คลอง:
คำว่า คลอง นักวิชาการด้านมอญศึกษา เสนอว่ามาจากคำมอญครับ คือ "คลํงฺ" (โกล้ง บ้างก็อ่าน กล่อง)
คุณ SAOBANPONG แห่ง บอร์ดมอญศึกษา ได้อธิบายว่า
คำมอญ "โกล้ง (เขียน "คลํงฺ")" - ทาง(น้ำ) คู่กับ "ดาน (เขียน "ฑานฺ")" - ทางบก เป็น "โกล้งดาน" = ถนนหนทาง
คำไทย "คลอง" - ทางน้ำ และในที่สุดแปลว่าแหล่งน้ำที่มา:
http://www.monstudies.com/thaismf112/index.php?topic=505.15ส่วนทางเขมรว่าอย่างไรไม่ทราบเหมือนกันครับ ไว้ขอไปถามผู้รู้ภาษาเขมรก่อน
คำที่นักวิชาการมอญศึกษา เสนออีกคำคือ "ทอง" มาจาก "ถวฺ" (ทอ) มาเจอคำไทเดิม (คำ kam, จีนกวางตุ้งว่า กิม kim) เลยเป็น "ทองคำ"
อันที่จริง มีผู้รู้ภาษามอญหลายท่านพยายาม ตีความคำไทยบางคำว่ามีรากมาจากภาษามอญ แต่ก็มีข้อติดขัดคือ ภาษามอญ กับภาษาเขมร มีรากร่วมกัน ดังนั้นหลายๆ คำที่มีการตีความก็มักถูกภาษาเขมรหักล้าง โดยมีเหตุผลสำคัญว่า วัฒนธรรมเขมรใกล้ชิดกับอยุธยามากกว่าของมอญ คือ ภาษาไทยปัจจุบันสืบสายหลักมาจากไท-ลพบุรี โดยเข้ามาผสมผสานกับไท-สุพรรณภูมิ ในสมัยที่อยุธยาเป็นราชธานี (ส่วนตัวแล้วผมมองว่าทาง รัฐสุพรรณภูมิ หรือ สุพรรณบุรี เป็นสายตรงที่ผสมระหว่าง วัฒนธรรมทวารวดีที่ใช้ภาษามอญโบราณ กับกลุ่มคนที่เข้ามาใหม่ที่ใช้ภาษาไทย คำว่า "ทองคำ" ก็น่าจะเพิ่งเกิดหลังจากที่สุพรรณภูมิรวมกับอยุธยา-ลพบุรี)
ส่วนตัวนะครับ คำว่า "คลอง" ผมยอมรับในความพ้องเสียง และความหมายมาก แต่ก็อดไม่ได้ีที่จะคิดว่า นั่นเป็นเหตุบังเอิญที่เหมือนกัน หรือไม่ ?
เพราะดูบริบทของคำประเภทสิ่งแวดล้อมแล้ว คำไทยปัจจุบัน มักจะสืบมาจากคำไทเดิม ตระกูลไต-กะได คำว่า คลอง มันโดด ออกมา ผมก็เลยอดสงสัยไม่ได้ ... ไม่รู้ว่าคุณ CrazyHOrse จะรู้สึกแบบนี้เหมือนผมหรือเปล่า
แต่จะว่าไป คำว่า "บึง" เขมรก็ใช้ว่า "บึง" แต่อย่างที่ว่าครับ คือภาษาไทยปัจจุบันใกล้กับภาษาเขมรมากกว่าภาษามอญ ... ตอนนี้ ผมก็รับฟังไว้ครับว่า คลอง น่าจะมาจากภาษามอญ ...
มีอีกคำคือ "บางกอก" ซึ่งมีการตีความกันหลายแบบในช่วงหลายปีที่ผ่านมา นักวิชาการด้านมอญศึกษาบางท่านตีความว่า เป็นคำมอญ โดยคำว่า มะกอก มอญเรียก "มักกอก" แต่ว่าทางเขมร ก็เรียก "มฺกาก่"
ผมมองว่า บางกอก เพี้ยนจาก บางมะกอก นั่นถูกต้องแล้ว คือ ที่ตรงนั้นเป็นที่ติดแม่น้ำ มีต้นมะกอกขึ้นอยู่มาก เหตุผลสนับสนุนคือ บริเวณแถบนั้น เป็นที่ที่เคยเป็นป่าชายเลนมาก่อนเมื่อ 2,000 ถึงราวๆ 8,000 ปีมาแล้ว ต่อมา ดินแดนตรงนั้นก็ถูกแทนที่ด้วยพืชหลังป่าชายเลน คือ เป็นพืชชายขอบของป่าชายเลน น้ำทะเลท่วมไม่ถึง ได้รับอิทธิพลของน้ำจืดเป็นหลัก กลุ่มพืชเหล่านั้น ก็มี ต้นมะกอก เป็นหนึ่งในนั้นครับ จากนั้นก็มี บางลำพู (ต้นลำพู) แสมดำ (ต้นแสมดำ พืชป่าชายเลน) บางแค (ต้นแค พืชน้ำจืด พบได้ในขอบนอกของป่าชายเลนที่ได้รับน้ำจืด) พูดง่ายๆ ชื่อพืช เป็นกลุ่มเดียวกัน ที่สัมพันธ์กับสภาพแวดล้อมแบบป่าชายเลน (Mangrove) และหลังป่าชายเลน (Back mangrove)
รู้สึกว่า เรื่องชื่อ "บางกอก" เคยคุยกันไปแล้ว จำไม่ได้ว่ากระทู้ไหน
(รวมไปถึงคำว่า "บาง" ด้วย
)
==========================
บาง:
ตามที่คุณ ปากน้ำเจ้าพระยา สงสัยคำว่า บาง ถ้า ตามที่ผมรับรู้ในบริบทภาษาปัจจุบันที่ใช้กัน จะไม่ได้คำนึงถึงความหมายที่แท้จริง แต่จะหมายถึงบริเวณที่มีพืช หรือ สัตว์ ชนิดหนึ่งๆ อาศัยอยู่มาก เช่น บางแก้ว (ที่ที่มีต้นแก้วอยู่มาก) บางลำพู (มีต้นลำพู) บางกระปิ (เพี้ยนจาก กระบี่ ? คือ ลิง นัยว่ามีลิงอยู่มาก จะเป็นพวกลิงแสมได้หรือไม่ ?) หรือ จะเป็นย่านเกี่ยวของกับอะไรบางอย่าง เช่น บางขุนเทียน ก็น่าจะเป็นที่ดินของขุนเทียน (ข้าราชการ) มาก่อน อะไรทำนองนี้ครับ
แต่ถ้า เอาตามความหมายจริงๆ ของศัพท์ ก็ต้องยกเอามาจากราชบัณฑิตยสถาน
บาง ๑ น. ทางนํ้าเล็ก ๆ, ทางนํ้าเล็กที่ไหลขึ้นลงตามระดับนํ้าในแม่นํ้า
ลําคลอง หรือทะเล; ตําบลบ้านที่อยู่หรือเคยอยู่ริมบางหรือใน
บริเวณที่เคยเป็นบางมาก่อน, โดยปริยายหมายถึงทั้งหมู่ เช่น
ฆ่าล้างบาง ย้ายล้างบาง. ว. มีส่วนสูงน้อยจากผิวพื้น, ไม่หนา,
มีความหนาน้อย, เช่น มีดบาง ผ้าบาง, โดยปริยายหมายถึง
ลักษณะที่คล้ายคลึงเช่นนั้น เช่น ผสมสุราแต่น้อย ๆ ไม่เข้มข้น
เรียกว่า ผสมแต่บาง ๆ, แทงลูกบิลเลียดไปถูกอีกลูกหนึ่งเพียง
ผิว ๆ เรียกว่า แทงบางไป, เรียกผู้ที่มีผมน้อยกว่าปรกติว่า ผมบาง,
เรียกผู้ที่อายง่ายกว่าปรกติ คือไม่ควรละอาย กลับอายว่า หน้าบาง,
ตรงข้ามกับ หน้าหนา, เรียกผู้ที่มีรูปร่างอ้อนแอ้นสะโอดสะองว่า
เอวเล็กเอวบาง หรือเอวบางร่างน้อย, เรียกคนอ่อนแอทนความ
ลําบากไม่ได้เพราะไม่เคยชินว่า คนผิวบาง.
ถ้าเอาตามนี้ ก็พอจะบอกได้ว่า "บาง" คือ ทางน้ำเล็กๆ (ประมาณ คลอง, ห้วย, ลำธาร) แต่ผมว่า "บาง" น่าจะให้อารมณ์ที่เห็นภาพ "พื้นที่ชุ่มน้ำ" (Wetland) มากกว่าที่จะเป็นทางน้ำเฉยๆ คือ มีทางน้ำ แต่ก็มักถูกน้ำท่วมอยู่บ่อยๆ เพราะเป็นพื้นที่ต่ำ ซึ่งเป็นลักษณะพิเศษของที่ราบภาคกลางตอนล่างประเทศไทย (the Lower Central Plain)
สังเกตได้ว่า คำว่า "บาง" ก็จะมีใช้เรียกในจังหวัดที่อยู่ในเขตที่ราบภาคกลางตอนล่างครับ (เขตอื่นๆ ยังไม่ได้ตรวจสอบ แต่คุ้นๆ ว่าจะเป็นคำอื่น ไม่ใช่บาง)
มาถึงตรงนี้ ก็เลยสังสัยเหมือนกันว่า คำว่า "บาง" นั้น แฝงนัยทางความหมายของที่ราบลุ่ม หรือ พื้นที่่ำต่ำอยู่เหมือนกัน แล้วมันจะเกี่ยวกับ "บาง" ที่แปลว่า ไม่หนา หรือเปล่า ? ที่บาง คือ ที่ต่ำ
อีก "บาง" ที่คิดกันไม่ออก คือ "บางกลางหาว" บ้างก็ว่า ตัวบ่างบินอยู่กลางอากาศ บ้างก็ว่า ทางน้ำบนฟ้า (ทางช้างเผือก ? แต่ที่เมืองไทยมองเห็นได้ด้วยตาเปล่าหรือเปล่า ? อันนี้ผมไม่ทราบ อิอิ) หรือ จะเป็น เทหวัตถุอื่นๆ ที่ชื่อ บาง ?
หรือ ไม่เกี่ยวอะไรกับ "บาง" ที่แปลว่าทางน้ำเล็กๆ เลย ?
หรือ บาง คือ ดาวตก (ดาวบิน) ผีพุ่งใต้ ? อิอิ ไปกันใหญ่
คำกวางตุ้ง
隕 (wan5 - วั้น) เห็นเว็บ MDBG เค้าแปลว่า ดาวตก (fall / meteor / perish)
http://www.mdbg.net/chindict/chindict.php?page=worddictbasic&wdqb=meteor&wdrst=0&wddmtm=1&wdeac=1ถ้า บาง ออกเสียง บ๊าง บั๊น ตามสำเนียงท้องถิ่น ก็เห็นจะใกล้ๆ กับ วั้น อยู่บ้าง
(อันนี้ ยอมรับว่า ออกไปไกลถึงเกาะปาลาปากอส แล้วครับ .... 5555
)
ก็มั่วๆ สนุกๆ นะครับ อย่าถือเป็นจริงจัง
