ฤ รึ หรือ ริ

[Tee]

พยัญชนะ ฤ ครูสอนว่าออกเสียง รึ  ในกรณีไหนบ้างที่ออกเสียง ริ เช่น ทฤษฎี  กฤษดา กฤษฎีกา ล้วนออกเสียง ริ  มีกรณีอื่นอีกบ้างไหม  ช่วยคิดหน่อยจ้า

[เทาชมพู]

พระเอกจำเลยรัก ค่ะ ชื่อ หฤษฎิ์   อ่านว่า หะ-ริด
แต่พอมาถึงคำว่า หฤทัย  กลับออกเสียง รึ

[Tee]

ดูเหมือนว่า ถ้าตัวสะกดเป็น ษ จะออกเสียง อิ ถ้าตัวสะกดเป็นอย่างอื่นออกเสียง อึ  แต่ติดขัดที่เดือน พฤษภาคม  สะกดด้วย ษ แต่ก็ยังออกเสียง อึ  ท่านผู้รู้โปรดช่วยอธิบายด้วย ขอบคุณครับ

[CrazyHOrse]

คงจะกำหนดกฎเกณฑ์ตายตัวไม่ได้หรอกครับ เพราะสุดท้ายแล้วจะเต็มไปด้วยข้อยกเว้น จนกฎเกณฑ์ที่ตั้งขึ้นมาใช้การไม่ได้

คำที่มาจากภาษาบาลี-สันสกฤต ยังมีลักษณะนี้อีกหลายตัว เช่น
ฎ ฏ - ไทยเราเติม ฎ เอง (แขกไม่มี)
ด ต - ไทยเติม ด เอง (แขกไม่มี)
คำไหนใช้ตัวไหน อยู่ที่ความนิยม ต้องจำเอาเอง

ฑ - แขกออกเสียงคล้าย ด แต่คนไทยออกเสียงเป็น ท
คำไหนออกเสียง ด (อย่างแขก) คำไหนออกเสียง ท (อย่างไทย) ก็ต้องจำเอาเองเหมือนกันครับ

[Hotacunus]

สวัสดีครับอาจารย์เทาชมพู และคุณ CrazyHOrse  ผมหายไปพักใหญ่ๆ ตอนนี้ กลับมาแวะเวียนเหมือนเดิมแล้วครับ 

==================================================

ออก "อือ" ก็มีนะครับ ถ้าตามด้วย สระอาหางยาว 

ฤๅษี - รือ-สี
ฤษี - รึ-สี

ออก "เออ" ก็มี คือ ฤกษ์ (เข้าใจว่า แต่เดิมคงออก ริก, รึก, รืก แล้วเพี้ยนเป็น เริก ในภายหลัง)

พฤษภา - พรึด - สะ - พา
พฤกษา - พรึก - สา

กฤษณะ - กริด - สะ - นะ

เป็นคำถามที่น่าสนใจครับ เดี๋ยวคืนนี้ ถ้ามีเวลา ผมจะลองรวบรวมมาดู
เดี๋ยวนี้ รวบรวมง่ายครับ ไม่ต้องนั่งเปิดลอกหาที่ละคำจากพจนานุกรม
ถ้าคุณ Tee อยากลองหาดู ไปที่เว็บพจนานุกรมของราชบัณฑิตยสถาน แล้วพิมพ์ช่องค้นหาว่า *ฤ* ซึ่งหมายความว่า ให้โปรแกรมค้นหาทุกคำที่มี ฤ
http://rirs3.royin.go.th/
ถ้าเป็นสมัยก่อน นั่นเปิดเป็นวัน  สมัยนี้ ไม่ถึงนาทีก็ได้แล้ว

[siren]

ขอคุณครับเข้ามาหาความรู้และความรักภาษาไทย

[luanglek]

ไม่ทราบเหมือนกัน แต่ขอตั้งข้อสังเกตว่า

ฤ หรือ ฤา ก็ดี ออกเสียงแยกออกเป็น 2 พวก คือ พวก รึ (รวม รึ รือ และ เรอ เพราะถือว่าเป็นสระที่เกิดจากฐานกรณ์เดียวกัน) กับพวก ริ

พวกที่เสียงเป็นริ คงจะออกเสียงตามแขก ในภาษาสันสกฤต ฤ ออกเสียงเป็น ริ ทั้งสิ้น
อาจจะต่างกันบ้างที่แขกอาจจะรัวลิ้นหรือออกเสียงอยู่ในลำคอต่างจากคนไทย จนบางที คนไทยอาจจะฟังได้ยินเป็นรึ
พวกที่ออกเสียงเป็นรึ ก็คงเป็นเพราะคนไทยอ่านตามเสียงที่ได้ยินแขกอ่านก็เป็นได้กระมัง (แขกที่ว่านี่อาจจะไม่ใช่แขกอินเดียก็ได้
อาจจะเป็นแขกชวามลายูที่ใช้ภาษาสันสกฤต หรือไม่ก็พวกพราหมณ์ที่รู้ภาษาสันสกฤตในดินแดนแถบนี้)

อนึ่ง การที่อ่านเป็น ริ บ้าง เป็น รึ บ้าง อาจจะเป็นเหตุมาจากการเลี่ยงไม่ให้เสียงของคำไปพ้องกับที่ใช้ ริ ควบกล้ำบางคำหรือเปล่า
 เช่น พฤกษา อ่าน พรึกสา ไม่อ่าน พริกสา เป็นต้น
แต่สังเกตว่า พ โดยมาก เมื่อ อยู่กับ ฤ อ่านออกเสียงเป็น รึ เกือบทั้งนั้น
ซึ่งคำเหล่านี้ ในภาษาสันสกฤต เป็น ว แล้วกลายเป็น พ ในภาษาไทย อีกทั้งในภาษาสันสกฤต ออกเสียง ว ควบกับ ฤ เป็น วฺริ
แต่ในภาษาไทยคงออกเสียงควบกล้ำอย่างแขกลำบาก เลยแปลง ว เป็น พ เพื่อให้ออกเสียงควบกล้ำได้
แต่บางคำเราก็ออกควบกล้ำอย่างแขกไม่ได้ เช่น มฺฤค ต้องออกเป็น มะรึก  หฺฤทย ออกเป็น หะรึไท  สฺฤษฺฏ ออกเป็น สะหริด เป็นต้น จึงต้องออกเสียงแยกพยางค์ไปแทน

ขอแสดงความเห็นแต่เท่านี้