เชิญรู้จักมูโอต์ได้ที่นี่ครับ
http://en.wikipedia.org/wiki/Henri_Mouhotหนังสือของเขา เล่มที่สนองสันดานล่าอาณานิคมของชาวปารีเซียง ชื่อ
Travels in the Central Parts of Indo-China (Siam), Cambodia, and Laos During the Years 1858, 1859, and 1860
คุณเอนก นาวิกมูลเคยนำรูปในเล่มนี้มาพิมพ์อธิบาย ชื่อว่า ภาพสยามของอองรี มูโอต์ ....หรืออะไรประมาณนี้ครับ
ส่วนกรมศิลปากร เคยแปลและพิมพ็เฉพาะตอนที่เกี่ยวกับประเทศสยาม อยู่ในรวมเรื่องแปล.....เล่มที่เท่าไรก็ลืมเหมือนกัน
ถ้าต้องการทราบจริงๆ จะพยายามไปหาชื่อมาให้อีกทีนะครับ
แต่เล่มที่ควรอ่านไม่แพ้เล่มแรก คือหนังสือบันทึกประจำวันของมูโอต์ ซึ่งเพิ่งพิมพ์เมื่อไม่กี่ปีมานี้เอง
วิกิให้รายการที่จำเป็นไว้ครบถ้วนแล้ว ตามรอยไป ก็น่าจะได้ความรู้ที่สำคัญตามแต่กำลังใครจะไขว่คว้ามาได้
ควรจะเน้นว่า เพราะหนังสือของเขานี่เอง ที่กระตุ้นพวกเหยี่ยวในสภาฝรั่งเศสให้รีบจัดการยึดเขมรมาเป็นของตน
ผมจึงขอยกย่องว่า เป็นหนังสือที่ก่อเกิดหายนะภัยแก่สยามและเพื่อนบ้านในระดับที่มิอาจประเมินได้
ถ้านับรวมตั้งแต่กองเรือฝรั่งเศสเริ่มมากล้ำกรายอ่าวตังเกี๋ย จนถึงวันที่พวกนี้แพ้หางจุกก้นออกจากนรกที่เดียนเบียนฟู
ก็กินเวลาเป็นร้อยปี มีคนตายไปไม่รู้กี่ล้าน ถ้านับถึงสมัยเขมรแดงต่อมาอีกครึ่งศตวรรษ จะยิ่งวายวอดอีกเท่าไร
เครื่องคิดเลขที่บ้าน คิดไม่ออกครับ มันมากมายเกินจินตนาการ
หนังสือของมูโอต์พิมพ์สองครั้งติดๆ กัน ถ้าจะเดา ผมคิดว่าต้นฉบับของเขาคงเป็นภาษาฝรั่งเศส
เมื่อตาย ผู้ช่วยชาวเขมร(กระมัง) เก็บรวบรวมทรัพย์สินของเขา นำเข้ามากรุงเทพ มอบให้น้องชาย
ซึ่งนำกลับไปปารีส ดำเนินการพิมพ์โดยมอบให้สำนักพิมพ์ใหญ่ของฝรั่งเศสพิมพ์ก่อน เป็นภาษาฝรั่งเศส
เล่มโตมาก ขนาดเท่ามติชนรายสัปดาห์หรือสยามรัฐ
ในขณะเดียวกัน ก็แปลเป็นอังกฤษ มอบให้อีกสำนัก พิมพ์เป็นเล่มปกแข็งขนาดแปดหน้ายก
แต่รูปประกอบนั้น ตรงกัน ขนาดเท่ากัน
รูปประกอบแบ่งเป็นสามกลุ่ม กลุ่มแรก ถอดลายเส้นออกจากรูปถ่าย
กลุ่มที่สองถอดลายเส้นออกจากงานสเก็ตช์ของมูโอต์(ฝีมือเขียนรูปของมูโอต์ ดีมาก)
กลุ่มสุดท้าย เป็นพวกแผนที่ และแผนผัง ซึ่งมูโอต์เห็นจะต้องจ้างคนพื้นเมืองช่วยรังวัด โดยเขาเป็นผู้อำนวยการ
ด้วยหนังสือนี้เล่มเดียว ประเทศใดก็ได้ ที่งกจัด สามารถใช้เป็นคู่มือยึดครองประเทศอ่อนแออย่างสารขัณฑ์ได้ ซำบายบรื๋อออ....
ในคำนำหนังสือ ให้ข้อมูลสำคัญหลายอย่าง อย่างหนึ่งก็คือจดหมายของเซอร์รอเบิร์ต จอมเบิร์ก ฑูตอังกฤษในปีนั้น
สรรเสริญผลงานนี้ไว้เลิศหรู และบอกว่า ได้รับพระราชทานพระรูป ที่เชิญประดับเปิดเล่ม
แต่สิ่งที่หนังสือไม่ได้บอกก็คือ เหตุใด รูปประกอบในภาคที่เกี่ยวกับเขมร จึงไม่มีที่มาจากต้นฉบับรูปถ่ายเลย
ไม่ว่าจะเป็นรูปบุคคล หรือรูปสถาปัตยกรรม
ผมขอเชิญชมลายเส้นชิ้นหนึ่ง ที่มาจากเสก็ตช์ของมูโอต์ เป็นรูปที่ซับซ้อนมาก เพราะเขียนพระพุทธบาททั้งอาณาบริเวณ
แสดงถึงความแม่นยำในฝีมือร่างรูปอย่างพิเศษ ....แม้กระนั้น ก็ยังเขียนผิดพลาดมากมาย
นี่ขนาดมานั่งเขียนหน้าของจริงนะครับ....แล้วพวกช่างแกะ ที่นี่งอยู่ปารีส จะรู้ซึ้งถึงรายละเอียดต่างๆ ได้อย่างไร
ถ้าไม่ใชเพราะรูปถ่ายต้นฉบับ มีคุณภาพสูงมากๆๆๆๆๆ มากจนแค่ลากเส้นทับ ก็ได้ความจริงออกมา
กระบวนการถ่ายทอดนี้ ยังคุยได้อีกยาวเชียวนะครับ
