ขอถามบ้างครับ จีบพลูเป็นอย่างไรครับ

[เทาชมพู]

ของอาถรรพณ์ ถือว่าอาถรรพณ์อยู่ที่ของ ไม่ใช่อยู่ที่ผู้รับ  ถ้าใครรับแทนคนนั้นก็น่าจะโดนแทนนะคะ
เหมือนส่งระเบิดไปให้ทางไปรษณีย์ ใครเปิดพัสดุแทนก็โดนระเบิด   ไม่รอจนเจ้าของตามจ่าหน้าซองมาเปิดเองหรอก

เคยมีความเชื่อเก่าๆทางภาคกลาง ว่าในยามค่ำคืน จะมีคนปล่อย"ของ" มาตามลม   ใครโดนเข้าเรียกว่าลมเพลมพัด  มีอาการไปต่างๆนานา
ถึงห้ามกันว่า  ค่ำๆมืดๆถ้าได้ยินใครเรียกชื่อลอยๆ แว่วมาตามลม อย่าขานรับ ของจะเข้าตัว

คุณอ้อยขวั้น  ที่ว่าปากต่อปากไม่พะอืดพะอม  เป็นเพราะไม่เห็นชัดๆเท่าคายลงมาในมือหรือไงคะ  
สำหรับดิฉัน    ไม่ว่าปากต่อปากหรือคายใส่มือก่อน  พะอืดพะอมพอกันเลยค่ะ

[สอบวา]

พูดถึงเรื่อง "ของ"  ที่เกี่ยวกับหมากนั้น คนสมัยก่อนต้องระวังกันมากเลยครับ
โดยเฉพาะสาวๆ ล้านนานั้นระวังมากที่สุด คงคล้ายๆ กับเรื่องของพระลอครับ เพราะเป็นเรื่องอาคม ขนาดที่ว่าสาวๆ ต้องทำขันหมากของตัวเองแยกต่างหากจากของบ้านเลยครับ-

-------------หมากกับคนล้านนา---------------
การกินหมากของล้านนานั้นเป็นวัฒนธรรมที่มีมานานและเกี่ยวข้องกับวิถีชีวิตของคนล้านนามาก
ขันหมากของล้านนานั้น ผมขอขยายความเพิ่มเติมไว้ดังนี้แล้วกันครับ
ขันหมากของล้านนานั้นแบ่งใหญ่ๆ ออกเป็นสามประเภทด้วยกันคืออย่างแรกจะเป็นขันหมากไม้ อย่างนี้จะเป็นของเก่าแท้ๆ ที่กลึงจากไม้ให้กลวงด้านในเพื่อใส่เครื่องเชี่ยนเครื่องหมาก  แล้วกลึงฝาไม้ปิดด้านบนอีกที อย่างที่สองจะเป็นขันหมากเงิน หน้าตาคล้ายกับขันหมากไม้แต่ว่าจะใช้เงินล้วนในการตีเป็นขันแล้วทำเป็นลวดลายต่างๆ จะใช้สำหรับคนที่มีฐานะดี
ส่วนอย่างที่สามจะเป็นขันหมากสาน ซึ่งเป็นใบที่สำคัญที่สุดของผู้หญิงล้านนา  เป็นเครื่องเขินสีส้มอมแดงหรืออมน้ำตาลแบบที่เค้าสะสมกันเยอะๆ หรือแบบที่เราเห็นเค้ากลับมาทำ re-production กันใหม่  ขันหมากสานนี้จะนิยมทำกันเป็นชั้นๆ เพื่อแยกเก็บเครื่องหมากและของจุกจิก
คนล้านนานั้นแต่เดิมนิยมกินหมากแทบทุกบ้าน  ขันหมากเป็นเครื่องต้อนรับแขกและแสดงไมตรีจิตเหมือนกับของไทยทุกภาค  ขันหมากที่คนในบ้านใช้กับที่ใช้ต้อนรับแขกนั้นจะเป็นชุดเดียวกัน  ซี่งส่วนใหญ่จะเป็นขันหมากไม้เท่านั้น

[สอบวา]

ส่วนขันหมากสานนั้น  ส่วนใหญ่จะใช้เมื่อมีงานพิธีในบ้าน  เมื่อแม่หญิงล้านนาอายุได้สิบห้าปีขึ้นไป  จะต้องหาหรือทำขันหมากสานที่เป็นขันหมากประจำตัวของตัวเอง  นอกจากจะใส่เครื่องหมากแล้ว  ในชั้นล่างสุดจะเป็นที่เก็บของเล็กๆ น้อยๆ ที่เป็นของส่วนตัวของหญิงสาวนั้นๆ เช่นเครื่องประดับ ผ้าเช็ดหน้าเช็ดปาก  เมื่อรู้ตัวว่ากำลังเป็นสาวแล้วผู้หญิงล้านนาจะระวังตัวในการเคี้ยวและกินหมาก(แบบคำปริศนาด้านบน)
ถ้าไม่จำเป็นหญิงสาวจะไม่เคี้ยวหมากจากขันหมากรวมในบ้านอีกต่อไป  เพราะกลัวว่าจะถูกใส่ของด้วยอาคมจากผู้ชาย  เมื่อ”อยู่นอก” คือการอยู่ที่ชานเรือนคอยเลือกคู่อู้บ่าวนั้น เมื่อมีชายมาแอ่วก็จะเคี้ยวขันหมากรวม  สาวล้านนาจะไม่ยอมให้ชายเคี้ยวหมากจากขันหมากสานส่วนตัวเป็นอันขาด  นอกจากชายที่เป็นคู่หมายที่เรียกว่าตัวพ่อเท่านั้น จึงจะมีสิทธิ์เคี้ยวหมากจากขันหมากส่วนตัวของนางได้
และเมื่อผู้สาวแต่งงานออกเรือน ขันหมากสานใบนี้ก็จะออกเรือนไปพร้อมกับผู้หญิงด้วย  เพื่อไว้ใช้ในงานบุญของบ้านที่ไปอยู่ด้วย  ในวันแต่งออกนั้นในชันหมากสานชุดนี้จะต้องประกอบด้วยหมากสวยๆ ๘ ลูก และต้องติดเป็นแง่เดียวกันไม่แยกออกจากกัน  แต่ในกรณีที่หาไม่ได้ต้องแยกออกเป็นคู่ๆ และมีใบพลู ๔ แหลบ ๆ ละ ๘ ใบ(แบบที่ภาคกลางเรียกกันว่าเรียง)

[สอบวา]

เวลาที่สาวเจ้าอยู่นอกนั้น  ก็จะนั่งรอหนุ่มอยู่ทิ่เติ๋น ถ้าเทียบเป็นไทยภาคกลางก็ประมาณชานบ้านชานเรือนนั้นเห็นจะได้ ต่อจากนั้นก็จะเป็นการอู้บ่าวสาวล้านนา  หนุ่มไหนที่ขี้อายหน่อยก็จะแก้ขวยด้วยการขอเคี้ยวหมาก
“ขันหมากรูปนก ชันพลูรูปสิงห์ ถ้าเป็นของญิง พี่กินบ่ย่าน”
(ขันหมากรูปนกขันพลูรูปสิงห์ ถ้าเป็นของน้องพี่ก็เคี้ยวด้วยความสะดวกใจ)
แต่ถ้าสาวเจ้านั้นรูปสวยมีหนุ่มหลายมาติดพัน หนุ่มที่หาญกล้าจะชิงความเป็นต่อด้วยการขอเคี้ยวหมากเหมือนกัน
“เอื้อยสาว เดิ้กมาปันอี้ ขอเทขันจา ปู่เพิ่นมา ค่อยดาแถมใหม่ อดบ่ได้ จะเคี้ยวเหียก่อน”
(พี่สาวดึกขนาดนี้แล้ว ขอรื้อขันแห่งคำพูด ถ้าคนรักของสาวมาค่อยจัดให้ใหม่นะ อดไม่ได้แล้วจะขอเคี้ยวหมากเสียก่อน)

สาวเจ้าที่มีมารยาทงามก็จะต้อนรับให้ผู้บ่าวเคี้ยวหมาก  ในคำเชิญนี้จะอ่อนน้อมถ่อมตนมาก
“เคี้ยวเทอะ เคี้ยวเทอะ  พลูข้าบ่หอม บ่มีไผตอม เค้ามันบ่อ้วน
ขออดใจกัน พลูดินยอดด้วน บ่เหมือนพลูคำบ้านพี่ไท้ พี่พากันมา
หอเรือนน้องไท้ มีใจใคร่ได้หยังชา”
(เคี้ยวเถิด พลูน้องมันไม่หอม ต้นไม่อ้วนไม่มีใครอยากได้หรอก ขอให้ทนกินพลูดินยอดด้วน ไม่เหมือนพลูทองบ้านพี่  ที่พี่พากันมาถึงเรือนของน้องนี้ มีใจอยากได้อันใดหนอ
พลูทอง – พลูจีนใบใหญ่อ้วน ส่วนพลูดินหมายถึงพลูป่า ใบเล็กแคบ กระด้างปาก)

[สอบวา]

เรื่องหมากพลูในล้านนานอกจากจะเกี่ยวข้องกับเรื่องวิถีชีวิตแล้ว ยังค่อนข้างจะแน่นแฟ้นกับเรื่องการเมืองการปกครองในล้านนาค่อนข้างมาก  ในสมัยรัชกาลที่ ๕ เมื่อมีการปฏิรูปการปกครองเป็นระบบมณฑลนั้น
ล้านนาซึ่งกำลังถูกผนวกเข้าเป็นส่วนหนึ่งของสยามในยามนั้น  ถูกผลกระทบมากกว่าภาคอื่นๆ ส่วนหนึ่งมีการเปลี่ยนแปลงวิธีการเก็บอากร  โดยให้เจ้านายที่อยู่ในเขตล้านนาซึ่งเป็นผู้รับสัมปทานหรือค้าขายเป็นผู้จ่ายอากร  อากรพืชที่ถูกเก็บเป็นจำนวนเงินที่สูงกว่า  ส่วนหนึ่งเป็นอากรหมากและพลู  ทำให้ชาวบ้านและเจ้านายที่เป็นเจ้าของสัมปทานไม่พอใจ  และได้ก่อให้เกิดการแข็งข้ออยู่เนืองๆ  กบฏสำคัญที่เกิดขึ้นจากเหตุการณ์ข้าวยากหมากแพงนั้น  คือกบฏพญาผาบ หรือพญาปราบ (พญาเป็นตำแหน่งด้านทหารของล้านนา
คล้ายกับออกญาของภาคกลาง)  ซึ่งมีชาวบ้านเข้าร่วมด้วยส่วนหนึ่ง  และส่วนกลางต้องส่งกำลังขึ้นไปปราบ

------------ ผมว่าเราเคี้ยวหมากกันเมื่อยปาก เมื่อยตากันแล้ว ไปหาอย่างอื่นเคี้ยวกันมั่งดีไหมครับ ?-------------------

[เทาชมพู]

ขอบคุณค่ะคุณสอบวา
อ่านด้วยความทึ่งในความรู้ของคุณ เกี่ยวกับวัฒนธรรมทางเหนือ จริงๆ
ละเอียดลออมาก จนน่าจะเอาไปลงเป็นบทความนะคะ
เป็นประโยชน์แก่เยาวขน จะได้อ่านได้ง่ายๆ ค้นหาง่ายๆค่ะ
เชิญทางซ้ายมือของเว็บบอร์ดได้ ตามสบาย
ถ้าไม่ทราบจะส่งอย่างไร เมล์มาที่ดิฉันก็ได้ค่ะ

[นกข.]

อยากเชิญคุณสอบวา ลงไปที่กระทู้คุณมัญชรี ที่ถามว่า กาแลเรือนไทยภาคเหนือมีไว้ทำอะไรด้วยครับ กระทู้ 244

[อ้อยขวั้น]

เก็บมาฝากค่ะ

*เคี้ยวหมากแบบไทยรักษาโรคจิตวัยรุ่น*

นักวิทยาศาสตร์พบสรรพคุณของหมากที่คนเอเชียเคยกินเป็นของขบเคี้ยวกันมานานว่า  ช่วยรักษาโรคจิตเสื่อมวัยรุ่นได้

นักวิทยาศาสตร์ของมหาวิทยาลัยโอ๊กแลนด์ของนิวซีแลนด์  เป็นผู้พบสรรพคุณของหมาก  ในการทดลองรักษาคนไข้จำนวนหนึ่งได้พบด้วยความประลาดใจว่า  คนไข้ที่ให้เคี้ยวหมากวันละไม่ต่ำกว่า 10 คำ  พากันมีอาการทุเลาขึ้น  นักวิทยาศาสตร์สาขาการแพทย์เชื่อว่า  อาจเป็นเพราะฤทธิด่างในหมากมีสรรพคุณควบคุมการขับฮอร์โมนโดพามีนในร่างกาย  ฮอร์โมนโดพามีนเป็นสารสื่อประสาทชนิดหนึ่ง  ถ้าสมองส่วนหนึ่งส่วนใดไม่ผลิดสารนี้  จะเป็นต้นเหตุของโรคพาร์กินสัน  หรืออาการกระตุกเนื่องจากสมองพิการ

จากหน้า 7 ไทยรัฐฉบับวันที่ 12 มกราคม 2544

[สอบวา]

คร้าบบผม
ไว้ว่างๆ จะส่งบทความไปให้คุณเทาชมพูนะครับ
อ่านข่าวที่คุณอ้อยขวั้นเขียนมาติดให้นั้น เลยเข้าใจเลยครับว่าทำไมไต้หวันถึงได้กว้านซื้อหมากอ่อนของเราไปให้คนของเค้าเคี้ยวกัน

[พวงร้อย]

โฮ้ย ดีใจมากเลยค่ะ  คุณสอบวาหาเวลาได้อยากให้ช่วยรวบรวมเรื่องหมากให้เห็นบทความด้วยนะคะ  และก็อีกหลายๆเรื่อง (แฮ่ๆ งกค่ะ)  เสียดายไม่อยากให้ความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับวิถีชีวิตของคนไทยสูญหายไปกับสังคมสายเดี่ยวนะ่ค่ะ  ไม่ได้ว่านะคะ  โลกมันก็ต้องเปลี่ยนแปลงไป  แต่เราควรจดบันทึกเก็บไว้ไม่ให้สูญน่ะค่ะ  เวลาไปค้นประวัติของตัวเอง  จะได้เข้าใจ