วัดกันมาตุยาราม

[jean1966]

วัดกันมาตุยาราม เป็นวัดราษฎร์ขนาดเล็ก สังกัดธรรมยุตินิกาย ตั้งอยู่ริมถนนมังกร เขตสัมพันธวงศ์ กรุงเทพมหานคร แวดล้อมด้วยชุมชนชาวไทยเชื้อสายจีน ในบริเวณใกล้เคียงกับวัดกุศลสมาครของฝ่ายอนัมนิกาย และวัดบำเพ็ญจีนพรตของฝ่ายจีนนิกาย วัดนี้สร้างขึ้นเมื่อปี พ.ศ. 2407 ตรงกับปลายรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 4 โดยนางกลีบ สาครวาสี ได้อุทิศสวนดอกไม้สร้างเป็นวัดขึ้น ต่อมาบุตรของนางกลับ คือ พระดรุณรักษา (กัน สาครวาสี) ได้ถวายตัวเป็นมหาดเล็กในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เมื่อสร้างวัดเสร็จแล้ว นางกลีบ ได้น้อมเกล้าฯ ถวาย จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานนามว่า"วัดกันมาตุยาราม" อันหมายถึง วัดที่มารดาของนายกันเป็นผู้สร้าง บริเวณวัดแห่งนี้ค่อนข้างคับแคบ ปูชนียสถานสำคัญมีเจดีย์ทรงระฆังคว่ำแบบลังกาสร้างเลียนแบบธัมเมกขสถูปในประเทศอินเดีย และในพระอุโบสถมีภาพจิตรกรรมฝาผนังเรื่องพุทธประวัติ วัดนี้เคยเป็นที่จำพรรษาของ สุชีโวภิกขุ หรือ อาจารย์สุชีพ ปุญญานุภาพ ปราชญ์ทางพระพุทธศาสนาคนหนึ่งของประเทศไทย เอ่ยถึงที่มาของชื่อวัดเพิ่มเติมว่าเดิมนั้นเรียกว่าวัดกัณฑ์มาตุยารามด้วยมูลเหตุว่าคุณแม่กลีบ มีบุตร2คนคื่อคนพี่ชื่อ"สวาท"ถึงแก่กรรมก่อนที่จะสร้างวัดคนน้องจะมีชื่อว่ากระไรมาก่อนหรือยังไม่ได้ตั้งชื่อไม่ทราบแน่ แต่ได้ยินว่าเมื่อเล็กๆเป็นคนเลี้ยงยากเจ็บออดๆแอดๆรักษาไม่หาย คราวหนึ่งคุณแม่นิมนต์พระราชาคณะองค์หนึ่ง(จำเลือนๆ)ว่าเป็นสมเด็จพุฒาจารย์โตมาเทศน์ คุณแม่เลยยกลูกคนนี้ใส่กัณฑ์เทศน์ เพื่อให้เป็นลูกพระจะได้เลี้ยงง่ายหายโรค เทศน์จบแล้วท่านผู้เทศน์จึงขนานนามให้ว่า"กัณฑ์"ซึ่งหมายความว่า"กัณฑ์เทศน์"นั่นเอง

[jean1966]

ผมเดินทางไปวัดนี้เมื่อวานนี้ประมาณบ่ายโมงเพราะไปทำธุระแถวเยาวราช เข้าไปที่วัดประมาณบ่าย2โมงซึ่งเป็นการดีเพราะช่วงเช้าส่วนใหญ่พระที่วัดจะรับกิจนิมนต์ ทราบจากหลวงพี่ที่อำนวยความสะดวกในการเปิดโบสถ์ให้เข้าชมและถ่ายภาพ วัดนี้ก็เหมือนกับทุกวัด ที่ผมเคยถ่ายรูปไว้กว่า20ปีมาแล้ว ปัจจุบัน มีการซ่อมแซมจิตรกรรมฝาผนังแล้วโดยกรมศิลปากร ซึ่งเมื่อพินิจพิเคราะห์แล้วก็ไม่อยากพูดถึง เพราะอยู่ในสภาพอย่างที่เคยๆพูดแต่เปอร์เซ็นต์ก็ไม่มากนัก พระอุโบสถ มีขนาดไม่ใหญ่โต เล็กพอเหมาะกับขนาดวัด ภายในประดิษฐานพระประธาน ไม่มีชื่อมาแต่เดิม ภายหลังเมื่อวันที่9มี.ค.2547 เจ้าพระคุณสมเด็จพระญาณวโรดม เจ้าอาวาสวัดเทพศิรินทราวาสได้กรุณาตั้งพระนามพระประธานนี้ว่า "พระอริยกันต์มหามุนี" บานประตูหน้าต่างด้านนอกประดับมุกทุกบาน ผนังภายในมีภาพพุทธประวัติตลอดเหนือหน้าต่างด้านในมีช่องรอบพร้อมซุ้มกรอบประดิษฐ์ประดิษฐานพระพุทธรูปปางต่างๆขนาดกำลังงามจำนวน37ปาง บานประตูหน้าพระอุโบสถด้านในเขียนรูปอกับปิยมังสะ คือเนื้อสัตว์ที่ห้ามทางพระวินัยมิให้ภิกษุฉันรวม10ชนิด ส่วนบานประตูด้านหลังเขียนรูปผลไม้ที่ใช้ทำน้ำอัฏฐบาน(ปานะ)ได้8ชนิด บริเวณบานแผละหน้าต่างเขียนรูปพระภิกษุกระทำกัมมัฏฐาน เพ่งนิมิตรต่างๆส่วนปริเวณประตูเขียนเป็นภาพสุภาษิตไทย เช่นกลิ้งครกขึ้นภูเขาและอีกหลายๆสุภาษิต

[jean1966]

พระประธานในพระอุโบสถ

[jean1966]

ภาพบานประตูเขียนภาพเนื้อซึ่งห้ามภิกษุฉัน

[jean1966]

ภาพสุภาษิตบริเวณบานแผละประตูอันนี้สำนวน"จระเข้ขวางคลอง"

[jean1966]

ภาพบานหน้าต่างด้านในเขียนภาพน้ำอัฏฐบาน(ปานะ)
พระพุทธารถญาตน้ำอัฏฐบาน
ลำดับนั้น
พระผู้มีพระภาคทรงทำธรรมีกถา
ในเพราะเหตุเป็นเค้ามูลนั้น
ในเพราะเหตุแรกเกิดนั้น
แล้วตรัสอนุญาตแก่ภิกษุทั้งหลายว่า
ดูกรภิกษุทั้งหลาย เราอนุญาตน้ำปานะ ๘ ชนิด
คือ น้ำปานะทำด้วยผลมะม่วง ๑
น้ำปานะทำด้วยผลหว้า ๑
น้ำปานะทำด้วยผลกล้วยมีเมล็ด ๑
น้ำปานะทำด้วยผลกล้วยไม่มีเมล็ด ๑
น้ำปานะทำด้วยผลมะทราง ๑
น้ำปานะทำด้วยผลจันทน์หรือองุ่น ๑
น้ำปานะทำด้วยเง่าบัว ๑
น้ำปานะทำด้วยผลมะปรางหรือลิ้นจี่ ๑.
ดูกรภิกษุทั้งหลาย
เราอนุญาตน้ำผลไม้ทุกชนิด
เว้นน้ำต้มเมล็ดข้าวเปลือก.
ดูกรภิกษุทั้งหลาย
เราอนุญาตน้ำใบไม้ทุกชนิด
เว้นน้ำผักดอง.
ดูกรภิกษุทั้งหลาย
เราอนุญาตน้ำดอกไม้ทุกชนิด
เว้นน้ำดอกมะทราง.
ดูกรภิกษุทั้งหลาย
เราอนุญาตน้ำอ้อยสด.

[jean1966]

มาดูภาพเขียนโดยรอบพระอุโบสถ เขียนเรื่องพุทธประวัติ ไม่อธิบายความนะครับ ไปศึกษาในปฐมสมโพธิกถาเอาเองครับ(รูปประกอบผนังนี้ ได้บอกทางหลวงพี่ผู้ดูแลว่า น่าจะนำข้าวของในจุดที่ปิดบังจิตรกรรมฝาผนังออกไปเก็บทีอื่นเสีย)จุดนี้เลยได้เท่านี้

[jean1966]

ภาพเขียนที่นี่ไม่มีระบุปีที่เขียนไว้ แต่น่าจะเขียนขึ้นในสมัยรัชกาลที่5 เพราะนับจากปีที่สร้างวัด2407ค่อนมาปลายรัชกาลที่4แล้ว อีกทั้งลักษณะภาพเขียนก็เป็นภาพในลักษณะที่เป็นที่นิยมเขียนในสมัยร.5แล้วเปรียบเทียบจากวัดที่มีประวัดชัดเจนเช่นวัดโสมนัสวรวิหาร วัดปรมัยยิกาวาส ไม่ผิดไปจากนี้(รูปประกอบเริ่มจากผนังที่1ด้านหลังอุโบสถขวามือพระประธาน)

[jean1966]

ผนังที่2

[jean1966]

ผนังที่3

[jean1966]

ผนังที่4เขียนตอนพระพุทธเจ้าเสด็จปรินิพานและถวายพระเพลิงหระพุทธเจ้า เป็นตอนที่ผมชอบมากที่สุดโดยเฉพาะฉากถวายพระเพลิงเดี๋ยวดูรายละเอียดรูปต่อไป(รูปนี้ถ่ายตรงไม่ได้เพราะอยู้ข้างพระประธานมุมกล้องไม่ได้)

[jean1966]

ภาพจิตกาธานของพระพุทธเจ้าช่างกับเชียนเป็นโลงศพธรรมดาอย่างโรงศพธรรมดาบนเชิงตะกอน อันนี้เข้าใจว่าช่างคงต้องการแสดงให้เห็นถึงพิธีการในขั้นตอนเผาจริงอย่างที่ปรากฎในการออกพระเมรุของพระมหากษัตร์ย์ สังเกตุได้ว่าเป็นการกระทำอยู่ในพระเมรุ มีฉากบังเพลิงเขียนเรื่องรามเกียรติ์ได้งดงามมาก

[jean1966]

รูปโลงพระศพ

[jean1966]

รูปฉากบังเพลิงเรื่องรามเกียรติ์เขียนได้งดงามทีเดียว

[jean1966]

ฉากบังเพลิงอีกด้าน