เรือนไทย
ยินดีต้อนรับ ท่านผู้มาเยือน
กรุณา เข้าสู่ระบบ หรือ ลงทะเบียน
ส่งอีเมล์ยืนยันการใช้งาน?
ข่าว: การแนบไฟล์ กรุณาใช้ชื่อไฟล์ภาษาอังกฤษเท่านั้นครับ
หน้า: [1]
  พิมพ์  
อ่าน: 5938 คันโพงที่โรงเหล้า
ลุงแก่
บุคคลทั่วไป
 เมื่อ 22 พ.ย. 00, 02:00

"ถึงโรงเหล้าเตากลั่นควันโขมง
   มีคันโพงผูกสายไว้ปลายเสา
   โอ้บาปกรรมน้ำนรกเจียวอกเรา
   ให้มัวเมาเหมือนหนึ่งบ้าเป็นน่าอาย"
 คำกลอนยอดฮิตของท่านสุนทรภู่ที่นำมากล่าวนี้ อ่านผ่านไปก็ไม่คิดอะไร แต่วันนี้เกิดอยากจะคิดขึ้นมา
คือ สงสัยกับคำว่า "คันโพง" ว่าหน้าตามันเป็นอย่างไร แล้วทำไมต้องไปผูกแขวนไว้ที่ปลายเสา ?
ไล่มด มอด ปลวกผู้ไม่ได้รับเชิญเสร็จเรียบร้อย เปิดหาดูซิ
ใน"อักขราภิธานศรับท์" ปี ค.ศ.๑๘๗๓ ของหมอปนัดเล ท่านอธิบายไว้ว่า
"คันโพง - คือเปนชื่อไม้ยาวๆ ทำเป็นด้ำสำรับผูกถังโพงน้ำ, เหมือนอย่างที่โรงเล่านั้น"
โรงเล่า ก็คือโรงเหล้าในปัจจุบัน แล้ว ด้ำ คืออะไรล่ะ ท่านก็อธิบายไว้ว่า
"ด้ำ - เปนชื่อสิ่งของที่สวมใส่เข้าไปในกั่นเครื่องมือทั้งปวง, เหมือนอย่างด้ำมีด ด้ำขวาน ด้ำหอก เปนต้น"
ด้ำนี่จะหมายความว่า ด้าม ในปัจจุบันหรืเปล่า เอ๊ะ มีคำว่า ดั้ม ด้วย ท่านก็อธิบายว่า
"ดั้ม - เป็นชื่อไม้ที่ต่อกับเครื่องเหล็กทั้งปวงออกมาสำรับมือเหมือนอย่างดั้มมีด, ดั้มหอก"
ดั้ม กับ ด้ำ จะมีความหมายเดียวกันหรือเปล่าเนี่ย อ้าวมีคำว่า กั่น มาอีกแล้ว ท่านก็อธิบายไว้ว่า
"กั่น - ของที่คนทำแหลมๆไว้ที่ต้นมีด หฤๅพร้าแลหอกดาบทั้งปวง เปนที่สำหรับจะใส่เข้าไปในด้ำ"
อ้อ ส่วนปลายของมีดที่เป็นก้านเล็กๆ ที่ฝังอยู่ในด้ามนี่เขาเรียกว่า กั่น นะ
ก็มาหาคำว่า โพง ไม่มีแฮะ มาเปิดหาในพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. ๒๔๙๓ ท่านก็อธิบายว่า
"โพง - ภาชนะสำหรับตักน้ำ, ถ้ามีคันชั่งถ่วง เพื่อให้เบาแรงที่ตักขึ้น คันนั้นเรียกว่าคันโพง"
ฮั่นแน่ พบแล้ว
"คันโพง - เครื่องสำหรับตักน้ำหรือโพงน้ำ มีคันยาวที่ปลาย มีเชือกผูกโยงเพื่อให้แข็งแรง"
เอาเชือกผูกโยงไว้ตรงส่วนไหน ? แล้วก็มาอ่านความหมายของ คันชั่ง ต่อไป
"คันชั่ง - เครื่องชั่งซึ่งมีคันบอกจำนวนน้ำหนักที่ชั่ง"
อันนี้เคยเห็นแน่นอน เป็นตาชั่งจีนที่ปลายด้านสั้นเป็นถาดสำหรับวางของที่จะชั่งหรือเป็นตาขอแขวน
ส่วนปลายด้านยาวมีลูกตุ้มแขวนเลื่อนได้ มีขีดบอกบนก้านเป็นระยะเพื่อบอกน้ำหนัก
เคยเห็นชาวสวนผักเขาใช้กระบวยสังกะสีหรือไม้ไผ่ตอกสานเป็นรูปคล้ายเสียมต่อด้ามไม้ไผ่ยาวๆ ตักน้ำ
จากในร่องสวนขึ้นรดผัก ไม่แน่ใจว่าเขาเรียกว่า "กะพ้อม" หรือเปล่า

ที่ต่างจังหวัดที่เป็นบ้านนอกที่ยังใช้น้ำบ่อ เขาเอาไม้ไผ่ยาวๆ ให้มีจุดหมุนตรงกลางลำพาดไว้บนยอดเสา
ทำจากไม้ไผ่สองลำ ปลายหนึ่งผูกเชือกกับกระป๋องน้ำหย่อนลงในบ่อน้ำอีกปลายหนึ่งผูกกับขอนไม้ถ่วง
เอาไว้เพื่อช่วยผ่อนแรงเวลาตักน้ำขึ้นจากบ่อ จะใช้คำว่า "คันโพง" นี้ได้หรือเปล่า

ขออนุญาตให้ช่วยสรุปหน้าตาของเจ้า "คันโพง" นี้หน่อยครับ
บันทึกการเข้า
เทาชมพู
เจ้าเรือน
หนุมาน
*****
ตอบ: 33584

ดูแลเรือนไทย วิชาการ.คอม


เว็บไซต์
ความคิดเห็นที่ 1  เมื่อ 18 พ.ย. 00, 13:50

เคยเห็นอย่างที่คุณลุงแก่เห็นที่ต่างจังหวัดค่ะ เป็นสวนผัก
เป็นไม้ยาวๆ ผูกกระป๋องน้ำหย่อนลงไปไว้ตักขึ้นมารดน้ำผัก
" โพง" เป็นคำกิริยาด้วยค่ะ ของการทำแบบนี้  ใช้ว่า " โพง"น้ำขึ้นมา

ส่วน " ด้ำ" อาจจะมีหลายความหมายก็ได้  แต่ความหมายหนึ่งในจำนวนนี้  คือ ผี ชนิดหนึ่ง
ใช้ในสำนวนว่า "ผีซ้ำด้ำพลอย"
บันทึกการเข้า
ชอบที่นี่จัง
บุคคลทั่วไป
ความคิดเห็นที่ 2  เมื่อ 20 พ.ย. 00, 06:09

ทางภาคใต้จะออกเสียง ด้าม เป็น ดั้ม หรือ ด้ำ นะครับ
ไม่รู้เกี่ยวกันหรือเปล่า
บันทึกการเข้า
นิรันดร์
บุคคลทั่วไป
ความคิดเห็นที่ 3  เมื่อ 22 พ.ย. 00, 14:33

โพงพางเอย
ขุนนางเข้าลอด
เสือปลาตาบอด
เข้าลอดโพงพาง
เคยร้องเล่นตอนเป็นเด็ก ๆ เห็นว่าเกี่ยวกับโพงพาง
เคยใช้เป็นกระป๋อง หรือกระทาย เอาเชือกยาวมาสองเส้นยาวเท่ากัน
ปลายเชือกผูกที่ข้างกระป๋อง ดังนั้นจุดผูกเชือกจะมี 4 จุด
คนสองคนถือกลางเชือกคนละข้างคร่อมทางน้ำ คะเนให้กระป๋องจุ่มลงในน้ำ
แล้วสองคนต้องโพงน้ำขึ้นมา ต้องทำงานร่วมกันแบบ coherent
ไม่รู้จะหารูปให้ดูได้หรือเปล่า เดี๋ยวนี้ใคร ๆ ก็ใช้ระหัด หรือไม่ก็ปั้มไฟฟ้ากันหมด
บันทึกการเข้า
หน้า: [1]
  พิมพ์  
 
กระโดดไป:  

Powered by SMF 1.1.21 | SMF © 2006, Simple Machines
Simple Audio Video Embedder

XHTML | CSS | Aero79 design by Bloc หน้านี้ถูกสร้างขึ้นภายในเวลา 0.029 วินาที กับ 19 คำสั่ง