ศัพทาภิธานศิลปะ

[pipat]

น่ากลัวจะเป็นต่างองค์กัน
ผมหมายถึงพระทวารวดีรุ่นที่พบที่วัดรมโลก

ถ้าเป็นศิลปะที่ใหม่ถึงบายนนั้น เราไม่สามารถเรียกว่าศิลปะทวารวดีอีกแล้วละครับ
อย่างน้อยบายนก็ห่างจากทวารวดี กว่า 1 ศตวรรษ
ถ้าเป็นไปได้ขอดูรูปหน่อยเถอะ
ส่วนพระพุทธรูปจาก vat  romlok ให้ดู pl.xli 3 ใน le cambodge
(ขอโทษที ไม่มีสแกนเนอร์)

หรือดูที่นี่ Image ID XIR 216601
http://www.bridgeman.co.uk/search/r_results.asp?Location=Musee+National+de+Phnom+Penh+Cambodia&view=2&page=1

[Kurukula]

เดี๋ยวจะลองหารูปดูครับ

แต่ก็อยากแย้งนิ๊ดส์นึง

ตอนนี้เรากำลังพูดถึงทวารวดีในดินแดนลาวนี่ครับ พระพุทธรูปจากวัดรมโลกนี่มันเจอที่นครบุรี (อังกอร์โบเรย) เขมรมิใช่หรือครับ

อังกอร์โบเรยเป็นไซท์ที่เจอของก่อนเมืองพระนครอยู่แล้วนี่ครับ

ส่วนจันทบุรีศรีสัตนาคหุตล้านช้างร่มขาว อยู่สูงขึ้นไปขนาดนั้น

ถึงจะมีไซท์เขมรบ้าง ก็เป็นของสมัยบายนทั้งสิ้น ไม่ว่าจะเป็นหลักเมืองเวียงจันท์ หรืออโรคยาศาล รวมทั้งจารึกเมืองทรายฟอง ระบุปี 1729 รัชกาลพระเจ้าชัยวรมันที่ 7 พอดิบพอดี

ก่อนหน้านั้นพบไซท์ทวารวดีครับ เช่นแถบลุ่มน้ำงึม พบเมืองที่มีรูปร่างไม่สม่ำเสมอ รวมทั้งเสมาขนาดต่างๆ ที่รวบรวมไว้ ณ วัดพระแก้ว รวมทั้งพระธาตุหลวงด้วย

[pipat]

คุณกุรุ พูดถึงพระพุทธรูปเขมรแบบทวารวดี
ผมนึกตัวอย่างได้ ก็เพียงงานในรุ่นนี้ ซึ่งเชื่อว่าเป็นสมัยฟูนันด้วยซ้ำ

การที่ระบุว่าเป็นพระพุทธรูปทวารวดีนั้น ตัวชื่อเรียก บ่งบอกหลายอย่างที่ค่อนข้างจำเพาะครับ
1 ควรเป็นพระพุทธรูปแบบเถรวาท หรือหากเป็นมหายาน ก็ต้องระบุให้ชัดๆ
2 เทียบกับศิลปะเขมรก็จะยิ่งยุ่ง เพราะพระพุทธรูปเขมรนี่ มีไม่มากสมัย
ยิ่งมีเค้าทวารวดีด้วย ยิ่งเจอแต่ที่วัดรมโลกงัยครับ
3 มาเสริมว่าเข้ายุคบายนอีก งงจนเปิดตำราไม่ถูก พระรุ่นบายนจะเป็นสกุลแข้งคม ห่างทวาร่วมสามศตวรรษ

ยิ่งถก ยิ่งงง

[Oam]

พี่ๆ อย่าเพิ่งไปกันไกล เอาเรื่องที่หนูๆ พอรู้เรื่องหน่อยเถอะ สถาปัตยกรรมยังไม่จบเลย ไปปฏิมากรรมแล้วเหยอ
 

[Bana]

นี่ไงครับ  จากวัดภูจำปาสักที่ผมพึ่งเจอในเนต  แต่ผมไปที่นั่นบ่อย  เสี่ยวที่นั่นเคยเว้าให้ผมฟังว่าเป็นศิลปเขมรที่ได้รับอิทธิพลจากทวารวดี  และก่อนบายน  บายนซะอีกที่ได้รับอิทธิพลไปจากที่นี่อีกที  ว่างๆจะหารูปให้ท่านกูรูทั้งสองช่วยพิจารณาครับ  ผมคงได้แต่ฟังแล้วเออออไปกับเสี่ยวอ่ะครับ.....

[Bana]

ภาพนูนต่ำนางอัปสรที่วัดภูครับ

[Kurukula]

น่าอิจฉาคุณ Bana จังครับ ที่ไปวัดภูบ่อยๆ แถวจำปาศักดิ์ยังมีปราสาทขอมอีกหลายหลัง บางหลังเก่าไปถึงก่อนเมืองพระนคร พวกกู่นางสีดา หรือวัดอุโมงค์ เป็นต้น

รูปที่ลงไว้นั้น เป็น สทาศิวะครับ เป็นพระศิวะที่มี 5 เศียร ด้านข้างเป็นพระพรหมสี่หน้า และพระวิษณุ กำลังประคองอัญชลี แสดงให้เห็นถึงความสำคัญของไศวนิกายที่มีอยู่เหนือลัทธิอื่นๆในศาสนาพราหมณ์ เพราะที่นี่มีลึงค์ที่เกิดจากธรรมชาติ (สวยัมภูลึงค์) ก็คือยอดวัดภูนั่นเอง

ส่วนการรับส่งอิทธิพลที่นี่ ยังไม่แน่ชัดครับ รอถามคุณพิพัฒน์ดีกว่า จากลักษณะของผ้านุ่ง ถ้าจำไม่ผิดน่าจะอยู่ในศิลปะ ประมาณ เกาะแกร์-แปรรูป ราวพุทธศตวรรษที่ 15

[Bana]

เป็นรูปขององค์ศิวะ  ทีแรกที่เพื่อนบอกผมยังค้านในใจเลยครับ  เพราะพระศิวะในความคิดผมนึกว่าจะต้องมีงูพันพระศอและมีจันทร์เป็นปิ่น  หากท่านกูรูว่ามาอย่างนี้ก็คงแน่ล่ะครับ  กระทรวงวัฒนธรรมของที่โน่นดูแลอย่างดีครับ  ตอนที่ไปล่าสุดเห็นมีชาวอิตาเลี่ยนกำลังบูรณะบริเวณที่เชื่อว่าเป็นคอกม้าอยู่ครับ  และกำลังวางแผนจัดการกับส้วมท้าวส้วมนางที่อยู่ด้านหน้าอยู่ครับ  (คำว่าส้วม ในภาษาบ้านผมหรือภาษาเพื่อนบ้านแปลว่าห้องหรือที่อยู่ครับ)  ส่วนที่จอมภูหรือยอดภู  เค้าเรียกจอมซึ่งแปลว่ายอด ครับ  เหนื่อยเอาการแน่นอนครับเชื่อว่าเป็นศิวลึงค์  หรือลึงค์ของผู้รู้ ผู้เป็นเจ้า  และน้ำที่ไหลลงมาย่อมเป็นน้ำศักดิ์สิทธิ์ 
ทั้งหมดเป็นศาสนสถานของไศวนิกายจริงครับ  แต่ปัจจุบันได้มีการนำพระพุทธรูปไปประดิษฐานที่ผาสาทประธานองค์กลาง  และมีประเพณีการตักบาตรพระสงฆ์  มีความเป็นพุทธเข้ามาแทน  คงคล้ายกับที่นครวัดล่ะครับ  กู่นางสีดา วัดอูบมูง(อุโมงค์)  ท่านกูรูเคยไปที่นั่นด้วยหรือครับ  ยังมีสิ่งปรักหักพังเล็กน้อยอีกเยอะกว่านั้นครับ  แต่การเดินทางลำบากไม่เหมือนที่กล่าวมาทั้งหมดครับ

ในความเชื่อ  เค้าถือว่าวัดพูจำปาสัก(ภูจำปาศักดิ์) เป็นศูนย์กลางของอาณาจักรขอมมาก่อนเสียมเรียบครับ  อันนี้เสี่ยวว่ามาแบบนี้  ต้องเดือดร้อนท่านพิพัฒน์ที่เคารพอีกล่ะครับ  ที่จะช่วยทำความกระจ่างให้บังเกิดแก่พวกเรา.......อิอิ        ขอบพระคุณครับ


เอาภาพทับหลังผาสาทประธานผาประกอบการพิจารณาครับ

[Bana]

น้ำที่ไหลจากจอมภู  ของภูเกล้าหรือเรียกว่า  ลิงคบรรพต  เป็นน้ำศักดิ์สิทธิ์ที่ทุกคนที่ไปต้องนำมาอาบดื่มกิน  ผมเคยขึ้นไปบนภูอากาศดีมากวิวสวยแต่ต้องรู้จักคนที่นั่นถึงสะดวกเพราะสมัยนี้ทุกอย่างเป็นเงินเป็นทอง  เหมือนบ้านเราที่เก็บค่าเข้าชม คนบ้านเราราคานึงต่างชาติราคานึง  ผมว่าไม่ยุติธรรมเลยครับ...

[Bana]

ภาพนางอัปสร  เจอในเนตชัดหน่อยครับ

[pipat]

โอ้ ชั้นเรียนนี้ยากลำบากขึ้นทุกที
เอางานเขมรเข้ามาแทรก เรื่องคำศัพท์เห็นจะต้องพับฐาน
กลายเป็นเรื่องประติมานวิทยา ซึ่งผมม่ายรู้เรื่องฮ่า

ถ้าจะแยกไปอีกกระทู้จะดีใหมครับ
อันนี้ขอปรึกษามิตรสหาย ว่าไงว่าตามกันอยู่แล้วนา ท่านกล้วย

[Kurukula]

เคยไปวัดอูบมุงทีนึงครับ (อิอิ ตอนแรกตั้งใจเรียกให้ถูกเลยครับว่า "อูบมุง" ตามที่เคยเห็นแถวๆหลวงพระบาง ไปๆมาๆ คนแถวนั้นเรียก อุโมงค์ ซะงั้น)

ไม่เป็นไรครับ ความหมายเดียวกัน อุโมงค์ อูบมุง ไปพม่า เรียก "อูมิน"

มีของเขมรอายุตั้งแต่ก่อนเมืองพระนครถึงบายน (สมัยหลังสุด) คนแถวนั้นอยู่กันยาวนานแท้

ส่วนกู่นางสีดาไม่เคยไปครับ

[Bana]

ที่พิพิธภัณฑ์หน้าวัดก็มีของดีให้ดูเยอะครับ  ผมได้แต่ดูแล้วฟังพรรคพวกอธิบายรู้มั่งไม่รู้มั่ง  ข้ามจากลาวไปเขมรแถบเวินคามของลาว  จะมีหินสลักเก่าๆที่คงตกสำรวจหรือเค้าไม่ค่อยสนใจก็ไม่ทราบ  อยู่ตามศาสนสถานเล็กๆน้อยๆ  บางที่มีแต่ของเก่าๆอิฐเก่าเยอะ  เยอะจัดจนทำให้ลำบากเวลาปวดเบา  ไม่กล้าครับกลัวไปทำเรี่ยราดรดท่านเข้า  ไอ้หนูจะเป็นอันตราย  อิอิ 

ส่วนเรื่องเปิดกระทู้ใหม่คงต้องให้ท่านพิพัฒน์  แฮกหมาน(แปลว่าเริ่มต้น)  ผมว่าไงว่าตามท่านอยู่แล้วครับ...

[pakun2k1d]

พักนี้มีเวลาเข้าห้องเรียนน้อยนิด  ตามไม่ทันเจ้าค่ะ 

วันนี้ได้ดูรายการ "รอยไทย" ค่ะ  เจอศัพท์ "ปรางค์ปราสาท" ขณะที่เนื้อเรื่องอธิบายเรื่อง ปราสาทหินเปือยน้อย(หากความทรงจำคลาดเคลื่อนไปก็ขออำภัยนะเจ้าค่ะ)ว่า ปราสาทประธานเป็นอย่างไร  ปราสาทบริวารเป็นอย่างไร  มีศัพท์คำว่า "บรรณาลัย" อธิบายว่าเป็นปราสาทที่ใช้เก็บคัมภีร์  โดยไม่เห็นมี ปรางค์ สักน้อย  เลยสงสัยว่า  ถ้าพูดถึงคำว่า "ปรางค์ปราสาท" เราควรนึกถึงอะไรค่ะ

[pipat]

ย๊ากกก....มีเวลาน้อย แต่ถามทีละเป็นชุด แหะ แหะ บังเอิญตอบได้ แต่ผิดถูกตรองเอาเองนะครับ
เปือยน้อย เป็นชื่อโหลครับ แถวขอนแก่น และรอบๆ มีหลายแห่งใช้ชื่อนี้

ปราสาทประธาน
ดูจากรูป น่าจะนึกออกครับ องค์ที่ทำเข้ม อยู่กลางครับ ประธาน
หรือเรียกตามที่มีการประดิษฐานรูปเคารพองค์สำคัญที่สุด จะต้องอยู่ในอาคารประธาน
เวลาเข้าศาสนสถาน อย่ามัวอ้อยอิ่ง พึงเร่งรีบไปเคารพประธานแห่งอาณาบริเวณโดยพลัน

ปราสาทบริวาร
เมื่อทราบว่าองค์ใดคือประธาน องค์ที่อยู่แวดล้อม ก็คือบริวารครับ
ตำแหน่งของบริวาร มักจะยึดแกนของดวงตะวัน คือตะวันออก - ตะวันตก และเหนือ - ใต้
ส่วนมาก องค์ที่อยู่ตามแนวแกน ออก-ตก มักจะสำคัญกว่า โดยเฉพาะองค์ทิศตะวันออก

แต่....
ก็มีการวางอีกระบบครับ คือแนวเฉียงทั้งสี่มุม
หรือ....ผสม แปดทิศ อย่างในรูปตัวอย่าง นครวัดครับ
ซ้อนบริวารไว้หลายชั้นอีกด้วยแหละ

บรรณาลัย คำนี้มีในจารึก นักวิชาการของสำนักฝรั่งเศสแห่งเบื้องปลายบุรพทิศ แปลว่า ห้องสมุด
ส่วนปรางค์ปราสาทนี่ ไม่สนับสนุนให้ใช้ครับ ฟังเข้าท่า แต่ไม่เข้าที ผมไม่เคยเห็นอะครับ
เพราะปรางค์น่ะ อนุโลมว่าเป็นปราสาทอยู่แล้ว

แต่ถ้าแผลงเป็นปราสาทยอดปรางค์ ก็ปราสาทพระเทพบิดรงัยครับ