กระทู้ชวนคุย : เที่ยวไปในตัวหนังสือ

[pipat]

 ว่าจะแวะไปดูโคมเขียวหน้าบ้านหนูสักกะหน่อย
กำลังรอรถลาก
กะหมวกสักกะหลาดที่ส่งไปซักแห้งอยู่

เดี๋ยวเจอกัน

[เทาชมพู]

 "อิน" แปลว่าเงอะงะ  เชื่องช้า งุ่มง่ามอย่างแก้ไม่หาย   มาจากคำว่า incurable  คือแก้ไม่หาย
ในสมัยรัชกาลที่ ๕  มีท่านมหาแก่วัดหลายท่านสึกออกมาเป็นฆราวาส
แต่ก็ติดความประพฤติแบบมหาที่สำรวมเคร่งครัด จนกระทั่งกลายเป็นเชื่องช้าไม่ทันโลก   เจ้านายท่านจึงเรียกว่า incurable  
ย่อสั้นๆว่า "อิน"

ตัวอย่าง
คุณพัฒน์   นั่งรถลากทำมั้ย   "อิน" จะตาย    
เอารถแข่งซิ่งไปดูหน้าบ้านดีกว่ามั้ง

[เทาชมพู]

 ล้มขร   แปลว่านอนด้วยความเหน็ดเหนื่อยหมดแรง
มาจากหนังใหญ่ ที่ชอบเล่นตอนพระยาทูต พระยาขร ออกรบ  
เล่นกันถึงสองยามกว่าจะถึงตอนพระยาขร ถูกศรพระรามตาย  เรียกว่าขรล้ม    ถึงตอนนั้นคนเชิดก็หยุดเล่น ถึงเวลาพัก
คนดูจึงเรียกติดปากว่า ล้มขร   กลายเป็นความหมายว่า นอนเพราะหมดแรง

คู่กับสำนวน กลิ้งทูต  
คำนี้ไม่ได้แปลว่าข้าราชการกระทรวงการต่างประเทศ ที่ส่งไปประจำในประเทศต่างๆ ไปกลิ้งอยู่ที่ไหน
แต่หมายถึงพระยาทูต รบกับพระรามแล้วถูกศรพระรามตายอีกเหมือนกัน

[เทาชมพู]

 มันเทศขึ้นโต๊ะ
มันเทศเป็นของราคาถูก   ชาวบ้านซื้อกินได้ทั่วไป  ไม่ถือว่าเป็นอาหารชั้นดี
ถ้าจัดโต๊ะงานเลี้ยง ซึ่งควรใช้อาหารอย่างดีหรูหราสำหรับแขกแล้วไปเอามันเทศมาให้กินก็ไม่เหมาะ

สำนวนนี้ใช้กันสมัยที่สังคมไทยยังแบ่งชั้นวรรณะกันมาก    อย่างในบ้านทรายทอง   ถ้าคุณชายกลางไปได้เมียที่หม่อมแม่เห็นว่าชั้นต่ำ ยากจน ไม่ได้เป็นผู้ดีอย่างเธอ
เอามาเชิดชูเป็นคุณผู้หญิงของบ้านทรายทอง  ก็เรียกว่าเอามันเทศขึ้นโต๊ะ

[pipat]

 ผมได้ทราบสำนวน "อิน" มาอีกทางหนึ่งครับ
แปลว่า "แก่วัด"
คือเอะอะอะไร ท่านจะลากให้ไปเกี่ยวกับพระศาสนาทุกที

อิน มาจาก พระอินทร์ ซึ่งเป็นตัวแสดงใหญ่ในวรรณคดีพระพุทธศาสนาสมัยรัตนโกสินทร์

ผมไม่มีหนังสืออยู่ในมือ แต่จำได้ว่า ท้ายเล่ม พระราชหัตถเลขา ที่ ร. 5 พระราชทานแด่สมเด็จพระบรมราชินีนาถ คราวเสด็จยุโรบหนแรก มีประชุมคำแผลงอยู่
น่าจะมีกล่าวถึงคำนี้ครับ

ใครมีลองสอบหน่อยเถอะครับ

[หมูน้อยในกะลา]

 กราบขอบพระคุณอาจารย์เทาชมพูที่ได้กรุณานำที่มาของสำนวนภาษามาแจงให้เด็กรุ่นหลังได้ทราบโดยทั่วถึงกันครับ

อาจารย์อธิบายพร้อมยกตัวอย่างให้เห็นได้แจ่มชัดเลยทีเดียวครับ

ว่าแต่.. กองทัพนักกลอนของหมูฯที่ไปปะเหลาะมานั้นไปไหนกันหมด หนีทัพเสียก็ไม่รู้ ต้องวานให้แม่กินรีเฟื่องฯ บินไปตามกลับมาเสียแล้ว..

[เทาชมพู]

คงพากันไปล้มขรมั้งคะ   คุณหมูฯ
เดี๋ยวก็คงกลับมา นักเลงอดเพลงไม่ได้

สำนวนนี้แปลว่า ใครที่ชอบทางด้านไหนก็อดไม่ได้ที่จะไปทำทางนั้นเมื่อโอกาสให้

ที่มา คือการเล่นเพลง อย่างลำตัด เพลงฉ่อย เพลงพวงมาลัยฯลฯ ที่ร้องโต้กันไปตอบกันมา  
ใครที่ชอบเล่น  เห็นที่ไหนก็อดไปร่วมวงไม่ได้  
คนที่มีนิสัยชอบทำอะไรอย่างหนึ่งจนชำนาญ  โบราณเรียกว่านักเลง  จะทางไหน ก็ต่อด้วยคำที่ตัวเองชอบทำ
อย่างนักเลงกลอน  นักเลงเพลง   นักเลงไพ่

สุนทรภู่เรียกตัวเองว่า
นักเลงกลอนนอนฝันเป็นสันดาน   เคยเขียนอ่านอดใจมิใคร่ฟัง

[เฟื่องแก้ว]

ขอบพระคุณค่ะ อาจารย์ เฟื่องรู้จักนะคะ บ้านโคมเขียว น่ะค่ะ เพียงแต่สงสัยว่า เขาเรียกแบบนี้ เพราะติดโคมสีเขียวจริงๆ แบบร้านเหล้าปักธงแดงหรือเปล่า เพราะทีหนังสือปกขาว ยังไม่เห็นปกขาวเสียหน่อย (แต่ก่อนซื่อมากค่ะ คิดว่า หนังสือ ปกสีขาว จริงๆ) เอ่อ คุณหมูศักดิ์คะ อิฉันน่ะ กินนอนค่ะ มิใช่กินรี ต่อให้ติดปีกเหล็ก หางไอพ่น จงอยคองคอร์ด ก็บินไม่ไหวแร้ววววววววววว

[เทาชมพู]

 เอาสำนวน ที่เกี่ยวกับสี มาฝาก
ธงแดง โคมเขียว ปกขาว แล้วก็คางเหลือง

สมัยโบราณถือว่าร่างกายมนุษย์มีจุดอ่อนอยู่ 8 แห่ง   คางก็เป็นหนึ่งในแปด
โดนเข้าแรงๆ ก็สลบหรือตายได้  อย่างนักมวยถูกน็อคปลายคาง ก็ล้มนับสิบแพ้ไป
คางถูกกระแทกแรงเมื่อไร มักจะย่ำแย่   ถ้ารอดตายก็ต้องประคบประหงมรักษาแผลฟกช้ำหรือแผลแตก ด้วยการฝนไพลทา
ไพลมีสีเหลืองติดผิวหนังเวลาทา
ก็เลยเป็นสำนวนว่าคางเหลือง หมายถึง เกือบตาย

[เทาชมพู]

 ดำเป็นเหนี่ยง  เคยได้ยินไหมคะ
เหนี่ยง คืออะไร
มันเป็นสัตว์เล็กๆชนิดหนึ่งค่ะ  เขาว่าคล้ายด้วงมะพร้าว แต่สีดำมะเมื่อม  อาศัยอยู่ในน้ำเป็นฝูงๆ หรือตามแปลงควาย
ตอนนี้ยังมีอยู่หรือสูญพันธุ์ไปแล้วก็ไม่ทราบ
เด็กไทยในชนบท สมัยก่อนผิวดำแดงอยู่แล้ว   มาเลี้ยงควายตากแดด  บุกน้ำดำโคลนเสียตัวดำเมื่อม  
ผู้ใหญ่ก็เลยเปรียบว่า ดำเป็นเหนี่ยง

ด้วงมะพร้าวมันก็หนอนชนิดหนึ่งนี่ละ   เคยอ่านสี่แผ่นดินไหมคะ  ชาววังเขาเอามาทอดจนสุก หั่นเป็นแว่นๆจิ้มน้ำจิ้ม   กินกันได้ลงยังไงไม่รู้ซี

[Nuchana]

เอาภาพมาให้หนูเฟื่องดูจ้ะ ข้างในคงจะใส่ไฟเขียวๆเอาไว้ โคมแลนเทอร์นกระดาษพวกนี้มีหลายเชป สี่เหลี่ยมก็มี เพนตากอนก็มี  มีทุกทรง

[หมูน้อยในกะลา]

พูดถึงสี หมูฯนึกถึง สำนวน ดำเป็นตอตะโก หมายความว่า ดำเหมือนต้นตะโกที่มีสีดำ นี่ต้นตะโกครับ .

[หมูน้อยในกะลา]

ให้เห็นชัดๆ .

[หมูน้อยในกะลา]

อ้อ....ในสมัยนี้เขาก็ใช้ธงแดงปักหน้าร้านเหมือนกันนะครับ แต่ไม่ใช่ร้านเหล้า เป็นร้านขายอาหาร?? บอกไปก็ทำลายขวัญของพวกเราในกระทู้ ........"น้องๆของเรา ที่เลี้ยงไว้ในบ้าน" ........ เสียหมด เพราะธงนี้เขาปักไว้หน้าร้านแถวๆ จังหวัดสกลนคร .

[เฟื่องแก้ว]

 กรี๊ดดดดดดดดดดดดดด หมาร้อน

เดี๋ยวนี้ นอกจากธงแดงแล้ว
ก็มีร้านปักธงเหลืองด้วยไม่ใช่หรือคะ

อ้อ มีสำนวน ยกธงขาว อีกอัน แปลว่า ยอมแพ้
มาจากการรบสงครามในสมัยโบราณใช่ไหมคะ