คำไทยที่ไม่ค่อยจะรู้จักกันแล้ว

[Wandee]

รุงรังเป็นยายเพิ้ง    คือหญิงที่แต่งกายไม่เรียบร้อย 
ทรงผมรุงรังไม่ได้หวี 
ทรงผมสมัยหลังสงครามโลก นิยมดัดให้หยิกเป็นพิเศษ  เพื่อความทนทาน
ถ้ามิได้ไปเสริมสวยบ่อยๆ  ทรงผมจะดูกระเซิง
มัวแต่เช็ดกระไดไชรูื่ท่อ ตำน้ำพริกเสียงสนั่นอยู่ในครัว
จุดประสงค์ก็เพื่อรับใช้สามีและครอบครัว
เสื้อผ้าไม่เข้าชุดกัน


กระเชอก้นรั่วคือ   หญิงที่ใช้จ่ายสุรุ่ยสุร่าย  ซื้อแล้วซื้ออีก  เก็บเงินไม่ได้  เงินรั่วหลุดไหลหายหมด

กระเชอเป็นภาชนะไปจ่ายตลาด เป็นกระจาดขนาดย่อม  ปากผาย
พจนานุกรมมติชน แจงว่า อัตราตวงของโบราณ ๕ กระเชอเท่ากับ ๕ ทะนาน

การถือไปตลาด เรียกว่ากระเดียด  คือใส่เอวให้น้ำหนักพึ่งพิงเข้าที่เอวส่วนหนึ่ง
ทำให้การเดิน มีการเคลื่อนไหวที่น่ามองถ้าผู้กระเดียดเป็นหญิงสาวอายุน้อย


แถมกระทายให้อีกคำนะคะ  กระบุงขนาดเล็ก  ปากผาย

เมื่อวันทองไปเยี่ยมขุนช้างที่ติดคุก   
นางลุกลนลานคลานเข้าห้อง       ประจงจ้องจับกุญแจไขกำปั่น
เปิดฝาคว้าทองสองสามอัน       แล้วหยิบขันปากสลักตักเงินตรา
ใส่ลงในกระทายเป็นหลายขัน       ปากนั้นกอบเบี้ยเกลี่ยปิดหน้า

ขุนช้างขุนแผนฉบับหอสมุดแห่งชาติ บอกว่า เป็นเงินสองชั่ง
ฉบับครูแจ้ง  เอ่ยว่า สองถัง

เมื่อพระไวยไปกราบทูลขอให้พระราชทานปล่อยตัวขุนช้างเพราะสงสารมารดา
ขุนช้างและวันทองไปกินอาหารที่เรือนพระไวย

จึ่งบอกกับวันทองว่าน้องกู       อ้ายเงินสองถังอยู่หรืออย่างไร
จงเอาไปให้แม่ศรีมาลา       เราจะช้าอยู่นักก็ไม่ได้
วันทองว่าอย่าพูดให้อึงไป       ข้าจัดแจงไว้ให้เสร็จธุระ  ฯ


คงมีโอกาสได้นำขุนช้างขุนแผนตอนแต่งงานพระไวยสำนวนครูแจ้ง มาเล่าแถวๆนี้
คนที่ยังไม่ได้อ่าน  คงพอมีอยู่บ้าง
อ่านแล้ว  ขออนุญาตพูดว่า รีเฟรชชิ่งมาก

[Bana]

ขออภัยครับท่านติบอ  กลัวจะไม่ได้ใช้  ฌ   อ่ะครับ  เดี๋ยวสนิมขึ้น........อิอิ   

[Hotacunus]

เห็นพูดกันถึง "ช" หรือ "ฌ" ก็เลยนึกได้ว่า ในภาษาไทยเรา น่าจะใช้ "ฌ" กันซักกี่คำ

ด้วยเทคโนโลยีสมัยใหม่ ก็สามารถค้นได้จากเว็บราชบัญฑิตยสถานด้วยเวลาไม่ถึงสามวินาที  ก็ได้ผลมาดังนี้ครับ (ผมลบความหมาย และจัดกลุ่มคำใหม่)

คำตั้ง       คำศัพท์
ฌาน   เข้าฌาน, ปฐมฌาน, ทุติยฌาน ตติยฌาน, จตุตถฌาน, รูปฌาน, อรูปฌาน

ฌาปน-   ฌาปนกิจ, ฌาปนสถาน

เฌอ   เฌอเอม

วัชฌ์   เพชฌฆาต    

โพชฌงค์

มัชฌ-   มัชฌันติก-, วิมัชฌันติก, มัชฌันติกสมัย

มัชฌิม-    มัชฌิมชนบท, มัชฌิมนิกาย, มัชฌิมบุรุษ, มัชฌิมประเทศ, มัชฌิมภูมิ, มัชฌิมยาม, มัชฌิมวัย, มัชฌิมา, พระมัชฌิมา, มัชฌิมาปฏิปทา

วัญฌ์    

สัชฌ   สัชฌะ, สัชฌุ, สัชฌกร, สัชฌการ, สัชฌุกร, สัชฌุการ

สัชฌายะ    

สัญฌา    

อภิชฌา    

อัชฌัตติก    อัชฌัตติกปัญญา

อัชฌา    

อัชฌาจาร    

อัชฌาสัย    อัชฌาศัย

อุปัชฌาย   อุปัชฌาย์, อุปัชฌายะ, อุปัชฌายวัตร

จะเห็นได้ว่า ทุกคำล้วนเป็นคำบาลี ยกเว้นคำเดียวคือ "เฌอ" ซึ่งเป็นคำเขมร แปลว่า ต้นไม้

[Oam]

มีกระเชอ แล้วมีกระชุไหมครับ
ป้ากับปู่กู้อีจู้
อีจู้นี่เด็กสมัยใหม่คงไม่รู้จัก นึกว่าป้ากับปู่ยากจนต้องไปกู้เงินจากอีจู้ ซึ่งไม่เกี่ยวกับหลงจู๊

[UP]

ตอนนี้นึกออกคำหนึ่งที่ยังได้ยินพ่อแม่พูด แต่ไม่เคยได้ยินบ้านไหนใช้กันนัก

นั่นคือ "ฟ่าม" ที่แปลว่าไม่แน่น ฟุๆ ครับ

เช่น ส้มโอนี้เนื้อฟ่ามจังเลย

[pipat]

ฟ่ามนี่เป็นคำสารพัดประโยชน์ของชาวหน้าพระลานเลยครับ
เขียบรูปคนไม่ดี เว้นไม่งาม ไม่แข็งแรง ก็บอกว่า มันฟ่ามๆ ไปหน่อย

เขียนบทความยืดยาดไม่เข้าประเด็นทันใจ ก็บอกว่าเนื้อหามันฟ่ามๆ ไปหน่อย
พรีเซ้นท์หน้าห้อง พูดไม่เก่ง ก็โดนข้อหานี้แหละครับ...ฟ่ามไปหน่อย

แสดงว่าภาษานี่ อาจจะตกค้างหรือมีชีวิตในบางที่ ต่างกับบางที่

[UP]

อีกคำหนึ่งครับ "ดุ้ง"

จะได้ยินพ่อแม่พูดเวลาของบุบหรือนูนออกมา เช่น กล่องสังกะสีนั่นโดนของวางทับจนฝามันดุ้ง

อีกคำที่คล้ายกัน แต่ไม่เหมือนกัน คือ "เสียด" กับ "เฉียด"

สมัยหัดขับรถใหม่ๆ ผมเคยขับรถไปเบียดกับรถอีกคันที่จอดอยู่ เป็นรอยนิดหนึ่ง พ่อถามด้วยเสียงเขียวว่า "ขับรถไปเสียดกับใครมาถึงเป็นรอย" ผมก็ถามว่า "พ่อหมายถึงไปเฉียดเหรอ?" พ่อบอกว่า "ไม่ใช่ เฉียดคือไม่โดน แต่เสียดคือโดน ถ้าเฉียดต้องไม่มีรอยสิ"

[ภูมิ]

บ้านผมก็ใช้ ฟ่าม ตามความหมายของคุณ UP(ใช้กับผลไม้อย่างเดียว) แต่ไม่เคยใช้แบบอ.พิพัฒน์ เลย

สำหรับเรื่องรถ กรณีนั้น น่าจะใช้เฉี่ยว นะครับ ไม่เคยใช้ทั้ง เสียดและเฉียด

[UP]

ผมว่า "เฉี่ยว" มันเป็นอาการที่เสียดสีไปโดยเร็ว แต่สภาพการณ์กับสภาพรอยแผลที่ผมก่อไว้บนรถนั้นมันคือความเซ่อซ่าของผมเองที่ค่อยๆ ขับรถตัวเอง ไปเบียดเข้ากับรถอีกคันหนึ่งซึ่งจอดไว้เฉยๆ ข้างทาง อย่างนุ่มนวล ไม่มีอาการโฉบเฉี่ยวฉวัดเฉวียนใดๆ ครับ

[pipat]

คำว่าเสียด เห็นจะตระกูลเดียวกับเสนียด
เป็นเสียงที่ถูกยืด ...หรือหด ก็ไม่รู้

แต่เสนียด ที่คล้ายกับความหมายที่คุณพ่อคุณอั้พใช้ ชาวหน้าพระลานใช้เรียกเครื่องมือครับ
ไม้เสนียด  เป็นเครื่องมือเล็กๆ คล้ายเครื่องมือหมอฟัน ใช้ทำร้องรอยเล็กๆ ในงานหล่อขี้ผึ้ง
หรืองานปั้นดินที่เข้าสู่ขั้นตอนการเก็บรายละเอียด

ในคำพูดธรรมดาก็เหลือในคำว่าเสียดสี ส่อเสียด
แต่เสนียดในภาษาพูดนี่ ไปไกลห่างจากความหมายของภาษาช่าง ...หลายอยู่

[CrazyHOrse]

ฟ่าม ผมใช้กับทุกอย่างที่เนื้อไม่แน่น ส่วนมากเป็นใช้กับเรื่องที่เป็นรูปธรรม กรณีนามธรรมอย่างที่คุณ pipat ว่า ผมไม่เคยใช้ แต่ถ้าได้ยินก็เข้าใจได้แบบนี้ครับ

ส่วนเรื่องเจ็ดชั่วโคตรหรือเจ็ดชั่วคน ทางจีนนี่วัฒนธรรมเขาเป็นครอบครัวขยาย ลูกเรียงพี่เรียงน้องนี่เขานับเป็นพี่น้องกัน ใช้ชื่อชุดเดียวกัน โดยเขียนบทกวีไว้บทหนึ่ง แล้วไล่ตัวอักษรไปทีละตัวเป็นคำต้นของชื่อคนทั้งรุ่นนั้น ธรรมเนียมนี้ทำให้หลายครอบครัวสามารถสืบประวัติย้อนหลังไปได้หลายสิบชั่วคน (บางตระกูลอ้างว่าสืบไปไดเกินร้อยชั่วคน แต่ไม่รู้มีมั่วบ้างหรือเปล่า) ดังนั้นเวลาโดนประหารนี่จะได้รับเกียรติกันทั้ง ๗ รุ่น ตายทีละหลายร้อยคนนี่ก็เพราะอย่างนี้แหละครับ เพราะลูกหลานของพี่น้อง พลอยโดนไปด้วยกันทั้งยวง อนาถใจเลยครับ

[Bana]

เสียด             บ้านผมจะใช้กับอาการครับ  เสียดท้อง  ประเภทจุกเสียดอะไรทำนองนี้ครับ
เสนียด           ก็เคยได้ยินแต่ว่าเป็นหวีชนิดหนึ่ง  เป็นซี่ถี่ๆ  ที่ใช้สางเหาออกจากผมเด็กๆ  เดี๋ยวนี้ก็ยังงเห็นใช้อยู่ครับ
ดุ้ง                 ได้ยินสองอย่างครับ   หลังดุ้ง  หรือช่างไม้เล็งไม้เล็งอกไก่  แล้วบอกว่ามันดุ้ง...............

[เทาชมพู]

วันนี้ เกิดคุยกับคนในบ้านเรื่องหุงข้าวแบบเก่า    ยุคไม่มีหม้อไฟฟ้า
หุงแบบเช็ดน้ำ และไม่เช็ดน้ำ  ซึ่งยากเย็นมากเมื่อเทียบกับเสียบปลั๊กหม้อข้าวไฟฟ้า
เลยมีคำว่า "ดง" ถูกเอ่ยขึ้นมา
เป็นคำกริยา  ไม่ใช่ป่าดงพงไพร
"ดงข้าว" เป็นอะไรที่หนุ่มสาววัยทำงานสมัยนี้ไม่รู้จักแล้วมั้งคะ  คำนี้เขาไม่อยู่ในสภาพแวดล้อมที่จะใช้อีกแล้ว

[ภูมิ]

>ดง
รู้จักตอนเรียนลูกเสือครับ
ไม่รู้สมัยนี้ยังต้องทำอยู่รึเปล่า

ทั้งขี้ไต้ ไม้ขัดหม้อ (อุ๊ป...ผิดกระทู้) เจอมาหมดเลย โดยส่วนตัวเป็นวิชาที่ชอบครับ
(ยกเว้นตอนฝึกเข้าแถว กับ การขัดเข็มขัด)

[เทาชมพู]

สะเด็ด  ที่คนละความคำกับ "เสด็จ"
คำนี้แปลว่า ทำให้(น้ำ) แห้ง โดยเร็ว
ล้างผัก ยกขึ้นมาสะบัดๆ ให้สะเด็ดน้ำ