ความเป็นราชนิกุลของฮิวโก้ สิ้นสุดลงเมื่อไหร่?

[นิลกังขา]

 ฮิวโก้ คือ คุณจุลจักร จักรพงษ์ ส่วนชื่อเรียกเล่นเห็นเรียกกันทั่วไปว่าฮิวโก้ แต่เจ้าตัวบอกว่าชื่อเล่นจริงๆ ที่ถูกต้องคือ เล็ก ไม่ใช่ฮิวโก้

คุณฮิวโก้เป็นลูกชาย มรว. หญิง นริศรา จักรพงษ์ และดูเหมือนจะเป็นศิลปินด้านร้องเพลงหรือแสดงหนังอะไรนี่แหละอยู่ด้วย (แฟนคุณจุลจักรอย่าโกรธผมเลยที่จำรายละเอียดไม่ได้ ผมเชย ไม่ค่อยมีเวลาดูหนังฟังเพลงเท่าไหร่)

วันนี้เองมีรายงานข่าวใน นสพ. ไทยฉบับหนึ่ง คือมติชน อ้างคำให้สัมภาษณ์ของคุณฮิวโก้ เอ๊ยคุณเล็ก แถวๆ เวทีกลุ่มผู้ชุมนุมทางการเมืองกลุ่มหนึ่งที่คุณฮิวโก้ไปร่วมกะเขาด้วย ผมจะไม่บอกละครับว่าคุณฮิวโก้ไปร่วมอยู่ฝ่ายไหน เพราะไม่ได้ตั้งใจจะพูดเรื่องนั้น

สะดุดใจตรงที่คุณฮิวโกให้สัมภาษณ์ ขอยกมาเลยนะครับ ว่า "ผมไม่ใช่ราชนิกุล เพราะแม่ผมเป็นหม่อมราชวงศ์หญิง ความเป็นราชนิกูลสิ้นสุดแค่ตัวแม่ผมเท่านั้น"

จริงหรือ?

ผมพยายามจะเข้าใจคุณฮิวโก้ว่า กำลังจะบอกว่าตนเองไม่ได้มีฐานัดรศักดิ์แห่งราชตระกูลแล้ว ซึ่งก็ถูกเพราะคุณฮิวโก้ - (ว้า ลืมไปว่าเจ้าตัวบอกให้เรียกเขาว่าเล็ก ไม่ใช่ฮิวโก้ เอาว่าคุณจุลจักรก็แล้วกัน) เพราะคุณจุลจักรเป็นเพียงนาย ธรรมดา มาตั้งแต่เกิดแล้ว อันนี้ผมไม่เถียง

แต่ยังสงสัยอยู่ที่ว่า ความเป็นราชนิกุลนั้นหมดลงตรงไหน? ในเมื่อบรรพชนฝ่ายมารดาของคุณจุลจักรสืบเชื้อสายมาจากองค์พระมหากษัตริย์ไทยอย่างแน่ชัด ผมลืมไปแล้วว่า ท่านแม่ของคุณเล็กท่านแต่งงานกับใคร คือใครเป็นคุณพ่อของคุณเล็ก แต่คุณเล็กเองก็ยอมรับใช้นามสกุล จักรพงษ์ อยู่ ชื่อตัวของคุณเล็กเองก็เป็นอนุสรณ์ถึงเสด็จตาและสมเด็จทวด กระทั่งชื่อเล่น (จริงๆ) ก็ใช่ด้วย

พจนานุกรมราชบัณฑิตฯ บอกว่า ราชนิกุล แปลว่า "ตระกูลฝ่ายพระมหากษัตริย์" เท่านั้นเอง ผมคิดประสาผมว่า ในเมื่อสืบย้อนขึ้นไป ต้นตระกูลไปเกี่ยวกับพระมหากษัตริย์รัชกาลใดรัชกาลหนึ่งแล้ว ไม่ว่าจะสืบสายต่อลงไปกี่ชั่วๆ จนลูกหลานกลายเป็นคนธรรมดาไม่ใช่เจ้าไปแล้ว ก็น่าจะยังมีสิทธิที่จะเรียกตัวเองได้อย่างภูมิใจว่า เป็นราชนิกุล อยู่ดี แต่เป็นสามัญชน อันนี้ผมเข้าใจผิดหรือไม่ครับ

เมื่อสงสัย ก็เลยต้องมาขอถามท่านผู้รู้ในที่นี้ครับ

[เทาชมพู]

 ตอบตามความเข้าใจแบบชาวบ้านนะคะ    ถ้าแถวนี้มีชาววังผ่านมาอ่าน  กรุณามาแก้ไขด้วย
ดิฉันว่าคุณจุลจักรพูดมาก็มีน้ำหนัก   เพราะโดยทั่วไป เรานับการสืบสกุลทางสายพ่อ  ไม่ใช่แม่
เว้นแต่จะเป็นกรณีพิเศษ ที่นับการสืบสกุลตามแม่   ข้อนี้จะไม่อธิบายต่อเพราะเดี๋ยวแยกซอยไปไกลเลี้ยวกลับไม่เจอ

คุณจุลจักรเธอมีคุณพ่อเป็นชาวอังกฤษ  ชื่อมิสเตอร์อะไรยังไม่ได้ลุกไปเปิดหนังสือดู
รู้แต่ว่าเป็นคนธรรมดา ไม่ได้มีเชื้อสายเจ้านาย
ดังนั้นเมื่อสังคมอังกฤษและสังคมไทยนับการสืบสกุล  และนับคำนำหน้าชื่อ อิงจากทางสายพ่อ  แบบเดียวกัน
คุณจุลจักรเธอก็เป็นสามัญชนเช่นเดียวกับทางพ่อของเธอ   แต่เธอเพียงแต่มาใช้นามสกุลแม่   ฐานะเธอก็ทำนองเดียวกับบุตรบุญธรรมของราชสกุลจักรพงษ์
ความเป็นราชตระกูลก็จบลงแค่ม.ร.ว.นริศรา  ไม่ได้ลงมาถึงคุณจุลจักร

ตอนอ่านลอดลายรั้ววินด์เซอร์ของคุณวิวันดา   จำได้ว่าร้อยเอกมาร์ค ฟิลลิปส์ พระสวามีคนแรกของเจ้าฟ้าหญิงแอนน์
ไม่ยอมรับตำแหน่งฐานันดรใดๆ ทั้งสิ้น  ก็ยังเป็นร้องเอกมาร์ค โดดๆอยู่ยังงั้น
ลูกชายหญิงที่เกิดก็เลยเป็นสามัญชน   ทั้งที่แม่เป็นเจ้าฟ้า
ผิดกับพระโอรสของเจ้าฟ้าชายชาร์ลส์ที่แม่คือเลดี้ไดอะน่าก็เป็นสามัญชน  
แต่นับทางพ่อ  เจ้าชายวิลเลียมและเจ้าชายแฮรี่ก็เป็นเจ้าชายโดยกำเนิด
ทั้งที่ทั้งเจ้าชาย และลูกชายหญิงของเจ้าฟ้าหญิงแอนน์ ก็เป็นหลานของสมเด็จพระราชินีนาถเอลิซาเบธ  เท่ากัน  เรียกท่านว่าเป็น grandmother เท่ากัน

[เทาชมพู]

ขอแซวหน่อยเถอะ
ถ้ามีเชื้อสายของกษัตริย์ที่เคยปกครองดินแดนใดดินแดนหนึ่ง  ไม่นับว่าทางพ่อหรือแม่ หรือว่ายาวนานเท่าไร  นับเป็นราชตระกูล หรือราชนิกุล
ดิฉันก็ต้องถือว่าคุณนกข. เป็นราชตระกูลหรือราชนิกุลสุลต่านน่ะซิเพคะ

[UP]

 สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ ทรงอธิบายไว้ว่า

"การที่นับว่าเป็นราชนิกุล หรือราชินิกุล นั้น แต่ก่อนมาหาได้ถือเอาข้อที่เกิดในวงศ์พระญาติอย่างเดียวไม่ ยังต้องอาศัยฐานะอย่างอื่นประกอบ คือฝ่ายราชนิกุล นับโดยกำเนิดแต่ชั้นที่ทรงศักดิ์เป็น ‘หม่อมราชวงศ์’ และ ‘หม่อมหลวง’ ทว่าต่อจากหม่อมหลวงลงไป ต้องถวายตัวทำราชการ จึงจะนับว่าเป็นราชนิกุล"

ดังนั้น ราชนิกุล โดยกำเนิดจึงหมายถึง หม่อมราชวงศ์ และหม่อมหลวง

ส่วนบรรดาผู้สืบเชื้อสายราชสกุลถัดจากหม่อมหลวงลงมา เป็นบรรดา ณ อยุธยา ทั้งหลาย จะต้องถวายตัวทำราชการเท่านั้นจึงจะได้ชื่อว่าเป็น "ราชนิกุล"

ส่วนคุณฮิวโก้นั้นผมเห็นว่าไม่ใช่ราชนิกุลทั้งโดยกำเนิด หรือแม้ว่าจะทำราชการในอนาคตผมก็ว่ายังไม่เข้าข่ายราชนิกุลอยู่ดีครับ เพราะหากจะถืออย่างโบราณและในกรณีปกติ การสืบราชสกุลต้องมาทางฝ่ายบิดาเป็นหลัก (ตัวอย่างประกอบก็เช่นการรับตราจุลจอมเกล้าสืบตระกูลจะเป็นไปได้ก็เฉพาะฝ่ายชายเท่านั้น)

[นิลกังขา]

 ขอบพระคุณครับ เรื่องของคุณเล็ก

แต่อ้า...
เรื่องของผมเอง ไม่นับครับ แหะๆ
ผมเผอิญเป็นคนหนึ่งในคนไทยอีกไม่รู้กี่หมื่นแสนคน ที่เป็นผู้ "สืบสายสกุล" หรือสืบเชื้อสายจากท่านสุลต่านสุไลมานจริงตามข้อเท็จจริงตามประวัติศาสตร์ แต่รัฐอิสระสงขลานั้นไม่มีมานานแล้ว ถูกกลืนหรือถูกปราบเข้าไปในรัฐสยามตั้งแต่ครั้งอยุธยาแล้ว ลูกหลานเหลนโหลนท่านสุลต่านจึงไม่ได้เป็นเจ้านายมาตั้งแต่นานแสนนานก่อนผมเกิด เพราะตั้งแต่ปู่ทวดๆๆ ฯลฯ ของผมก็เป็นสามัญชนแล้ว

กลับมาเรื่องคุณเล็ก ถ้าถือมาตรฐานว่านับทางพ่อ ก็คงเป็นอันว่าตัดข้อสงสัยได้ ผมอาจจะเขวหรืองงนิดหน่อยที่คุณเล็กใช้นามสกุลว่า จักรพงษ์ เลยเบลอไป (เข้าใจว่าเป็นการเลือกใช้นามสกุลตามท่านแม่ ซึ่งก็คงทำได้กระมัง แต่ก็เป็นไปได้ด้วยที่ที่จริงคุณเล็กอาจจะมีนามสกุลตามทะเบียนทางกฏหมายเป็นอย่างอื่น เช่น จักรพงษ์-สมิธ หรืออะไรทำนองนั้น อันนี้ก็เป็นเรื่องส่วนตัวของคุณจุลจักร)

[นิลกังขา]

 แต่ยังสงสัยอยู่ว่า ยกเว้นกรณีคุณเล็กแล้ว (เพราะถือว่าหมดแค่ท่านแม่ของคุณเล็ก ทางสายคุณพ่อเป็นฝรั่ง จึงไม่นับ) ผมก็ยังได้ยินที่เรียกกันในเมืองไทยว่า ราชนิกุลสายบางช้าง ราชนิกุลรัชกาลที่ 3 ที่ 4 ที่ 5... โดยนับต่อลงมาทางพ่อ นับลงไปได้เรื่อยๆ รึเปล่าครับ?

[นิลกังขา]

 เพิ่งเห็นคำอธิบายของคุณ UP ครับ
ชัดเจนครับ ขอบพระคุณครับ

[UP]

 ขออนุญาตเรียนคุณนิลกังขาเรื่องการใช้นามราชสกุลตามมารดาสักเล็กน้อยครับ

ผมเข้าใจว่าคุณเล็กใช้นามสกุลว่า "จักรพงษ์" เท่านั้นแหละครับ แต่เป็นจักรพงษ์แบบไม่มี "ณ อยุธยา" เพราะเป็นการใช้นามราชสกุลตามมารดา หรือการขอร่วมใช้นามสกุลที่เป็นราชสกุล จะไม่ต่อท้ายด้วย "ณ อยุธยา" เช่น คลาวเดีย จักรพันธ์ ศีกัญญา ศักดิเดชน์ ภาณุพันธ์

[เทาชมพู]

ขอแถมเกร็ดเรื่องสามัญชนที่ใช้นามสกุลฝ่ายมารดาซึ่งอยู่ในราชสกุล
ก็ยังนับเป็นสามัญชน และใช้ราชสกุลโดยไม่มี ณ อยุธยาต่อท้าย

เท่าที่นึกออกคือ
คลาวเดีย จักรพันธุ์
พล ต.ท. เฉลิมเดช  ชมพูนุท
อรุโณชา ภาณุพันธ์
ซาร่า มาลากุล

[UP]

 "บางช้าง" เป็น "ราชินิกุล" คือสกุลฝ่ายพระราชินี ครับ บรรดาราชินิกุลก็เช่น ณ บางช้าง บุนนาค ศิริสัมพันธ์ สุรคุปต์ สุจริตกุล ซึ่งไม่ใช่ราชนิกุล

สำหรับราชินิกุลนั้น สมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ ก็ทรงอธิบายไว้ทำนองเดียวกัน กล่าวคือ

"ส่วนทางฝ่ายราชินิกุล ก็ถือเอาการถวายตัวทำราชการเป็นสำคัญ ทำนองเดียวกัน ถ้ามิได้อยู่ในฐานะดังกล่าวมา ถึงเกิดเป็นเชื้อสายพระญาติวงศ์ ก็หาได้นับในทางราชการว่าเป็นราชิกุล หรือราชินิกุลไม่"

การนับลงไปเรื่อยๆ ที่คุณนิลกังขาสงสัยในความเห็นที่ ๕ นั้น ผมเห็นว่าน่าจะเรียกว่าบรรดา ณ อยุธยา ทั้งหลายนั้นมีกำเนิดในราชตระกูล หรือเป็นสมาชิกราชสกุลมหาสาขารัชกาลที่ ๑, ๒, ๓, ๔, ๕ จะถูกต้องมากกว่าจะเรียกเป็นราชนิกุลครับ

[บัวอื่น]

 ไม่ค่อยอ่านเรื่องเจ้าๆ เท่าไหร่  แต่ถ้าสนใจเรื่องฮิวโก้ แนะนำคุณนิลกังขาลองหนังสือ เกิดวังปารุสก์(ไม่ทราบเขียนถูกรึเปล่า)นะคะ

[เหลนนางพญา]

 อ่านแล้วสดุดใจตรงข้อความที่ว่า "ส่วนทางฝ่ายราชินิกุล ก็ถือเอาการถวายตัวทำราชการเป็นสำคัญ"

เลยขอยกมือเรียนถามหน่อยครับว่า

"การถวายตัวทำราชการ" หมายถึงอะไรหรือครับ และในปัจจุบันนี้ยังมีอีกหรือไม่ครับ ถ้ามีต้องผ่านพิธีกรรมอะไรบ้างหรือครับ

หรือว่าการได้ทำงานรับใช้เบื้องพระยุคลบาท ในหน่วยงานต่างๆ ที่ขึ้นตรงกับพระองค์ท่าน ถือเป็นการถวายตัวรับราชการ

แล้วไม่ทราบว่า ข้าราชการที่รับราชการที่สังกัดกระทรวงต่างๆ อยู่ทั่วประเทศ ถือว่าเป็นการถวายตัวทำราชการหรือเปล่าครับ

ขอบคุณมากครับ

[เฟื่องแก้ว]

เห็นหัวข้อตอนแรก คิดว่าพูดถึงวิคเตอร์ ฮิวโก แหะๆ ได้ความรู้อีกแล้ว เพราะข้องใจมานานแล้วเรื่องของหลายๆ คน ที่ไม่ได้เป็นราชนิกุล แต่ใช้ราชสกุลต่อท้ายโดยไมมี ณ อยุธยา นะค่ะ ชอบคุณเล็กค่ะ ไม่ได้เป็นแฟนแต่หน้าตาเธอน่ารักดี

[เฟื่องแก้ว]

กรี๊ดดดดดดดด ได้ลูกโป่งสวรรค์แล้ว ดีใจจัง (เพิ่งเห็นค่ะ)

[ชื่นใจ]

 มาช่วยคุณเฟื่องแก้วกรี๊ดค่ะ
รับรองได้ว่าลูกโป่งของคุณเฟื่องแก้ว จะลอยสูงลิ่วนำหน้าอิฉันไปในไม่ช้า
ยินดีให้นำไปก่อนเลยนะคะ
ช่วงนี้อิฉันถูกการบ้านทับอยู่ อาการร่อแร่

(ขออภัยนะคะ...คหพ นี้ ไม่ได้มีสาระอะไรเล้ยยยยย...แต่อยากทักทายหนะค่ะ
อย่างน้อยก็ถือว่าส่งเสียงบอกให้ทุกท่านได้รู้ว่า อิฉันแอบฟังอยู่เจ้าค่า   )