ผ้าไหมอัตลัด

[Gabriel]

 ขอนอกเรื่องนิดนึง อยากถามผู้รู้ครับว่า มีใครรู้จักผ้าไหมที่ชื่อว่า ผ้าไหมอัตลัด กันบ้างมั้ยครับ หน้าตามันเป็นแบบไหน และ หาซื้อได้ที่ไหนบ้าง รู้แต่เพียงคร่าวๆว่าเป็นผ้าไหมทอดิ้นทอง

[เทาชมพู]

 http://rirs3.royin.go.th/riThdict/
เว็บพจนานุกรมของราชบัณฑิตยสถาน
พิมพ์คำว่า อัตลัด ลงไปจะเจอความหมาย

อัตลัดเป็นผ้าเทศ หมายถึงว่าเป็นผ้าต่างประเทศ แถวอินเดียหรือไม่ก็เปอร์เชีย  
ถ้าจะซื้อลองไปแถวพาหุรัดอาจจะมี  แต่เขาเรียกว่าอัตลัดหรือเปล่าไม่ทราบได้ค่ะ
ต้องไปอธิบายความหมายให้เจ้าของร้านผ้าฟัง อาจจะเจอ

[นทีสีทันดร]

 อันนี้สงสัยต้องถามคุณติบอแล้วล่ะครับ รอฟังคำตอบอยู่เหมือนกันครับ

[ติบอ]

 อ่า.... อธิบายยากนะครับ

ถ้าวันนี้ไม่จบ ขอติดไว้ก่อนล่ะครับ
หนังสือในมือจะอ้างอิงก็ไม่ทราบว่าเก็บไว้กล่องไหน ลังไหนด้วยครับ
เล่มที่น่าจะใช้ได้มากที่สุดเล่มหนึ่งก็โดนเพื่อนรัก(หักเหลี่ยมโหด) ยืมไปแล้วไม่ได้เอามาคืนเสียแล้ว



ขอคว้าสิบเบี้ยใกล้มือมาตอบก่อนนะครับ
จาก ผ้า พัฒนาการทางอุตสาหกรรมและสังคม
ของ บรรษัทเงินทุนอุตสาหกรรมแห่งประเทศไทย นะครับ

ใครสนใจเปิดอ่านได้ที่หน้า 61 คอลัมทางซ้ายมือครับ

ผ้าอัตลัด เป็นผ้าทอด้วยไหมกับแล่งเงินหรือแล่งทอง อาจเป็นคำที่มาจากภาษามลายู ซึ่งแปลว่าแพรต่วน





แขนเสื้อในภาพอายุประมาณ 150- 250 ปีได้ ตัวเสื้อตัดด้วยผ้าอัตลัดสีแดงครับ

[ติบอ]

ภาพหลุดครับ แหะๆ ผมลืมแก้ภาพให้เล็กลง

[ติบอ]

 ต้องขอโทษคุณ Gabriel และคุณนทีสีทันดรด้วย ที่ผมไม่ได้มาอธิบายต่อ
พอดีวันนี้หานักเล่าคนใหม่มาช่วยเล่าได้แล้วครับ



ปล. แปะโป้งไว้แล้วหายไปนานขนาดนี้ คนมาเล่าใหม่นี่ผมยืนยัน นั่งยัน นอนยัน ว่าเล่าได้เด็ดจริงๆครับ

[มัธย์]

แหมคุณติบอคะ พอดิฉันรับปากจะสมัครสมาชิกก็หาภาระก้อนโตมารอเชียว เอาเถอะค่ะ จะตอบให้เท่าที่ความรู้ดิฉันจะช่วยคุณได้นะคะ ขอออกตัวก่อนค่ะ ว่าดิฉันเองความรู้เรื่องผ้าก็มีอยู่แค่กระแบะมือพูดอะไรไปก็ผิดๆถูกๆอยู่ออกบ่อย ถ้าความรู้ที่มีอยู่ผิดพลาดไปก็ขออภัยไว้ซะก่อนจะเล่าล่ะค่ะ ท่านสมาชิกทั้งหลายอย่าได้ถือสานะคะ เริ่มที่ผ้าในราชสำนักสยามก่อนแล้วกันค่ะ ถ้าคุณๆสังเกตงานปราณีตศิลป์ของไทยกัน จะพบว่าราชสำนักสยามนิยมของสวยของงามมาตั้งแต่ไหนแต่ไรแล้ว ทุกอย่างที่เจ้านายทรงใช้จะต้องปราณีต สวยงาม และสีสันสดใสสะดุดตาเสมอ แต่น่าเสียดายค่ะ ชาวสยามทำงานช่างเก่งอยู่ไม่กี่ประเภท ของที่เหลืออย่างอื่น คนพวกนี้ไม่เคยเลยแม้แต่คิดที่จะเรียนรู้กรรมวิธีการผลิตว่าเขาทำกันมายังไง ดิฉันสรุปเอาเองดื้อๆว่าพี่ไทยแกถือว่าแกมีเงินซื้อใช้ได้เป็นอันเสร็จพิธี ไม่ต้องมีอะไรต่อ ของส่วนมากก็แค่ส่งแบบส่งลายไปเป็นต้นแบบให้ช่างต่างชาติทำแล้วส่งกลับมาใช้อีกที งานจะออกมาสวยงามสมใจหรือผิดแบบไปเท่าไหร่พี่ไทยทำตัวเป็นลูกค้าที่ดีเสมอ เพราะไม่เคยปริปากบ่นแม้แต่น้อย แถมแกใช้ได้อย่างชื่นชมเสียหมดทุกอย่างและเห็นว่าดีเพราะพี่แกถือว่าเป็น ของนอก ค่ะ ผ้าผ่อนแพรพรรณก็อยู่ในรายการของที่ดิฉันพูดถึงว่าพี่ไทยไม่เคยทำเองด้วยล่ะค่ะ โดยเฉพาะงานทอที่ละเอียดปราณีต เรียกได้ว่าช่างในยุครัตนโกสินทร์ตอนต้นของสยามไม่มีความรู้ความสามารถเอาเสียเลย เจ้านายจะนุ่งผ้าปูมทีก็ต้องสั่งจากเขมร จะนุ่งผ้าเขียนผ้าพิมพ์ก็ต้องสั่งจากอินเดีย มลายู จะนุ่งผ้ายกก็ต้องสั่งจากจีนหรือ อินเดีย มีสกุลช่างที่พอจะอะลุ่มอล่วยได้ว่าเป็นญาติห่างๆกันแล้วทอผ้าเป็น อยู่ใกล้ที่สุดก็ไกลถึงเมืองนครศรีธรรมราชนู่นแหนะค่ะ ชื่อผ้าในราชสำนักไทยแต่ละชนิดถึงกระเดียดไปทางฟังไม่ออกว่าเป็นภาษาไหนเสียส่วนมาก บางชนิดจนปัจจุบัน นักประวัติศาสตร์ ภาษาศาสตร์ และเดาศาสตร์ทั้งหลายก็ยังหาคำตอบไมได้ ว่ามาจากภาษาอะไร ได้แต่สันนิษฐานกันไปต่างๆนานาเขียนตำราขายกันได้เป็นเล่มๆ แต่ก็ยังสรุปไม่ได้ว่าข้อสันนิษฐานไหนถูก เพราะผ้าบางชนิดแม้แต่สถานที่ผลิต นักวิชาการปัจจุบันเขาก็ยังเถียงกันอยู่เลยค่ะ ดิฉันขอนำภาพผ้าชนิดต่างๆจาก สารานุกรมไทยฉบับเยาวชนมาให้ชมกันนะคะ สมาชิกท่านไหนสนใจลองเปิดเข้าไปชมเรื่องราวอื่นๆได้ที่ลิงค์ที่ดิฉันให้ไวนะคะ  http://kanchanapisek.or.th/kp6/May06.htm   เรื่องน่าสนใจแยะเชียวค่ะ อ้อ ขอบคุณ คุณติบอที่ช่วยแนะนำวิธีการโพสต์ค่ะ ผืนแรก ผ้ายกทองนะคะ ลายแบบนี้เวลานุ่งขึ้นมาจะเป็นริ้วแนวตั้งค่ะ

[มัธย์]

ผ้ายก ก่อนดิฉันจะเล่าเรื่องผ้าอัตลัต ขอปูพื้นพูดถึงเรื่องผ้ายกก่อนนะคะ สำหรับคนสยามผ้ายก คือ ผ้าอะไรก็ได้ที่มีลวดลายยกขึ้นนูนสูงจากพื้นผ้า จะทอมาวิธีไหนพี่ไทยแกไม่สนใจอยู่แล้วเพราะแกทอผ้าไม่เป็น แกก็เลยเรียกรวมกันหมดว่าผ้ายกล่ะค่ะ ส่วนจะเป็นแบบไหนก็เรียกแบ่งแยกย่อยกันลงไปอีกที เช่น ผ้าอัตลัด ผ้าเข้ม ผ้าเยียรบับ ตามลักษณะของผ้าอีกที สำหรับวิธีการใช้แล้ว หลวงจะพระราชทานผ้าแต่ละผืนให้ผู้ที่มีบรรดาศักดิ์ถึง ไม่ใช่ว่าใครอยากซื้อก็ไปซื้อหาผ้าพวกนี้มาใช้กันได้ง่ายๆ หรือถ้าจะซื้อไว้ใช้ราคาผ้าแต่ละผืนก็แพงระยับ จะนุ่งทีผ้าก็หนักแสนหนักเพราะทอแทรกด้วยโลหะเป็นจำนวนมาก การนุ่งก็ต้องคาดเข็มขัดรัดเชือกให้แน่นแล้วอยู่นิ่งๆ เพราะถ้าขยับสักทีสองทีอาจมีผ้าหลุดให้อายได้ง่ายๆ ด้วยเหตุนี้ ผ้ายกก็เลยกลายเป็นผ้าในพระราชพิธีที่ไม่ต้องเดินทางไกลๆหรือมีการเคลื่อนไหวมากไปโดยปริยายค่ะ และเช่นเดียวกับของพระราชทานตามยศตามศักดิอื่นๆ ผ้ายกก็มียศมีศักดิ์ตามตำแหน่งของผู้ใช้เหมือนกัน ตำแหน่งเล็กหน่อยก็นุ่งดอกเล็กๆ ตำแหน่งใหญ่โตขึ้นหน่อยก็นุ่งลายใหญ่ขึ้นมา โดยเฉพาะผ้าบางลาย เช่น ผ้าสมปักยกเทพนม ผ้าสมปักยกดอกใหญ่ลายต่างๆ จะถูกสงวนไว้สำหรับพระบรมวงศ์เท่านั้น แม้แต่พระญาติทั้งหลายถ้าศักดินาไม่ถึงก็หมดสิทธิ์นุ่งผ้ายกไปตามยศล่ะค่ะ ชื่อลายของผ้ายกก็เรียกกันไปตามลายดอกลายดวงของผืนผ้า ไม่มีมาตั้งชื่อให้ดูแปลกหูเรียกลูกค้าเหมือนเดี๋ยวนี้ ลายดอกเล็กๆ ก็เรียกว่าสมปักยกดอกเล็ก ดอกขนาดกลาง ขนาดใหญ่ ก็เรียกไล่ขึ้นไปตามขนาดของดอกลาย ส่วนลายไหนพิเศษก้อาจจะเรียกชื่อลายเป็นพิเศษได้ เช่น สมปักยกดอกใหญ่ลายพุ่มข้าวบิณฑุ์ หรือ สมปักยกลายเทพนม ไงคะ ส่วนคำว่าสมปัก เป็นคำที่ใช้เรียกผ้านุ่งทั่วๆไปที่หลวงท่านพระราชทานให้ ขอแค่เอามานุ่งจีบนุ่งโจงเข้าไปได้ก็เรียกว่าสมปัก ถ้าเป็นผ้าปูม หรือที่เดี๋ยวนี้มาเรียกกันตามภาษาลาวว่าผ้ามัดหมี่ ก็จะเรียกว่าสมปักปูม ถ้าเป็นผ้าเขียนหรือผ้าพิมพ์ก็จะเรียกว่าสมปักลาย ถ้าเป็นผ้ายกก็เรียกว่าสมปักยกไปตามระเบียบค่ะ ภาพที่ดิฉันแทรกมาเป็นกรวยเชิงของผ้ายกเมืองนครศรีธรรมราชนะคะ

[มัธย์]

เข้าเรื่องที่เจ้าของกระทู้ถามมานะคะ ผ้าอัตลัด ค่ะ สำหรับราชสำนักสยามแล้ว ผ้าอัตลัดจัดได้ว่าเป็นผ้ายกเกรด 3  คือรองลงมาจากผ้ายกอีกหลายชนิด เช่น ผ้าเยียรบับ หรือผ้าเข้มขาบค่ะ เพราะเขาถือว่าผ้าชนิดนี้เป็นผ้าที่มีไหมเงินไหมทองทอควบในลวดลายแค่เป็นลายดอกๆ ไม่ได้เป็นทองทั้งผืนเหมือนอีก 2 อย่างที่ดิฉันพูดถึง เนื่องจากวิธีทอผ้าชนิดนี้ ใช้การเกาะดอกลายทีละดอกลงบนหน้าฟืม ไม่ได้ยกด้วยทองทั้งเส้นตลอดหน้าผ้าค่ะ ลายของผ้าเยียรบับก็มีขนาดต่างกันออกไปทั้งดอกใหญ่ดอกเล็กเหมือนผ้ายกชนิดอื่นๆล่ะค่ะ การนำไปใช้นิยมตัดเป็นเสื้อ ตัวสั้นบ้างยาวบ้าง มีปกบ้างไม่มีบ้างตามความนิยมแต่ละช่วงต่างๆกันไป แล้วก็เหมือนที่เล่าไปแล้ว การใช้ก็ตามยศของผู้สวมใส่เหมือนของอื่นๆไงคะ คืนนี้ขอตัวก่อนล่ะค่ะ ภาพสุดท้ายดิฉันนำมาจากผู้จัดการ ออนไลน์เป็นภาพผู้นำเอเปคสวมเสื้อที่ตัดจากผ้าเยียรบับของกลุ่มจันทร์โสมานะคะ

[โพธิ์ประทับช้าง]

เอามาฝากครับ

[โพธิ์ประทับช้าง]

ขยาย

[โพธิ์ประทับช้าง]

ขยาย

[โพธิ์ประทับช้าง]

อีกผืนครับ

[โพธิ์ประทับช้าง]

ลองดูครับ