สามแผ่นดิน

[pipat]

. วัดเชิงท่า จากหนังสือพิมพ์กรุงเทพธุรกิจ วันนี้เอง อย่างนี้ไม่เรียกว่าโอ่อ่าอลังการณ์ครับ ว่ามะเพ่

[pipat]

. .     ลองจับ .     เทียบกัน .     ของผม .     หลุดแนว .     ไปสองวัด .      ครับ

[pipat]

 ขอความรู้จากอาจารย์เทาฯ ก่อนจะเข้ารกเข้าพงมากกว่านี้
กวีในรัชกาลที่ 2 มีใครบ้างครับ ไม่เอาท่านสุนทรนะครับ
แล้วใครเจ๋งอย่างไรด้วย ขอบคุณครับ

[เทาชมพู]

 สิ่งที่น่าเสียดายที่สุดของวงการกวีสมัยต้นรัตนโกสินทร์ ในแผ่นดิน ๑ ๒ และ ๓ ก็คือสมัยนั้นไม่มีการบันทึกชื่อกวีผู้ร่วมชุมนุมกันแต่งวรรณคดีใหญ่ๆอย่างรามเกียรติ์  อิเหนา ดาหลังและอุณรุท

มีแต่พวกร้อยแก้วอย่างสามก๊ก ไซ่ฮั่น ที่บอกชื่อคณะผู้ร่วมมือกันแต่งเอาไว้ต้นเรื่อง  แต่พอมาถึงห้องสินในรัชกาลที่ ๒  ต้นฉบับเกิดขาดหายไปในหน้าแรกตรงชื่อกวีพอดี
เราจึงมีกวีนิรนามกันเสีย ๘๐% ในยุคทองของวรรณคดี

แต่เท่าที่เหลือ ๒๐% มีรายชื่อพอนึกออกตามนี้
ในรัชกาลที่ ๒  ไม่รวมสุนทรภู่
๑) พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย
๒) กรมหมื่นเจษฎาบดินทร์( พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าฯ)
๓) นายนรินทรธิเบศร์
๔) พระยาตรัง

[เทาชมพู]

 เรื่องกวีที่ถามมา เคยไปตอบไปแล้วเรื่องนายนรินทรธิเบศร์  คงนึกออก   แต่ถ้านึกไม่ออกจะมาเล่าอีกทีก็ได้ค่ะ

ส่วนที่เอาลงในค.ห.นี้ เป็นหน้าตาเมืองกรุงเทพสมัยรัชกาลที่ ๒  ตามที่บรรยายไว้ในพระราชนิพนธ์อิเหนา

ท่ามกลางทางท้องสถลมาศ.......ลำดับดาษอิฐแผ่นแน่นหนา
บ้านช่องสองข้างมรรคา............ล้วนเคหาหน้าถังนั่งร้าน
เหล่าพวกกรมท่าเจ้าภาษี..........มั่งมีสมบัติพัสถาน
เรือนริมรัถยาฝากระดาน............ตึกกว้านบ้านขุนนางนองเนือง
สุเหร่าเรียงเคียงคั่นปั้นหยา........ก่อผนังหลังคามุงกระเบื้อง
ศาลเทพารักษ์หลักเมือง...........นับถือลือเลื่องทั้งกรุงไกร
เสาชิงช้าอาวาสวัดพราหมณ์......ทำตามประเพณีพิธีไสย
หอกลองอยู่กลางเวียงชัย..........แม้เกิดไฟไพรีตีสัญญา
สะพานช้างทางข้ามคชสาร........ก่ออิฐปูกระดานไม้หนา
คลองหลอดแลลิ่วสุดตา............น้ำลงคงคาไม่ขอดเคือง
นาวาค้าขายพายขึ้นล่อง............ตามแม่น้ำลำคลองแน่นเนื่อง
แพจอดตลอดท่าหน้าเมือง.........นองเนืองเป็นขนัดในนที

[pipat]

 จำนายนรินทร์ขึ้นใจเลยครับ ฝีปากโอ่อ่า เด็ดขาดและล้ำลึก
เห็นจะไม่แพ้ใครในอดีตกาล
แล้วท่านเจ้าพระฯ อยู่รัชกาลนี้ด้วยใหมครับ
เคยอ่านประชุมเพลงยาว มีชื่อแปลกๆหลายท่าน พวกนี้ไม่มีผลงานเป็นเล่มสมุดบ้างหรือครับ

แผ่นดินนี้ ใครเป็นกวีก็โปรด
จะมีนับชื่อได้ไม่ครบหนึ่งฝ่ามือ นับว่าเหลือเชื่อ
แล้วงานชั้นสุดยอดในรัชกาลมีใหมขอรับ

ถามแบบไม่รู้อิโหน่อิเหน่ คนที่รู้โปรดอย่าหัวร่อ

[เทาชมพู]

ท่านเจ้าพระฯ ไหน ล่ะคะ มาใส่ไปยาลเอาไว้กลางชื่อ ให้เดาที่เหลืออีกครึ่งเหมือนเกมทศกัณฐ์งั้นแหละ
เจ้าพระยาพระคลัง(หน) ถึงแก่อนิจจกรรมไปตั้งแต่ก่อนสามก๊กแปลจบ ก็หมายความว่าในรัชกาลที่ ๑
ประชุมเพลงยาวฯ มีชื่อแปลกๆว่าไงบ้าง  ลอกเอามาลงแล้วจะตอบว่าอยู่ในรัชกาลที่ ๒ ด้วยหรือเปล่า

ในรัชกาลที่ ๒ กวีมีมากมาย แต่มีชื่อให้เห็นเป็นตัวตนชัดเจน พร้อมด้วยผลงานใหญ่ๆ  น้อยมาก
งานสุดยอด ก็พระราชนิพนธ์ในรัชกาลที่ ๒  ทั้งละครในละครนอก  รามเกียรติ์มาแต่งใหม่บางตอนเพื่อให้เหมาะกับรำละครโดยเฉพาะ
ขุนช้างขุนแผนเป็นเสภาระดับยักษ์
งานพระยาตรัง น่าจะดังกว่านี้ แต่เผอิญท่านเขียนเป็นโคลงดั้นที่ไม่รื่นหูคนอ่านเท่าโคลงสี่สุภาพ  ค่ะ

[pipat]

 เพลงยาวเจ้าพระ เป็นของกรมสมเด็จพระปรมาฯครับ นี่ว่าตามกรมศิลป์
หนังสือนี้หายไปจากตู้นานพอควรแล้ว หาไม่จะคัดมาเรียนถามให้หนำใจ

ประเด็นที่ผมงวยงงก็คือ 15 ปีของรัชกาล ที่กล่าวว่าเป็นยุคทองแห่งวรรณคดี ไม่มีกวีเรืองนามให้อ้างอิง ไม่มีวรรณกรรมเรื่องเอกให้ศึกษา เว้นแต่ที่เป็นพระราชนิพนธ์
ราวกับว่า ทรงเป็นกวีเดียวดาย โดดเดี่ยวในแผ่นดิน

รู้สึกแปลกๆน่ะครับ

[เทาชมพู]

 ดิฉันเรียนพระนิพนธ์กรมพระปรมาฯ ว่าเป็นวรรณคดีสมัยรัชกาลที่ 3 ค่ะ

อ้าว  ใน 15 ปีที่ว่า มีกวีหานามไม่ได้เสีย ๘๐% อีก ๒๐% มีนามให้รู้ว่าเป็นใครไงคะ
เขาดูกันที่ตัวผลงานค่ะ   กวีสมัยนั้นก็ไม่ค่อยบอกชื่อกันเสียด้วยซี

[pipat]

 ขอคั่นรายการด้วยงานชัณสูตรบทความสักชิ้นนะครับ
-------------
มีบทความที่ผมอยากจะใช้ยกเป็นตัวอย่างเรื่องความรู้ความเข้าใจอดีต ของคนปัจจุบัน
พอเหมาะกับเรื่องที่กำลังคุยกันอยู่ในกำลังนี้
เป็นบทความชื่อ THE KINGMAKERS ของธงชัย วินิจจะกูล อยู่ใน กรุงเทพธุรกิจ 18 ตุลาคม 2549
ตัวบทความนั้น ผมสารภาพว่าอ่านไม่รู้เรื่อง ไม่รู้ว่าท่านจะสื่ออะไร มีที่รู้เรื่องอยู่ตรงหลายบันทัดเริ่มต้น
กับบางเหตุการณ์ที่ท่านอ้างไว้
ดังนี้ (เลขนำหน้า ผมใส่ไว้เอง เพื่อง่ายแก่การอ้างถึง ต้นฉบับไม่มีเลขนะครับ)

1 เมื่อพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่สองใกล้เสด็จสวรรคต กลุ่มเจ้านายและขุนนางในขณะนั้นเห็นว่าราชบัลลังก์สมควรเป็นของกรมหมื่นเจษฎาบดินทร์ พระราชโอรสพระองค์โตผู้มีอิทธิพลและบทบาทในราชสำนักเรียบร้อยแล้ว แต่ทว่าทรงประสูติจากพระสนม

2 เจ้าฟ้ามงกุฎพระราชโอรสพระองค์แรกในสมเด็จพระบรมราชินีศรีสุริเยนทรามาตย์ทว่าพระชันษาอ่อนกว่าถึง 16 พรรษา จึงเสด็จออกผนวชก่อนพระราชบิดาสวรรคตไม่กี่วัน
และทรงอยู่ในสมณเพศต่อมา 27 ปี

ผมไม่รู้ว่าคุณธงชัยเธอไปได้หลักฐานมาจากที่ใด เกี่ยวกับ
การเปลี่ยนแผ่นดินที่ 2 มาแผ่นดินที่ 3 เท่าที่ผมมีความรู้ ต้นเรื่องมาจากพงศาวดารรัชกาลที่ 2 ของเจ้าพระยาทิพากรวงศ์ แล้วสมเด็จกรมพระยาดำรงฯ ทรงเรียบเรียงใหม่ให้โมเดิ้นยิ่งขึ้น เข้าสมัยแต่งตำราอดีตแบบสากล
และมีคนเอาไปเขียนเป็นบทวิเคราะห์หลายสำนวน
แต่ที่มาดั้งเดิมก็มีอยู่แค่ที่ท้ายเรื่องของท่านขำเท่านั้นแหละครับ

[pipat]

 ที่ท่านขำเขียนไว้ ก็ไม่กี่ประโยค แทบจะท่องจำได้

ทีนี้วิธีเขียนของคุณธงชัย ระบุความแน่ชัดบางอย่างที่ผมเพิ่งทราบ เช่น
บอกว่า มีการลงความเห็นกันว่าแผ่นดินควรเป็นของกรมหมื่นเจษฎาบดินทร์.....อันนี้ก็คงว่าตามพระมติของสมเด็จกรมฯ ดำรง ซึ่งอาจจะจริง หรือไม่จริงก็ได้
เพราะไม่ทรงอยู่ในเหตุการณ์ พระราชนิพนธทั้งรัชกาลที่ 4 และ 5 ก็ไม่มีพาดพิงถึงเหตุการณ์ตอนนี้
แต่ผมจะข้ามประเด็นนี้ไปก่อน เพราะติดใจประเด็นที่ 2 มากๆๆๆๆๆ กว่า

คุณธงชัยบอกเป็นนัยว่า เมื่อตกลงกันดังนั้นว่า กรมเจษฎฯ ควรได้ราชสมบัติ เจ้าฟ้ามงกุฏจึงต้องเสด็จทรงผนวช

ฟังแล้วออกแนวคอนสะไปล์ระสี้ เทียวรี่ชอบกล
(ขอใช้ศัพท์ฝาหรั่งหน่อย เวลาอ่านให้ทำเสียงขึ้นจมูก กลั้วอยู่ในลำคอด้วยนะครับ)
ประเด็นนี้นับว่าอินโนเวย์ถีบน่าดู

เอาหละ ผมจะแต่งเรื่องจากทฤษฎีคุณธงชัยมาเสนอท่านผู้อ่านดูหน่อย อาจจะเป็นบทละคอนแบบเช็คสะเปียร์มันไปซะเลย ดีใหมครับ

[pipat]

 กูเกิ้ลระบุว่าคุณธงชัยนี่ ไม่ใช่คนธรรมดา แต่เป็นโปรเฟสเซ่อร์ที่เมกา หาที่ Thongchai Winichakul ได้มาเป็นหมื่นเวบ
ยิ่งทำให้งง ว่าโปรเฟสเซ่อร์ที่เขียนเรื่องราวหละหลวมได้ด้วยหรือ
ในบทความนั้น ถ้าอ่านต่อลงไปอีก ชวนให้ผมคิดว่าเธอน่าจะทำงานให้ซีพี คือเป็นพวกเลี้ยงไก่ เพราะมีไก่ถูกปล่อยออกมาเป็นระยะระยะ แต่ช่างเถิด แกไม่ได้สอนที่นี่ ทำงานให้กับคนที่ไม่ใช่ไทย มันก็มีข้อได้เปรียบเสียเปรียบแตกต่างกันไป

พอผมตั้งท่าจะแต่งบทละคอนตามสะกริ๊บของท่านธงซะหน่อย
ปัญหาก็บังเกิด
คือมันไม่มีตัวละคอนให้เล่นน่ะครับ
พระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 2 ทรงประชวรกระทันหัน พงศาวดารจดไว้ว่าเริ่มเป็นก็ทรุด ตรัสไม่ได้

ทีนี้ตามโบราณราชประเพณี เมื่อพระเจ้าอยู่หัวประชวร ผู้หลักผู้ใหญ่ก็ต้องเข้าวังหมดแหละครับ
ผมก็เลยหาตัวละคอนที่จะมาซุบซิบ สมคบกันว่าจะเอาใครเป็นพระเจ้าอยู่หัว ในระหว่างเจ็ดวันนั้นไม่ได้

ในเจ็ดวันนั้น ใครใหญ่ครับ
คุณธงชัยเธอไปเอาความคิดมาจากใหนหนอ ว่าขุนนางเจ้านายตกลงกันอย่างโน้นอย่างนี้
วันนั้น พระเจ้าลูกยาเธอ กรมหมื่นเจษฯ ใหญ่สุดครับ ไมม่มีใครใหญ่กว่า
เว้นแต่ท่านใดมีหลักฐานว่า ที่ปากคลองบางหลวงนั้น บ้านใหนมีกำลังไพร่พลเท่าไร

ผมเองก็ไม่มีหลักฐาน ได้แต่น่งนึกเอาว่า ตระกูลบุนนาคนี่ เริ่มสร้างวัดประดับสกุล แห่งแรกคือวัดอะไรหนอ
ปรากฏว่านึกไม่ออกครับ

แปลว่าอะไรล่ะ

[pipat]

 อันที่จริง การอ้างวัดเพื่อชี้อำนาจทางการเมืองนี่ มันออกจะเสี่ยงไปหน่อย แต่ผมก็ไม่พบทางเลือกที่ดีกว่านี้

ตระกูลบุนนาคนี่ เป็นต้องถูกพวกนักวิชาการจำพวกหนึ่ง ยัดบทบาทให้จนไปกลบบทบาทของสายสกุลอื่นไปจนหมด
วันใหนว่าง จะลองสอบถามลูกหลานตระกูลนี้ดูสักครั้ง
ว่าเริ่มใหญ่คับบ้านคับเมืองแต่เมื่อไร
จะถามอาจารย์เทาชมพู ท่านก็น้อยใจ หนีเรือนไทยของพวกเราไปแล้ว

อย่างไรเสีย ท่านที่มีข้อมูลชี้ชัด ก็ช่วยบริจาคความรู้ให้คนด้อยปัญญาอย่างกระผมด้วยเถิด

เผื่อโชคดีจะมีสถาบันอนุบาลายาลัย มารับไปเป็นโปรเฟสเซ่อร์ ที่แปลว่าเซ่ออย่างโปร เป็นเกียรติยศแก่วงศ์กระตูล  แหะ แหะ

[pipat]

 ข้อมูลเหตุการณ์ปลายรัชกาลที่ 2 นอกเหนือจากพระราชพงศาวดารไทย ก็ต้องไปตรวจจากเอกสารต่างด้าว คนที่ทำไว้เป็นหลักฐานก็คือนายกาละฟัด หรือ Dr. John Crawford
ในนั้นจะได้เห็นบทบาทของพระคลังคนใหม่
ย้ำ...คนใหม่ คือท่านดิศ ที่ได้เลื่อนขึ้นมารับงานนี้โดยเฉพาะ แปลว่าถ้ากาละฟัดไม่เข้ามา ท่านก็คงกินตำแหน่งพระยาสุริยวงศ์มนตรีเรื่อยไป

คำถาม ใครหนับหนุนให้ท่านขึ้นกินตำแหน่งเจ้าพระยาละท่าน
คำถามอีกข้อ ก็ในเมื่อเพิ่งได้รับอวยยศหมาดๆ
อีก 3 ปีก็เปลี่ยนแผ่นดิน ขุนนางระดับนี้ละหรือ
ที่จะไปทำตามทฤษฎีหน่อมแน๊มของศอ ธงชัย เรื่องคิงเมคเกอร์

มาถึงตรงนี้ ผมว่าเปลี่ยนจากเขียนบทละคอนเรื่องสร้างกษัตริย์
มาเป็นซ่อมศาสตราจารย์เสีย

น่าจะเข้าท่ากว่า

[กุ้งแห้งเยอรมัน]

 กลับมาจากเชียงใหม่นานแล้วค่ะ เกิดปัญหากล้องเสีย  และอีกสารพันปัญหา เลยไม่ได้ไปวัดพระสิงห์
แต่ก็มีเวลาแวะวัดพระธาตุลำปางหลวงแทน
พระพุทธรูปในพระอุโบสถงามมากค่ะ
..
เพิ่งมานั่งอ่านอย่างเมามันวันนี้
คุณpipat เจ้าของกระทู้กำลังมันกับการโพสท์นะคะ
ตอบอาจารย์เทาชมพูความเห็นที่203 ด้วยความยินดีและเต็มใจค่ะ
ท่านเชิญชวนทั้งที มีหรือจะอิดออดอ้ำอึ้ง
เพราะเป็นแฟนเรือนไทยอยู่แล้วและถือเป็นเกียรติค่ะ
ดิฉันชอบเว็บวิชาการแบบเรือนไทยที่ควบคุมโดยอาจารย์เทาชมพู
และต้องเปิดทุกครั้งที่ใช้อินเตอร์เน็ตค่ะ