสียนาน)
มุกแบบพวกถาปัดเขาละค่ะ     มุกแบบนี้ ภาษาอังกฤษเรียกว่า pun คือการเล่นคำ จากเสียงเดียวกัน

อ่านเรื่องค่ายที่แจกแจงกันเสียละเอียดลออในกระทู้นี้    จบกระทู้เมื่อไร เรือนไทยคงตั้งค่ายน็อคดาวน์ไว้ดูเล่นได้ 
ดิฉันจะรอคุณ Navarat C. เข้ามาต่อ      วันจันทร์นี้ถ้าจบเรื่องค่าย    ก็จะพาแม่นางลาวทองออกมาให้ยลโฉมกันเสียที

[SILA]

         แวะเวียนมาเรือนไทยแบบเงียบๆ อยู่บ่อยๆ ครับ อาจารย์

รอนางลาวทองออกโรงอยู่ แต่ที่จริงแล้ว ชอบรุ่นสร้อยฟ้า ศรีมาลา ที่เข้มข้นแบบละครหลังข่าว

นอกเรื่อง - ปีนี้ อาจารย์ไปดู แม่นาค เพชรบุรีตัดใหม่ หรือเปล่าครับ