เรียนเชิญคุณจิตแผ้ว แล ผองมิตร

[นิรันดร์]

ขอบคุณ คุณ CrazyHOrseที่มาให้คำแนะนำในการแต่งฉันท์ ชอบอ่านฉันท์แล้วก็อยากแต่งฉันท์ให้ได้เหมือนคำประพันธ์อื่น แต่รู้สึกตะกุกตะกักพิกล ผมเห็นฉันทลักษณ์ของคำประพันธ์ประเภทต่าง ๆ แล้วก็รู้สึกว่ามันเหมือนสูตรคณิตศาสตร์ มีแบบแผนบังคับคล้ายคลึงกัน คือรูปแบบที่ค่อนข้างจะตายตัว ต่างกันแต่เพียงแทนที่จะเอาตัวเลขเข้ามาเติมในสูตร ก็เพียงหาคำมาเติมในแผนผัง ผมเป็นคนเคยเก่งคณิตศาสตร์( ) ก็คิดว่าจะสามารถแต่งฉันทลักษณ์ได้ ด้วยการเคารพกฎเกณฑ์แบบเดียวกันได้ แต่มันก็ยากไปอีกแบบหนึ่ง เพราะเราต้องรู้จักคำมากๆ และรู้วิธีการใช้คำที่มีความหมายคล้ายคลึงกันมาแทนคำที่ใช้กันเป็นพื้นฐาน คุณหมูน้อย ฯ ก็ไม่ต้องกังวลใจว่าผมจะเคืองนะครับ ทักท้วงมา ดีกว่าปล่อยให้เด็ก ๆ จำอะไรผิด ๆ ไป เห็นแก่ส่วนรวมเป็นใหญ่เป็นดีที่สุด เวลาสอนหนังสือ เด็ก ๆ ก็ท้วงว่าผมคิดเลขผิดบ่อยไป ก็ไม่ได้เคืองใคร พ่อผมซึ่งเป็นครูวิทยาศาสตร์เหมือนกัน ก็สอนวิธีสอนให้ผมว่า เวลาทำโจทย์ให้เด็กดู ให้จงใจทำผิดให้เด็กจับได้บ้าง เด็ก ๆ จะได้มีกำลังใจ คิดว่าสามารถเอาชนะครูได้เล็ก ๆ น้อย ๆ อย่างไรคุณหมู ฯ ก็ระวังผมเอาคืนนะครับ

[นิรันดร์]

 ดูจากความคิดเห็นของคุณ CrazyHOrse แล้ว

เหมือนกับว่า เราจะใช้คำว่า 'เพราะ' หรือ 'ประ' จัดเป็นครุหรือครับ



พอจะมีตัวอย่างหรือไม่ว่ามีการใช้คำควบกล้ำแบบนี้เป็นคำ'ครุ'

หรือเป็นคำกลาง ๆ เป็นได้ทั้งครุและลหุ

[CrazyHOrse]

 ผมก็คิดเหมือนอาจารย์ครับ นักเรียนสายวิทย์ไม่ว่ารุ่นอาจารย์นิรันดร์หรือรุ่นลูกศิษย์อย่างผมไปจนถึงรุ่นน้องๆหลานๆสมัยนี้ผมเชื่อว่ามีแน้วโน้มจะติดที่จะคิดอะไรเป็นแบบแผน ซึ่งความจริงผมก็คิดว่ามาถูกทางระดับหนึ่งอยู่แล้ว (ถ้าไม่นับเรื่องสุนทรียะในบทกวีนะครับ)

ปัญหาอยู่ที่ว่าแบบแผนเหล่านั้นคือทั้งหมดของฉันทลักษณ์แล้วหรือไม่?

ผมคิดว่า "ไม่" ครับ

หลายสิ่งหลายอย่างไม่เคยแสดงในแบบแผนครับ ยกตัวอย่างเช่นกลอนสุภาพที่เราคุ้นเคยกันนั่นแหละครับ คำท้ายวรรคสองโดยมากจะต้องเป็นเสียงจัตวา อาจะเป็นเสียงโท เสียงตรี เสียงเอกได้บ้าง แต่ยากที่จะเป็นเสียงสามัญครับ ในขณะที่คำท้ายวรรคสามกลับใช้เสียงสามัญเป็นหลัก

เรื่องแบบนี้ดูเหมือนจะเป็นเรื่องพื้นๆที่คนเคยแต่งกลอนทุกคนจะรู้ แต่ผมไม่เคยเห็นในผังกลอนเลยครับ

อย่างนี้จะเรียกว่าเป็น undocumented pattern ได้หรือไม่?

ในฉันทลักษณ์แบบอื่นๆก็แล้วแต่มีเคล็ดลับเหล่านี้ อย่างโคลงสี่สุภาพ ดูไปสักพักผมก็เริ่มรู้สึกแบบนี้เหมือนกัน บางทีแต่งเอกเจ็ดโทสี่เป๊ะฟังแล้วไปรื่นหู แต่แต่งแบบไม่เคร่งครัดกลับไพเราะกว่า

แต่ในความไม่เคร่งครัดนั้นก็มี pattern ของมันอยู่เหมือนกัน ไม่ใช่มั่วเลยนะครับ

ผมยังเข้าไม่ถึงหัวใจของศาสตร์นี้ แต่มีข้อสงสัยในหลายเรื่องที่อาจจะเกี่ยวข้องกัน

1.ทำไมโคลงถึงบังคับรูป ไม่ได้บังคับเสียง
2.จารึกพระขุนรามราชมีแต่ไม้เอกและไม้โท ไม่มีวรรณยุกต์อื่นๆเลย วรรณยุกต์ตรีและจัตวาเพิ่งจะมีใช้ในสมัยอยุธยา
3.โคลงลาว(กลอนอ่าน)ฉันทลักษณ์ไม่ตรงกับโคลงไทยเสียทีเดียว บังคับรูปวรรณยุกต์เหมือนกัน และที่สำคัญ มีบังคับแค่รูปเอกและโทเหมือนกัน
4.โคลงจีน(ที่ผมยกมาในอีกกระทู้หนึ่ง) บังคับเสียงวรรณยุกต์โดยที่วรรณยุกต์จีนในยุคที่ฉันทลักษณ์นั้นเป็นที่นิยม มีเสียงตรงกับเสียง สามัญ,เอกและโทในภาษาไทย
5.โคลงไทยโบราณ(โคลงดั้น) โคลงลาว และโคลงจีนมีบังคับสัมผัส แต่ไม่มาก นอกจากนั้นยังมีแนวโน้มว่ายิ่งเก่าเท่าใดก็ยิ่งเคร่งครัดน้อยเท่านั้น (การวิเคราะห์โคลงลาวและโคลงไทยโบราณหาอ่านได้ในหนังสือโองการแช่งน้ำโดยจิตร ภูมิศักดิ์ครับ)

บางทีการศึกษาเรื่องการประพันธ์ อาจจะต้องย้อนกลับไปดูที่มาของฉันทลักษณ์นั้นๆว่ามาอย่างไร เจตนาของบังคับที่มีนั้นมีเพื่ออะไรนะครับ

[CrazyHOrse]

 เสียง เพราะ, ประ ตระกูลนี้ตามตำราถือว่าเป็นลหุนะครับ แต่ในความเห็นส่วนตัวของผม ธรรมชาติของเสียงควบกล้ำแบบนี้มันไม่ใช่เสียงลหุครับ เรื่องใช้เป็นลหุนั้นใช้ได้แน่ๆ(เพราะนิยมใช้กันอยู่) แต่ผมว่าอ่านแล้วไม่รื่นหูครับ

ในขณะที่เราก็สามารถใช้คำเหล่านี้แทนคำครุได้อย่างสบาย

ผมจะลองใส่ใน วิชชุมาลาฉันท์ดูนะครับ บังคับครุทั้งหมด

ประเทศเราก็ มีพ่อเพียงหนึ่ง
เพราะเป็นที่พึ่ง ของประชาราษฎร์

[นิรันดร์]

 ถ้าอย่างนี้
เอาเป็นว่า
เวลาอ่าน
ถ้าคำนี้อยู่ตรงตำแหน่งลหุ ก็อ่านเบา ๆ หน่อย หรือลงเสียงสั้น ๆ เข้าไว้
ถ้าไปอยู่ตรงตำแหน่งครุ ก็ให้เน้น ๆ หน่อย จะได้ทำนองฉันท์ตามที่บังคับ?

[CrazyHOrse]

 บนพื้นฐานที่ว่าภาษาไทยเป็นภาษาคำโดด(ทำให้คำไทยทุกคำออกเสียงหนักหมด) ผมเห็นอย่างนั้นครับอาจารย์

[นิรันดร์]

 ถ้าเช่นนี้ คงหาลหุแท้ ๆ มาแต่งฉันท์ได้ยาก
คงต้องแบบกล้อมแกล้มไปเท่านั้นกระมังครับ

[จิตแผ้ว]

ผิดเป็นครูแต่คนที่เป็นครูจงพยายามอย่าทำความผิด

[หมูน้อยในกะลา]

 เกือบคืนค่อน นอนไม่หลับ นั่งนับฝัน
ตกกลางวัน เฝ้าฝันต่อ มิท้อถอย
โอ้ว่าฝัน มันเฝ้าล้อ การรอคอย
หิ่งห้อยน้อย คอยฝันอยู่ อยากคู่เดือน ฯ


นอนไม่หลับเหมือนกันหรือครับ ครูจิตแผ้ว ช่วงนี้ไม่ค่อยเจอกันเลยนะครับ
 

ในเมื่อฝันหายไปแล้ว ขอไปนั่งนับดาวต่อล่ะครับ..

[หมูน้อยในกะลา]

 ด้วยความยินดีครับผมอ.นิรันดร์
แต่แหม๋..ผมคงพลาดยากนะครับอาจารย์นิรันดร์

[CrazyHOrse]

 แหม๋ ได้ไงครับ ต้อง แหม ครับ

โดนซะแล้วมั้ยล่ะ    

[จิตแผ้ว]

 แสงหิ่งห้อยอาจด้อยค่าคราจันทร์ฉาย
ไร้ความหมายหากยังมีสุริยฉัน
คราอาทิตย์อับแสงแล้งเงาจนัทร์
หิ่งห้อยพลันแจ่มบรรเลิดเลิศวิไล

[CrazyHOrse]

 เย็นฝนยามฟ้าสาง เย็นเยือกอย่างนางเลือดเย็น
ยามยิ้มดังหนึ่งเช่น กรีดใจเล่นเซ่นใจนาง

[นิรันดร์]

 ........ สี่ . ตีนปีนป่ายพลั้ง ....... พลาดลง
เท้า . ที่เหยียบดินคง ............. ลื่นได้
รู้ . หรือไม่ก็จง ...................... สติมั่น
พลาด . ผิดทีเดียวไซร้ ........... อาจให้เสียการ

........ นัก . เรียนเพียรร่ำรู้ ....... วิชา
ปราชญ์ . เปรื่องเรื่องนานา ...... พลาดได้
รู้ . มากเท่าใดหนา ................ ฤๅหมด
พลั้ง . ง่ายประมาทให้ ............ หมดสิ้นชีวิน

[CrazyHOrse]

 

งามดุจภาพสวรรค์   ดวงตาวันลับแผ่นฟ้า
สะท้อนในอกข้า    อีกไม่ช้าราตรีเยือน